ბორჯომი (წყარი)

„ბორჯომი“ — ვულკანური გორჩქინაშ მინერალური წყარი თე ჯოხოდვალაშ ნოღა-კურორტიშე, ნამუთ ორთაშობური მუნაჩემეფით 1500 წანაშე უმოსის ეთმეკოროცხჷნს. მიარე წანაშ მალობას რგებაფულენდჷ უდიდაში პოპულარობათ რუსეთიშ იმპერიას, სსრრ-ს დო მუშ გალე ხოლო.

ბორჯომიშ ბოთილი

ბორჯომიშ წყარი დიხაუჩაშ ჟიდოხიშა ეშმურს 8-10 კილომეტრიშ სიტომბაშე, ორთაშობური გაზიშ, ნოშქერბადიშ დიოქსიდიშ წნევაშ მოხვარათ. ბრელ შხვა მინერალურ წყარშე გოშხვანერაფათ, ვაჭიშუანს დიხაშ თუდო გორგილაფას დო ჟიდოხიშა ეშმურს ტჷბუ სახეთ (38-41 °С), ნამუთ „შარადოშარას“ იხვეიანებუ კავკაციონიშ გვალეფიშ 60 შხვადოშხვა მინერალიშ კომპოზიციათ.

ბორჯომიშ წყარიშ რკვიაშ მოღალუეფი ოძირანა, ნამ-და თიშ ფორმირაფაშა თია მიშმუღჷნა სიტომბაშურ მინერალიზაფილ, ალმახანურ ლჷგე დო დაბალ მინერალიზაციაშ წყარეფს.

1990-იანი წანეფიშ დაჭყაფუშ გჷმორკვიებეფქ ოძირეს, ნამ-და „ბორჯომი“, წყარბადიშ იზოტოპეფიშ აკოფარდაფათ, კარდინალურო იშხვანერებუ შხვა მინერალურ წყარეფშე.

ისტორია

უჯვეშაში პერიოდი

ბორჯომიშ ლეხერი

ბორჯომიშ მინერალურ წყუეფშა მეგორაფილი ჸოფე დიო ხოლო ახალი წანაშეკოროცხუაშ მაართა ვითოშწანურაშ დაჭყაფუს. XX ოშწანურას მეგორაფილქ იჸუ 7 ქუაშ აბაზანაშა. მუჭოთ რჩქჷ, ბორჯომიშ წყარს გჷმირინუანდეს თე აბაზანეფშო დო ვართ ხვალე ოშუმალო. ბორჯომს მეგორაფილი არქეოლოგიური მოღეეფი ანტკიცენს, ნამ-და მინერალური წყარი გჷმირინუაფუდუ XVI ოშწანურაშ დალიერშა. ნაძირეფი რე შქა ოშწანურაშ ჭუბერიშ სვირეფი, ნამუეფით ბორჯომიშ კანკალე წყუშა რდჷ მეჸუნაფილი. XVI-XVIII ოშწანურაშ ლჷმეფიშ გეშა წყუეფქ ბრელ ხანიშ მალობას გოჭყოლადას ქიმიაჩჷ დო თი აბანეფი, სოდეთ თე წყუეფი რე, მეტებულქ იჸუ.

გოლოვინიშ პერიოდი

„ევგენიევსკიშ“ წყუ

ბორჯომიშ წყუშ „მაჟირა შურდგჷმაქ“ დიჭყჷ XIX ოშწანურაშ 20–ამი წანეფიშ დალიერს. 1829 წანას ბორჯომს ქინარინეს ხერსონიშ გრენადიორეფიშ პოლკი. ართიშა ჯარიშკოჩეფქ ტყას, წყარმალუ ბორჯომულაშ მარძგვან წყარპიჯის ქოძირეს მინერალური წყუ. პოლკოვნიკ პ.პოპოვქ დეინტერეს თე ამბეთ დო ზოჯჷ წყუშ გოწიმინდუა დო ჭკუდეფით გილანთირუა პოლკიშა. მუს ყიაშ დო ვითოჟირჩანზმა ჭჷშ გეჯეჯი ოჭირჷდჷ დო წყარქ თიზმა მარგებელქ იჸუ თიშო, ნამ-და გინოჭყვიდჷ ქუალეფით გოხურგუა. თექ ეიოგაფუ მუქ აბანო დო ჭიჭე ჸუდე მუშო.

