ამილახვარეფი
ამილახვარეფი — თავადეფიშ დინასტია ქართლიშ ომაფეს, ფშხუ ოთავადეშ, ოამილახორეშ მინჯეეფი. ახალდაბაშ ჯიხა, შიომღვიმეშ დო სამთავისიშ მონასტერეფი თინეფიშ გვარიშ მინჯალაშა მიშმეშჷ. უღუდეს თაშნეშე ოგვარე დოხორეეფი, ხეშუულებაშ ინსიგნიეფი დო ოთხი ოლჷმარი შილაშე ართი ამილახვარეფიშ რდჷ. „ამილახვრეფიშ ოლჷმარი შილა“ („ამილახვრიანთ საომარი დროშა“) თხილერი რე საქორთუოშ ხელუანობაშ სახენწჷფო მუზეუმს დო, დოხოლობათ, XV ოშწანურათ რე თარიღებური. ამილახვარეფი ფეოდალური ქართლიშ გჷშარჩქინელი პოლიტიკური, ოურდუმე დო კულტურაშ მოღალეეფი რდესჷ. ვახტანგ VI-შ სამართალიშ წინგეფიშ ნაშაყარაშ მეჯინათ, ოთავადეშ უნჩაში, ამილახორი ქართლიშ ომაფეშ ართ-ართი დიდებუანი თავადი რდჷ. თიში სქუალეფი ამილახვარიშსქუალებო(ამილახვრისშვილი) იშინუფუდესჷ დო, გვარიშ შხვა მაკათურეფწკჷმა ართო, მაჟირა დო მასჷმა ხარისხიშ თავადებო იკოროცხუდესჷ. ოთავადეშ უნჩაში, თაშნეშე, ჟიმოლენ ქართლიშ ოშილეშ სარდალი დ გორიშ მოურავი ხოლო რდჷ[1]. შხვადოშხვა ბორჯის ამილახვარეფს უკინებუდესჷ ეშიკაღასბაშიშ, ბოქაულთუხუცესიშ, ყორჩიბაშიშ, მოლარეთუხუცესიშ დო შხვა პოსტეფი[2][3].
ისტორია რედაქტირაფა
გვარიშ ისტორია რედაქტირაფა
ამილახვარი უჯვეშაში დიდებუანი გვარი რე ფეოდალური საქორთუოს. ვახუშტი ბაგრატიონიშ გჷნოჩამათ, ამილახვარეფიშ გვარიშ გენეალოგიას უჯვეშაშ თავადური გვარიშა — ზედგენიძეეფშა (ზევდგინიძეეფი) მეპუნთჷ[4]. ხოლო უკული, იოანე ბატონიშვილიშ გჷნოჩამათ, ჯვ. წ. 65 წანას, პომპეუსიშ ქართლიშა ლაშქუაშ ბორჯის, თის ჸუნდჷ ართი რომაალი ხემანჯღვერი, ნამუქ ქართლის დოსკილადა გეგნოჭყვიდჷ დო თიშ მოდგამეფქ, ზედგნიძეეფიშ გვარით ქიშუეს თავადიშ ტიტული XI ოშწანურას. თეშ გეშა თინა ჭარუნს.
გვარიშ გორჩქინა რედაქტირაფა
გვარიქ გორჩქინდჷ ამილახორიშ ომოხელე პოსტიშე. ამილახორი არაბულო საჯინებოშ ამირას, მეჯინიბეთუხუცესობა რდჷ (არაბ. ამირ ახურ — საჯინებოშ ამირა). თინა რდჷ გოართიანაფილი ფეოდალური საქორთუოშ ცენტრალური სახენწჷფოშ აპარატიშ ოურდუმე საქვარეფიშ მოხელე — ამირსპასალარიშ ალმახანდე, ოვაზირეშ მაკათური ოთათბირე ხონარით. თიში ალმახანდე მოხელეეფი რდესჷ მეაბჯრეთუხუცესი დო მეჯინიბეთუხუცესი. დარბაზობაშ ბორჯის ამილახორი პატით მეჭურჭლეთუხუცესიწკჷმა და მსახურთუხუცესიწკჷმა რდჷ გომანგეფური [5]. თე მონძეობათი პოსტიშ ჯოხოშე გორჩქინდჷ არხალი გვარი — ამილახვარი.
