ფრანც ბოასი
ფრანც ური ბოასი (გერმ. Franz Uri Boas; დ. 9 კვირკვე, 1858, მინდენი, პრუსიაშ ომაფე, გერმანიაშ კონფედერაცია — ღ. 21 ქირსეთუთა, 1942, ნიუ-იორკი, ნიუ-იორკი, ააშ) — გერმანიას დუნაბადჷ ამერიკალი ანთროპოლოგი, ანთროპოლოგიაშ მენცარობაშ პიონერი, შინელი რე მუჭოთ "ამერიკული ანთროპოლოგიაშ მუმა". ბოასიშ ნახანდეფი ორხველუდჷ უმოსო ისტორიული პარტიკულარიზმიშ დო კულტურული რელატივიზმიშ ჸარაფეფს.
| ფრანც ბოასი | |
| გერმ. Franz Boas | |
 | |
| დაბადებაშ თარიღი: | |
|---|---|
| დაბადებაშ აბანი: | |
| ღურაშ თარიღი: |
ქირსეთუთა 21, 1942 (84 წანერი) |
| ღურაშ აბანი: | |
| მენოღალობა: | |
| ომენცარე სფერო: | |
| სამუშაშ აბანი : | |
| ალმა-მატერი: |
ჰაიდელბერგიშ უნივერსიტეტი |
| ომენცარე ხემანჯღვერი: | |
| ჯოხოშინელი მოგურაფეეფი: |
რუთ ბენედიქტი |
| ჩინებული რე მუჭოთ: |
ამერიკული ანთროპოლოგიაშ მუმა |
| ჯილდოეფი დო პრემიეფი: |
მენცარობეფიშ ერუანული აკადემიაშ მაკათური (1900) |
| ხეშმოჭარუა: |
|
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
ბიოგრაფია დო მენცარული რკვიებეფი რედაქტირაფა
ფრანც ბოასიქ დებადჷ 1858 წანაშ 9 კვირკვეს ვესტფალიაშ ნოღა მინდენს, ურიეფიშ ფანიას. გურაფულენდჷ დიო ჰაიდელბერგიშ უნივერსიტეტის დო უკულ ბონიშ უნივერსიტეტის. ბოასიშ ინტერესეფიშ სფერო რდჷ: ფიზიკა, გეოგრაფია დო მათემატიკა. 1878 წანას ბოასის ოკოდჷ გურაფა გაგინძორუკო ბერლინიშ უნივერსიტეტის, შინელი გერმანალი ფიზიკოსიშ ჰერმან ჰელმჰოლციშ ხემანჯღვერობათ. შხვადოშხვა ბაძაძეფიშ გეშა ბერლინშა ვალინჷ დო გურაფა გაგინძორჷ კილიშ უნივერსიტეტის, სოდეთ თხილუ ოდოქტორე დისერტაცია 1881 წანას, გუსტავ კარსტენიშ ხემანჯღვერობათ. ოდოქტორე დისერტაციაშ თემა ორხველუდჷ წყარიშ ფერს. უკულიან წანეფს ბოასიქ გეოგრაფიათ უმოსო დეინტერესჷ. 1883 წანას ბოასიქ ექსპედიციას ქაკათჷ დო მიდართჷ ბაფინიშ კოკიშა, სოდეთ გიმირკვიუ ინუიტეფიშ რინაშ წესეფი, ნინა, კულტურა დო ტრადიციეფი. ბერლინშა დორთინაშ უკულ, ბოასიქ 1886 წანას მიპალუ პრივატდოცენტიშ ხარისხი გეოგრაფიას. 1885 წანას ბოასიქ მუშობა ქიდიჭყჷ ბერლინიშ ეთნოლოგიურ ომაფე მუზეუმს, სოდეთ მუშენდჷ რუდოლფ ვირხოვი დო ეთნოლოგი ადოლფ ბასტიანიწკჷმა ართო. ეთნოგრაფიული მუზეუმს მუშობაშ ბორჯის ბოასიქ დეინტერესჷ ამერიკალი ინდიარეფიშ რინათ დო თინეფიშ ჸოფაშ დაგურაფუშა ბრიტანეთიშ კოლუმბიაშა მიდართჷ. 1887 წანას ბოასიქ მუშობა ქიდიჭყჷ ნიუ-იორკის, ართ-ართი მენცარული ჟურნალიშ რედაქტორიშ ასისტენტო. 