1837 წანას ხერსონიშ პოლკი დოთირუ ქორთუ გრენადიორეფიშ პოლკიქ. პოლკიშ ექიმ ამიროვქ დიჭყჷ წყარიშ აკოდგინალუაშ გჷმორკვიება დო მუში ჟიმოქმენდალაშ დოგურაფა. მაქ ქაჯღონჷ წყარიშ მაართა სინჯეფი სანქტ-პეტერბურგშა დო მოსკოვშა.

1841 წანას ბორჯომიშ მინერალური წყარი თიხანო უკვე თიცალი ჯოხოგოლაფირი რდჷ, ნამ-და კავკაციაშ თარმართებელ ევგენი გოლოვინქ მუში ლეხი ოსურსქუა ბორჯომშა მიდეჸონჷ ომკურნალებერო. უჩინებუ რე, კონკრეტულო მუ ლახარა უღუდუ თის, მარა ჩინებული რე, ნამ-და წყარქ დიდო მოურთჷ, მუშ გეშათ ბორჯომიშ მინერალური წყუშ მაართა წყუს გოლოვინქ ოსურსქუაშ ჯოხოთ (Екатерининский) ქიგიოდუ, მაჟირას — მუში (Евгеньевский).

1842 წანას ექიმ ამიროვქ თხუალათ მიკართჷ გენერალ გოლოვინს, ნამ-და მონწყუელედჷკო კურორტი ბორჯომი. თე ბორჯის იჭყაფუ ნოღა ბორჯომიშ ინფრასტრუქტურაშ გოვითარაფა.

ვორონცოვიშ პერიოდი

შუშაშ ქარხანა ბორჯომს

1846 წანას კავკაციას ახალდორინაფილ მაფაშნათირა მიხეილ ვორონცოვქ ბორჯომი მუშ საზარხულო რეზიდენციათ გინიშქუ. დიჭყჷ ნოღაშ ინფრასტრუქტურაშ გოვითარაფაქ: ეგაფილქ იჸუ ჸუდეეფქ, აბანოეფქ, ოხვამეეფქ, სასუმაროეფქ. 1850 წანას გეშენჷ მინერალური წყარეფიშ პარკიქ, 1854 წანას დიჭყჷ მაართა გჷთმაბუნალი ქარხანაშ ეგაფაქ. ოურდუმე ლაზარეთიშ აფთიაქარქ, ზახაროვქ გჷმაბუ მინერალური წყარი 1300 ოვალურ, გვერდლიტრამ ბოთილეფს დო ქართიშა გჷმაჩამუშა მიდეღჷ.

რომანოვიშ პერიოდი

მეხუალაშ გჷნართა ბორჯომიშ ქარხანას

დისტრიბუცია ბორჯომიშ ქარხანას

რომანოვეფიშ ფანია ბორჯომიშ წყუწკჷმა

რომანოვიშ დოხორე ბორჯომს (ლიკანი)

1862 წანას კავკაციაშ მაფაშნათირათ ქჷდარინეს კაბეტი თავადი მიხეილ რომანოვი. მუქ ხოლო მუში საზარხულო რეზიდენცია მანწყუ ბორჯომს. თი ბორჯიშო ბორჯომიშ სამკურნალო მუშებეფიშ (თვისებების) ამბექ თელ რუსეთიშ იმპერიას გისჷმუ. ბორჯომს ეიგაფუდუ ახალი დოხორეეფი, პარკეფი, სკვერეფი, სასუმაროეფი. 1894 წანას გოჸუნაფილქ იჸუ ხაშურიშე ბორჯომშა რკინაშშარაქ, მუქჷთ გაუჯგუშუ მეულა-მოულა. თეიშა ბორჯომშა ცხენამი ფაეტონეფით გილეშეს დო შარას ქართიშე ბორჯომშა 8–9 საათი ოკოდჷ.

