|
რუსეთ-ჩეჩნეთიშ ირალი ურთიართალაშ დოჭყაფა 1567 წანას ორხველჷ, მუჟამ [[სუნჯა (წყარმალუ)|სუნჯა]]-[[თერგი]]შ მიშაკათაფუწკჷმა მაართა რუსულ ჯიხაქ გორჩქინდუ. თე კავშირქ მაღალ სახენწჷფოებრივ დონეშა 1588 წანას ეშართუ, მუჟამ მოსკოვს მაართა ჩაჩნურ ელჩობაქ ახოლუ ბატა-მურზა ოკოცელიშ დუდობათ. ფორმალურო ვიზიტიქ ითუ ჩეჩნეთიშ ართ-ართი ფეოდალურ საფლობელოს დო მოსკოვიშ თარს შქას ვასალური ურთიერთობეფიშ ფორმაფათ.
ჩაჩნეთიშ დიდი ნაწილინორთიქ რუსეთიშ შემადგენლობაშააკოდგინალუაშა XIX ოშწანურს მიშელუმიშელჷ. 1860 წანას იმპერატორ ალექსანდრე II-აშ ბრძანებათზოჯუათ ორუმეშოორუე კავკაციაშ ელახბჟაეიოლ ნაწილსნორთის თერგიშ ოლქიოლქიქ შეიმნაგიჭყჷ, ნამუშ შემადგენლობაშააკოდგინალუაშა ჩაჩნეთიშ, იჩქერიაშ, ინგუშეთიშ დო გვალაშ ოლქეფიქოლქეფქ მიშელუმიშელჷ.
საბჭოთასხუნუეფიშ წყობისნწყილობაშ დამყარებისმოულაშ უკული, 1920 წანაშ მარტისმელახის თერგიშ ოლქიქ გეუქმუგეუქვუ დო ჩაჩნეთიშ (იჩქერიულწკუმაიჩქერიულწკჷმა გაართანებულიგოართამაფილი) დო ინგუშეთიშ (გვალამწკუმაგვალამწკჷმა გაართანებულიგოართამაფილი) ოლქეფიოლქეფქ დამოუკიდებელზოხორინელ ტერიტორიულ ართურეფო წარმონაქმნებად გინიკეთუგინიქიმინჷ.
ართ წანაშ დუს, 1921 წანაშ [[20 იანვარსღურთუთა]]ს, ჩაჩნეთიქ დო ინგუშეთიქ ყარაჩაი-ჩერქეზეთწკუმაჩერქეზეთწკჷმა, ყაბარდო-ბალყარეთწკუმაბალყარეთწკჷმა დო ორუმეშოორუე ოსეთწკუმაოსეთწკჷმა ართო მითორთესმიშართეს ახლადშექმნილახალგოჭყაფილ გვალაშ ასსრ-ს.
1922 წანაშ [[30 ნოემბერსგერგობათუთა]]ს გვალაშ ასსრ-შე ჩაჩნეთიშ ავტონომიური ოლქიქ გიმორთუ, 1924 წანაშ [[7 ნოემბერსგერგობათუთა]]ს გვალაშ ასსრქ ლიკვიდირებულქ იუიჸუ.
*1934 — ჩაჩენ-ინგუშეთიშ აო-შქ გიჭყჷ შექმნა(1936-დან ასსრ).
*1944 — ჩაჩნებისშჩაჩნეფიშ დო ინგუშებიშინგუშეფიშ დეპორტაციადეპორტაციაქ უმენტაშო ყაზახეთის დო ყირგიზეთის ოკუპანტებშოოკუპანტეფშო მეხვარაშ მცდელობაშცადაშ ბრალდებათბრალდვალათ. ჩიასსრქსსრქ გაუქმუგაუქვუ დო გროზნოშ ოლქიქ ჩამოყალიბდაიფორმირჷ სრულიადგვალო შხვა თანჯებისთანჯეფს.
*1957—1991 — ჩიასსრ-იშ აღდგენა ჩაჩენბიშ დო ინგუშებიშ გინოხორაფაშე დორთაფაშ უკულ.
*1991 — თვითაღიარებული ჩაჩნეთიშ რესპუბლიკა (შედეგო ჩეჩნეთიშ რესპუბლიკა იჩქერიაქ, ინგუშეთიშე გამოყოფა. პრეზიდენტი ჯოხარ დუდაევი (1991—1996) რუსეთისშე სრულფასოვნად გამოყოფისკენ ჭოფუნს კურსის.
| 