1888 წანას ბოასიქ მუშობა ქიდიჭყჷ კლარკიშ უნივერსიტეტის, ანთროპოლოგიაშ დოცენტო. 1889 წანას ბოასიქ გინირთჷ უნივერსიტეტიშ ანთროპოლოგიაშ დეპარტამენტიშ დირექტორო. 1890-იან წანეფს ბოასი ოკათუდჷ შხვადოშხვა ექსპედიციეფს. ბოასი რდჷ 1893 წანაშ მოსოფელიშ კოლუმბიური ექსპოზიციაშ ართ-ართი ორგანიზატორი. 1896 წანას ბოასიქ ომუშებუშა გეგნორთჷ ორთაშობური ისტორიაშ ამერიკულ მუზეუმიშა, სოდეთ რდჷ ეთნოლოგიაშ დო სომატოლოგიაშ ასისტენტ-კურატორი. ბოასი რდჷ ჯესუპიშ ოორუე-რჩქალი ოკიანეშ ექსპედიციაშ თარი ორგანიზატორი, ნამუთ იგინძორებუდჷ ხუთი წანას (1897–1902). ექსპედიციაშ მარშრუტი იკათუანდჷ ციმბირს, ალასკას დო კანადაშ ოორუე-ბჟადალ რეგიონეფს. 1896 წანაშე ბოასი მუშენდჷ კოლუმბიაშ უნივერსიტეტის, ფიზიკური ანთროპოლოგიაშ ლექტორო. 1899 წანაშე რდჷ ანთროპოლოგიაშ პროფესორი. ბოასიშ სტუდენტეფი რდეს გიშარჩქინელი ანთროპოლოგეფი: ალფრედ კრებერი, რუთ ბენედიქტი, ედუარდ სეპირი, მარგარეტ მიდი, ზორა ნიელ ჰერსტონი დო შხვეფი.
ფრანც ბოასი რდჷ მენცარული რასიზმიშ ოპონენტი. ბოასიქ მიშეღჷ ტერმინი კულტურული რელატივიზმი. ჸათე იდეაშ აზრით ადამიერეფიშ რინაშ წესეფი დო პრაქტიკა გერსხილი რე თინეფიშ კულტურას დო ართი კულტურაშ ნორმეფიშ დო წესეფიშ ენწყუმა შხვა კულტურათ, ვა შილებე. თაშნეშე, ბოასი ოპონირენდჷ კულტურაშ რკვიებაშ ევოლუციურ მეჯინას. ფრანც ბოასიქ მიშეღჷ ანთროპოლოგიაშა ოთხ სუბ- დისციპლინათ მერინაშ პრაქტიკა: არქეოლოგიათ, ლინგვისტიკათ, ფიზიკური ანთროპოლოგიათ დო კულტურული ანთროპოლოგიათ.
ფრანც ბოასი რდჷ შხვადოშხვა ჯარალუეფიშ დო აკადემიეფიშ: ააშ-იშ მენცარობეფიშ ერუანული აკადემიაშ (1900), ამერიკაშ ფილოსოფიური ჯარალუაშ (1903) დო ამერიკაშ ანტიკვარიანული ჯარალუაშ (1908) მაკათური. ბოასიქ დარსხუ "ამერიკალი ლინგვისტეფიშ საირქიანო ჟურნალი" დო რდჷ ამერიკული ფოლკლორიშ ჟურნალიშ რედაქტორი. ბოასი რდჷ მექსიკაშ ამერიკული არქეოლოგიაშ დო ეთნოლოგიაშ საირქიანო სკოლაშ ართ-ართი დუმარსხუაფალი. 1910 წანაშე რდჷ ნიუ-იორკიშ მენცარობეფიშ აკადემიაშ პრეზიდენტი. ფრანც ბოასიქ ღურუ 1942 წანაშ 21 ქირსეთუთას, 84 წანერქ, ნოღა ნიუ-იორკის.
ლიტერატურა რედაქტირაფა
- Cole, Douglas 1999. Franz Boas: The Early Years, 1858–1906. ISBN 978-1-55054-746-7
- Darnell, Regna 1998. And Along Came Boas: Continuity and Revolution in Americanist Anthropology. ISBN 978-1-55619-623-2
რესურსეფი ინტერნეტის რედაქტირაფა