1894 წანას მიხეილ რომანოვქ დიჭყჷ მინერალური წყარეფიშ პარკის გჷთმაბუნალი ქარხანაშ ეგაფა, ნამუთ XX ოშწანურაშ 50–ამ წანეფშა ფუნქციონირენდჷ.

1896 წანას გინწყჷ შუშაშ მაართა ქარხანაქ, სოდეთ 1950 წანაშა ბოთილეფი ხეთ იხაზჷრებუდუ.

1900 წანას ბორჯომშა მელინებათ მიდართჷ ქიმიკოს ფ. მოლდსენგაუერქ, ნამუქჷთ ბოთილშა ინობუნელი წყარიშ ფიზიკურ–ქიმიური მუშებეფიშ მუკატებელი მეთოდი აკიმუშუ. მუში იდეა რდჷ მინერალური წყარიშ ნოშქერბადიშ დიოქსიდით დოგაზუა, მუქჷთ საშუალება მეჩჷ მაწარმებელეფს, ნამ-და წყარი თანჯასგალე გაგშუღალუდესჷკო.

1904 წანას ხვადუ „ბორჯომიშ“ წარმებაშ ნორთობური მექანიზაცია, კერძოთ შუშა ქიხაზჷრებუდუ და, ბოთილეფშა ინობუნა უკვე მექანიზაფილ წესით ქჷდიჭყეს. თე წანათ ითარიღებუ ოგაზეთე განცხადება, სოდეთ ჩიება რე მინერალური წყარიშ — „ბორჯომიშ“ ვაგონეფით გჷმოჩამაშე. წარმებაშ მექანიზაციაქ მიღჷ კაბეტი წჷმოძინა: 1854 წანას ხვალე 1350 ბორჯომქ გჷშართჷ ქარხანაშე და, 1905 წანას მუშ რიცხუქ 320 ვითოშ ბოთილშა მირდჷ, 1013 წანაშო უკვე 9 მილიონს გინაჩირთჷ.

თე პერიოდის ბორჯომი ღებულენს ოერეფოშქაშე აღიარაფას:

• დიპლომი ნოღა სპას, ბელგია (1907)
• ორქოშ მედალი ყაზანი, რუსეთი (1909)
• საპატიო დიპლომი ნ. დრეზდენს, გერმანია (1911)

სხუნუეფიშ პერიოდი

სხუნუეფიშ პერიოდის ბორჯომქ სტალინიშ საჸოროფო მასვანჯებელ აბანო გინირთჷ, კრემლის ნამთინი შაყარუა ვეტარებუდუ „ბორჯომიშ“ უმუშეთ.

1961 წანას 423 ვითოშ ბოთილქ იჸუ ექსპორტირაფილქ მოსოფელიშ 15 ქიანაშა, თენეფს შქას ააშ-შა, საფრანგეთშა, ავსტრიაშა დო შხვა ქიანეფშა. 1980-იან წანეფს „ბორჯომიშ“ გჷმოჩამაქ 400 მილიონ ბოთილს მიოჭირინდუ დო თიქ სსრრ-ს არძაშე პოპულარულ წყარო გინირთჷ.

ზოხორინელობაშ მაართა 20 წანა

„ბორჯომიშ წყუეფი“ — ბოთილიშ ძგიბი

1990-1995 წანეფს საქორთუოს დინოხოლენეკონომიკური სირთულეეფიშ გეშა კვათჷრას მირკჷ „ბორჯომიშ“ წარმებაქ, მარა 1995 წანაშე ბორჯომის წარმებას ქუდირთჷ საქორთუოშ მინაშ დო მინერალური წყარეფიშ კომპანიაქ (ქორთულო საქართველოს მინისა და მინერალური წყლების კომპანია, ინგლისურო Georgian Glass & Mineral Water Co. N. V.), მოჭანაფილქ იჸუეს ინვესტორეფქ, მუშ უკულით წარმებაქ 40-შახ მირდჷ.

