ქართიშ გუბერნია
ქართიშ გუბერნია, ტფილისიშ გუბერნია (რუს. Тифлисская губерния; Тифліская губернія) — რუსეთიშ იმპერიაშ ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ართული 1846-1917 წანეფს. ადმინისტრაციული ცენტრი — ტფილისი.
|
ტფილისიშ გუბერნია | |||||||
| |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
 ტიფლისიშ გუბერნია 1900 წანას | |||||||
| ნანანოღა | ტფილისი | ||||||
ისტორია
რედაქტირაფაადმინისტრაციული დორთუალა
რედაქტირაფადირსხუ 1846 წანას
რედაქტირაფაქართიშ გუბერნიაშ ფორმირაფაქ დემტკიცჷ ნიკოლოზ I-შ ზოჯუათ[1] 1846 წანაშ 14 ქირსეთუთას. აკიქიმინჷ საქორთუო-იმერეთიშ გუბერნიაშ აკოცჷმაშ შედეგო.
1846 წანას ქართიშ გუბერნია აკმოდირთუდჷ[2]:
| № | განობეფი | ადმინისტ. ცენტრი |
|---|---|---|
| 1 | ქართიშ მაზრა | ქართი |
| 2 | გორიშ მაზრა | გორი |
| 3 | თელავიშ მაზრა | თელავი |
| 4 | სიღნაღიშ მაზრა | სიღნაღი |
| 5 | ელიზავეტპოლიშ მაზრა | ელიზავეტპოლი |
| 6 | ერევანიშ მაზრა | ერევანი |
| 7 | ნახიჩევანიშ მაზრა | ნახიჩევანი |
| 8 | ალექსანდროპოლიშ მაზრა | ალექსანდროპოლი |
| 9 | ოსეთიშ ოკრუგი | ? |
| 10 | თუშ-ფშავ-ხევსურეთიშ ოკრუგი | ? |
| 11 | გვალაშ ოკრუგი | ? |
თირუა 1849 წანას
რედაქტირაფა1849 წანაშ 9 მანგის[3] ქართიშ გუბერნიაშე გეგშერთჷ ერევანიშ, ნახიჩევანიშ დო ალექსანდრაპოლიშ (ახალქალაქიშ განობაშ მოხ) მაზრეფქ, ნამუეფით აკიქიმინჷ ერევანიშ გუბერნიაქ[4].
1900 წანას ქართიშ გუბერნია აკმოდირთუდჷ:
| მაზრეფი, ოკრუგეფი, განობეფი | მოსახლეობა[5] |
| ქართიშ მაზრა | 66377 |
| I. სართიჭალაშ განობა (რეზიდ. მარიენფელდი) | 30373 |
| II. ტფილისიშ განობა (რეზიდ. ელისავეტინსკოე) | 30950 |
| III. ყარაიაზიშ განობა (რეზიდ. ყარა-ტაპა) | 5054 |
| ახალქალაქიშ მაზრა | 71003 |
| I. ბარალეთიშ განობა (რეზიდ. ბარალეთი) | 37834 |
| II. ბოგდანოვკაშ განობა (რეზიდ. ბოგდანოვკა) | 33169 |
| ახალციხეშ მაზრა | 51273 |
| I. ქობლიანიშ განობა (რეზიდ. უდე) | 16459 |
| II. აწყურიშ განობა (რეზიდ. აწყური) | 16171 |
| III. ურაველიშ განობა (რეზიდ. ზურდალი) | 18643 |
| ბორჩალოშ მაზრა | 100675 |
| I. ბორჩალოშ განობა (რეზიდ. შულავერი) | 20640 |
| II. ეკატერინენფელდიშ განობა (რეზიდ. ეკატერინენფელდი) | 13869 |
| III. ლორეშ განობა (რეზიდ. ჯელალ-ოღლი) | 32776 |
| IV. თრიალეთიშ განობა (რეზიდ. ალექსანდერსგილფი) | 34562 |
| გორიშ მაზრა | 167310 |
| I. ბორჯომიშ განობა (რეზიდ. ბორჯომი) | 5379 |
| II. მეჯვრისხევიშ განობა (რეზიდ. მეჯვრისხევი) | 29575 |
| III. სურამიშ განობა (რეზიდ. მიხაილოვო) | 38744 |
| IV. ხიდისთავიშ განობა (რეზიდ. ქარელი) | 39690 |
| V. ცხინვალიშ განობა (რეზიდ. ცხინვალი) | 53562 |
| დუშეთიშ მაზრა | 67472 |
| I. ბაზალეთიშ განობა (რეზიდ. ბაზალეთი) | 16178 |
| II. მცხეთიშ განობა (რეზიდ. მცხეთა) | 14144 |
| III. ქსანიშ განობა (რეზიდ. ახალგორი) | 19628 |
| IV. ქვეშეთიშ განობა (რეზიდ. ქვეშეთი) | 17522 |
| სიღნაღიშ მაზრა | 76028 |
| I. ბაკურციხეშ განობა (რეზიდ. გურჯაანი) | 18684 |