გვარიშ წჷმოძინა რედაქტირაფა
ამილახვარეფიშ ოთავადეშ ჯინჯი იჭყაფჷ XIV ოშწანურაშე. თე გვარქ რდუალა დო გოძალიერაფა დიჭყჷ XIV ოშწანურაშე, მუჟამსჷ წყარმალუეფიშ რეხიშ დო მეჯუდიშ პიჯეფიშ ტერიტორიას დიხორუესჷნ. გჷნოჩამაშ მეჯინათ, იოთამ ზედგენიძექ ქიგეგჷ, მუჭო მაფაშ ოწინამდეგო ლამოსუა ინწყუაფუდჷნი. თიქ უწუ გიორგი VIII-ს, მუჭო თიმ სერს მუ ქიდინჯირიდჷ მაფაშ დანჯირალსჷ, დო მუს დოჸვილუნდესჷდა, მაფას ვადოჭყოლადუდუკო იათამიშ სქუალეფი. მაფაქ ქჷრჩქილჷ იოთამიშ ნაზუკოლას. ლამოსუაშ მაკათურეფს მაფაშ დანჯირალს ჯანუდუნ ფერი იოთამ ზედგენიძე მაფა უჩქუდესჷ დო თინა დოჸვილეს. გიორგი VIII-ქ დანაშოულიშ მაქიმინალი კათა დასაჯჷ. იოთამიშ უნჩაშ ბოშსქუას ქიმეჩჷ ჯიხეფი, დიხეფი დო სპასპეტობა ქართლიშ, მოურავობა გორიშ და სასაფლათ სამთავისი დო კარისიშ დო ამილახორობა[6]. თე ისტორიური ფაქტი ამილახვარეფიშ ართ-ართი გერბიშ ცენტრალურ აბანს რე გედვალირი, ნამუსუთ იოთამ ზედგენიძეშ მოდგამეფს უღუდესჷნ. XV-XVI ოშწანურეფს ოთავადეშ მინჯეეფი ზევდგინიძე-ამილახვარებო იშინუაფუდესჷ, XVII ოშწანურაშე ამილახვარეფო[7].
გვარიშ ჸალეფი რედაქტირაფა
ზედგინიძე-ამილახვარეფიშ დინასტიაშ ჸალეფი რდესჷ: გურამიშვილეფი დო ტუსიშვილეფი კახეთის, ხიდირბეკიშვილეფი სამცხეს დო დინახალენ ქართლის, დო ემუხვარეფი აფხაზეთის.
ქჷგნაჯინით თაშნეშე რედაქტირაფა
რესურსეფი ინტერნეტის რედაქტირაფა
ლიტერატურა რედაქტირაფა
- ბერძენიშვილი ნ., ფეოდალური ურთიერთობებიდან XV საუკუნეში, მის წგნ.: საქართველოს ოსტორიის საკითხები, წგნ. 2, თბ., 1965;
- გვრიტიშვილი დ., ფეოდალური საქართველოს სოციალური ურთიერთობის ისტორიიდან (ქართლის სათავადოები), თბ., 1955;
- ქიქოძე მ., ქართლის სათავადოების ისტორიიდან XV-XVIII სს. (საამილახორო), „მასალები საქართველოსა და კავკასიის ისტორიისათვის“, 1963, ნაკვ. 35;
- იოანე ბატონიშვილი, შემოკლებით აღწერა საქართველოსა შინა მცხოვრებთა თავადთა და აზნაურთა გვარებისა (1799 წ.). თბ., 1997 წ.
- ვახუშტი ბატონიშვილი, აღწერა სამეფოსა საქართველოსა, ქართული მწერლობა, ტ. 8, თბ., 1990;
- აკოფაშვილი გ., ქსე, ტ. 1, გვ. 392, თბ., 1975;
- ზაგაშვილი გ., ჩიბაძე მ. „ჰერალდიკის საფუძვლები“, თბ., 2006;
- მეტრეველი ვ. ქართულის სამართლის ისტორია, თბ., 2009;
- საქართველოს ისტორიის ნარკვევები, ტომი მეოთხე, თბ., 1974.
სქოლიო რედაქტირაფა
- ↑ გვრიტიშვილი დ., ფეოდალური საქართველოს სოციალური ურთიერთობის ისტორიიდან (ქართლის სათავადოები), თბ., 1955;
- ↑ ვახუშტი ბატონიშვილი, აღწერა სამეფოსა საქართველოსა, ქართული მწერლობა, ტ. 8, თბ., 1990
- ↑ საქართველოს ისტორიის ნარკვევები, ტომი მეოთხე, თბ., 1974.
- ↑ ვახუშტი ბატონიშვილი, აღწერა სამეფოსა საქართველოსა, ქართული მწერლობა, ტ. 8, თბ., 1990
- ↑ მეტრეველი ვ. ქართულის სამართლის ისტორია, გვ. 103, თბ., 2009.
- ↑ იოანე ბატონიშვილი, შემოკლებით აღწერა საქართველოსა შინა მცხოვრებთა თავადთა და აზნაურთა გვარებისა (1799 წ.). თბ., 1997 წ
- ↑ ქიქოძე მ., ქართლის სათავადოების ისტორიიდან XV-XVIII სს. (საამილახორო), „მასალები საქართველოსა და კავკასიის ისტორიისათვის“, 1963, ნაკვ. 35