1997 წანას მოხვადჷ „ბორჯომიშ“ №1 და №2 ქარხანეფიშ მოდერნიზაციაქ, კომპანიაშ დორხველობაშა გინილჷ ხაშურიშ შუშაშ ქარხანაქ, ნამუთ ბორჯომშე 30 კმ–ს იდვალუაფუ. თაშნეშე მოხვადჷ მუშ მოდერნიზაციაქჷთ.

1998 წანას №2 ქარხანას დიჭყჷ „ბორჯომიშ“ გჷმაბუნაქ პლასტიკურ ბოთილეფშა.

1999 წანას თი ქარხანას ქჷდიჭყჷ უგაზო მინერალური წყარიშ — „ბორჯომიშ წყუეფიშ“ გჷმაბუნაქ.

XXI ოშწანურა

გოახალაფირი ბორჯომიშ პარკი

ათეჟამო ბორჯომიშ მაწარმებელი რე კომპანია IDS Borjomi Georgia, ნამუთ რე ოერეფოშქაე კომპანია — IDS Borjomi International-იშ ნორთი. ამდღა „ბორჯომიშ“ ექსპორტი მოსოფელიშ 30 ქიანაშა ხვადუ.

2002 წანას №2 ქარხანაქ დიჭყჷ უგაზო წყარიშ — „ბაკურიანიშ“ გჷმაბუნა 5 ლიტრამ, 2008 წანაშე 6 ლიტრამ ბოთილეფშა.

2005 წანას „ბორჯომიშ“ წარმებაქ 200 მილიონ ბოთილს მიოჭირინდუ.

2007 წანას ოერეფოშქაშე ოსერტიფიკაციე კომპანიაქ Bureau Veritas „ბორჯომს“ ქიმიანიჭჷ წარმებაშ უშქურანჯობაშ დო ხარისხიშ ოერეფოშქარე სერტიფიკატი ISO 22000.

დიოდღარო კომპანია ბორჯომ-ბაკურიანიშ ლეხერს 4 დოსახელაფაშ პროდუქციას აწარმენს:

• ბორჯომი
• ლიკანი
• ბაკურიანი
• ბორჯომიშ წყუეფი

წყუეფი

წყუ ბორჯომიშ პარკის

ბორჯომიშ მინერალური წყარეფიშ ობადე კავკაციონიშ მესხეთიშ ქჷნდჷრიშ ცენტრალურ ნორთის იდვალუაფუ, ზუღაშ დონეშე 760–920 მეტრაშ აბსოლუტურ სიმაღალას. „ბორჯომი“ მიპალუაფუ 9 ინჭაბურღილშე, ნამუეფიშ სიტომბა რე 1200–1500 მეტრა.

„ბორჯომიშ“ ობადეეფიშ აკოთოლორაფა მიშჷ 1927 წანაშე. გვალო, 1982 წანაშა, გოჭკირილქ იჸუ 18,4-შე 1502 მეტრაშა სიტომბაშ 57 ინჭაბურღილქ. აკოთოლორაფეფქ სამუშეფიშ დოჭყაფაშა ობადეშ ცენტრალურ ნორთის მოქმედენდჷ ხვალე ჟირი წყუ: კავკაციაშ თარმართებელ ევგენი გოლოვინიშ (Евгеньевский) დო მუში ოსურსქუაშ, ეკატერინეშ ჯოხოშობაშ (Екатерининский), ნამუსჷთ წყარქ მოურთჷ.

1957–1978 წანეფს ჩატარებული სამუშეფიშ შედეგო ბორჯომიშ ობადეეფიშ თანჯეფქ ნიშულამო გეფართუ, გჷმილინჷ ახალ ოექსპლუატაციე განობეფქ დო შანულამო მირდჷ ბორჯომიშ წყარიშ მარაგეფქ. თეშ ჭყოლოფათ სხუნუეფიშ პერიოდის წარმებაქ 400 მილიონ ბოთილშა მირდჷ.