| II. კოდალოშ განობა (რეზიდ. კოდალო) | 22255 |
| III. მაჩხაანიშ განობა (რეზიდ. მაჩხაანი) | 33259 |
| IV. შირაქიშ განობა (რეზიდ. დედოფლის-წყარო) | 1830 |
| თელავიშ მაზრა | 52472 |
| I. ყვარელიშ განობა (რეზიდ. ყვარელი) | 19788 |
| II. წინანდალიშ განობა (რეზიდ. წინანდალი) | 32684 |
| თიანეთიშ მაზრა | 35417 |
| I. ფშავ-ხევსურეთიშ განობა (რეზიდ. ბარისახო) | 9778 |
| II. ერწოშ განობა (რეზიდ. გულელები/ამტნისხევი) | 14900 |
| III. თუშ-კახეთიშ განობა (რეზიდ. ახმეტა ზოთონც, ომალო ზარხულს) | 10739 |
| ზაქათალაშ ოლქი | 72582 |
| I. ალიაბადიშ განობა (რეზიდ. ალიაბადი) | 13987 |
| II. ბელაქანიშ განობა (რეზიდ. ბელაქანი) | 15807 |
| III. ჭარ-მუხახიშ განობა (რეზიდ. ზაქათალა) | 20764 |
| IV. კახიშ განობა (რეზიდ. კახ-მუღალი) | 22024 |
ქართიშ, ახალქალაქიშ, ახალციხეშ, ბორჩალოშ, გორიშ, დუშეთიშ, სიღნაღიშ, თელავიშ, თიანეთიშ მაზრეფო დო ზაქათალაშ ოკრუგო. ფართობი 44607 კმ2, მახორობა 1.040943 ადამიერი. თაჸურეშე ნოღეფს (ზაქათალაშ ოკრუგიშ უმუშო) ოხორანდჷ 207294 ადამიერი (XX ოშწანურაშ დაჭყაფუშ მუნაჩემეფით). ერუანული აკოდგინალუა: ქორთუეფი, სომეხეფი, რუსეფი, აზერბაიჯანალეფი დო შხვა. ქართიშ გუბერნიაქ გეუქვუ 1917 წანას.
ლიტერატურა
რედაქტირაფა- საქართველოს ისტორიის ნარკვევები, ტ. 5-6, თბ., 1970-1972;
- ცინცაძე ზ., ქსე, ტ. 4, გვ. 605, თბ., 1979
სქოლიო
რედაქტირაფა- ↑ Полное собрание законов Российской империи, собрание 2-е, т. XXI, ук. 20.701, ст. 647
- ↑ § 2. Тифлисская губерния образуется из следующих уездов теперешней Грузино-Имеретинской губернии: 1) Тифлискаго, 2) Горийскаго, 3) Телавскаго, 4) Сигнахскаго, 5) Елисаветполскаго, 6) Эриванкаго, 7) Нахичеванскаго и 8) Александрапольскаго. К этому последнему уезду присоединяется от уезда Ахалцихскаго участок Ахалкалакский. принадлежащие к этой губернии округи: Горских народов, Осетинский и Тушино-Пшаво-Хевсурский остаются на прежнем основании. Губернским городом остается Тифлис.
- ↑ Полное собрание законов Российской империи, собрание 2-е, т. XXIV, ბრძ. 23.303, გვ. 311
- ↑ Образование в закавказском крае эриванской губернии. Положением, утвержденным Нами в 14 декабря 1846 года (20.701), Закавказский край разделен на 4 губернии: Тифлисскую, Кутаисскую, Шемахинскую и Дербентскую. Ныне, во внимании к представлению Наместника Кавказского, рассмотревшему Кавказским Комитетом, признавая полезным и необходимым, для успешного движения дел и удобнейшего управления, образовать в Закавказском краееще новую губернию, Мы Повелеваем: 1) В состав этой, вновь учреждаемой губернии, отделить: от Тифлисской губернии уезды: Эриванский, Нахичеванский и Александрапольский, кроме участка Ахалкалакского, а от Шемахинской губернии участок Мигринский и селение Канак Шушинского уезда
- ↑ «Кавказский календарь» на 1902 год: 57-й год - Тифлис, 1901