ამდღა ბორჯომიშ ლეხერს სუმი ოექსპლოატაციე განობა რე: ცენტრალური (ნოღა ბორჯომიშ ფარგალეფს), ლიკანიშ (დაბა ლიკანიშ ტერიტორიას) დო ვაშლოვანი–ყვიბისიშ (ოფუტეეფიშ – ვაშლოვანიშ დო ყვიბისიშ ტერიტორიეფს). თე განობეფს რე 9 ოექსპლუატაციე ინჭაბურღილი, ხოლო 13 ინჭაბუღილი გჷმირინუაფუ ობადეშ რეგულარული მონიტორინგიშოამ (წყარიშ დონე, წნევა, ტემპერატურა დო შხვა).

მოპალაფა და გჷმაბუნა

საქორთუოშ სასარგებელო დინოხურიშ მარაგეფიშ კომიტეტიქ დანტკიცჷ 2006–2031 წანეფს ბორჯომიშ მინერალური წყარიშ მოპალაფაშ მოცულობა 561 000 ლიტრა დღას, მუთ შანენს თის, ნამ-და ირთუთალურო იწარმებუ 1 000 000 ბოთილიშ უმოსი.

გჷმაბუნა

ინჭაბურღილეფშე მეღებული მინერალური წყარი 25 კილომეტრამი უღანჯებუ სვირით მიაჭირინდუაფუ გჷმმაბუნალ ქარხანეფს. თინა თაქ გირინუაფუ, იჩხურებუ, იგაზუ ნოშქერბადიშ დიოქსიდით, გჷმიბუნუაფუ ბოთილეფშა დო ხვადუ მეხუაფა (შეფუთვა).

ამდღა ნოღა ბორჯომს მოქმედენს ჟირი გჷმმაბუნალი ქარხანა: მაართა მინერალურ წყარს გჷმაბუნს შუშაშ ბოთილეფშა, მაჟირა — პლასტიკატიშ ბოთილეფშა. ბოლო ვითი წანაშ მალობას იტარჷ ქარხანეფიშ ედომუშამ მოდერნიზაციაქ.

ასორტიმენტი

მინერალური წყალი „ბორჯომი“ ამდღა ბაზარს წჷმორინაფილი რე ოთხნერი მეხუალათ:

1. შუშაშ ბოთილს 0,33 ლ (გჷმორინაფაშ ვადა — 2 წანა გჷმაბუნაშ დღაშე);
2. შუშაშ ბოთილს 0,5 ლ (გჷმორინაფაშ ვადა — 2 წანა გჷმაბუნაშ დღაშე);
3. პლასტიკურ ბოთილს 0,5 ლ (გჷმორინაფაშ ვადა — 1 წანა გჷმაბუნაშ დღაშე);
4. პლასტიკურ ბოთილს 1 ლ (გჷმორინაფაშ ვადა — 1 წანა გჷმაბუნაშ დღაშე).

მასქილიდაფარი მუშებეფი

ბროჯომიშ წყარიშ რეკლამა. 1929 წ.

ორგანიზმიშ წიმინდუა

ვულკანური ბადებაშ მინერალეფიშ უნიკალური კომპლექსიშ ჭყოლოფათ „ბორჯომი“ მოქმედენს, მუჭოთ „დინოხოლენი ჩხაპი“ დო გოსოფურო წიმინდანს ორგანიზმის. თინა უძინანს იმუნიტეტის დო ეფექტური რე ოჭკომალიშმუმანელებერი სისტემაშ დო ნივთიერებეფიშ თირუათ გჷმოჭანაფილი ლახარეფიშ პროფილაქტიკაშო დო კურნალობაშ ბორჯის.

კვებაშ ჰიგიენაშ სპეციალისტეფიშ თანახმას, ალმახანური მანებელი ეკოლოგიური პიჯალეფიშ დო უდუბალანსაფირი კვენაშ გეშა გაკოციმილი რე ადამიერიშ ორგანიზმიშ ტუტე-მჟავაშ წონაწორალა (pH) დო მოძინელ რე ჟავეამობა. „ბორჯომიშ“ რეგულარული მეღება აბალანსენს pH-ის დონეს დო თაშნეშე, ქიმინჷნს ოპტიმალურ პიჯალეფს ორგანიზმის ნივთიერებეფიშ თირუაშო. თაშნეშე „ბორჯომი“ აუჯგუშენს ჭჷშ მუშობას დო ორგანიზმიშე გჷშუღუ შლაკეფი.

„ბორჯომი“ გჷშეგორუ მინერალეფიშ დობალანსაფილი აკოდგინალუათ, თეშენი ტრადიციულო ბრელი ადამიერი შუნს თის მუჭოთ სუფრაშ წყარს. მაგალითო, კალციუმი „ბორჯომს“ 100 მგ-შე ნორკე რე, მუთ დაშქუმალარი რე ირდღალური ხვარებაშო — ჯიმუეფიშ შაყარუაშ რისკი რე ხვალე თიწკჷმა, მუჟამს კალციუმიშ აკოდგინალუა 200 მგ/ლ-ს გინმაჩირთუ.

წონაშე დორკება

დიეტოლოგეფი გინომეტაფილ წონამეფს ელუჩანა, შვანი რჩქვანილურშე უმოსი „ბორჯომი“. თენა ჯგირო მოქმედენს ნოშქერწყარეფიშ დო ლიპიდეფიშ თირუაშე დო წჷმოქიმინჷნს ადენოზინტრიფოსფორმჟავას (ატფ), ნამუშ ფაჩუათ გჷმირთუ ენერგია.

ეიოშანალი რე, ნამ-და გინომეტაფილ წონაშ მაღვენ ადამიერეფს ექიმეფი ელუჩანა ვემიღანი ძალიეროგაზირაფილი წყარი თიშენი, ნამ-და თინა ასტიმულირენს ყიაშ წვენიშ გჷშართუალას, ანუ იჭანუანს შქჷრენიშ ღიაბის. თეშენი, მიდგას წონაშე მორკება ოკონ, „ბორჯომიშ“ მეღებაშა რეკომენდირაფილი რე მუშე ნოშქერბადიშ დიოქსიდიშ გოტება.

კიბირეფი

სამედიცინო რკვიებეფიშ შედეგო გჷმილინჷ, ნამ-და „ბორჯომი“ ორგჷ კიბირეფს. თე მინერალური წყარი იკათუანს ფტორიდიშ დო იოდიდიშ იონეფს, მუთ ურკენს კარიესიშ გორჩქინაშ შელებუანობას.

მუს მალე „ბორჯომი“

• ქრონიკული გასტრიტი
• ყიაშ დო ვითოჟირჩანზმა ჭჷშ გეჯეჯამი ლახარა
• კოლიტი დო ენტეროკოლიტი
• ჩხონჩხიშ დო ნაღმელმდენი შარეფი
• პანკრეატიტი
• ნივთიერებეფიშ თირუაწკჷმა მერსხუაფილი ლახარეფი
• შანქარიშ დიაბეტი

ქიმიური აკოდგინალუა

კავკაციას ბრელი მინერალური წყარი რე, მარა ნამთინს ვაუღუ თიცალი ქიმიური აკოდგინალუა, მუჭომით „ბორჯომს“. XIX ოშწანურაშე მოჸუნაფილი ამდღარშა „ბორჯომიშ“ დო მუში უნიკალური მუშებეფიშე 100-შ უმოსი ომენცარე ნახანდი დო სამედიცინო გჷმორკვიება რე ჭარილი. 1890 წანაშე დოჭყაფილი ბორჯომიშ მინერალურ წყარეფს ირკვიენა გეოლოგეფი დო ქიმიკოსეფი, ნამუეფით ანტკიცენა, ნამ-და მუში ტემპერატურა, ფიზიკურ–ქიმიური მუშებეფი დო მინერალეფიშ აკოდგინალუა უთირუ რე.

100 გრამი „ბორჯომიშ“ აკოდგინალუა ათეშნერი რე:

• კალიუმი – 3.0 მგ
• კალციუმი – 13.0 მგ
• სილიციუმი – 1.1 მგ.
• მაგნიუმი – 10.0 მგ.
• ნატრიუმი – 200.0
• წურწუფა – 0.8
• ქლორი – 50.0
• ალუმინი – 100.0 მკგ
• ბორიუმი – 1200.0 მკგ
• ტიტანიუმი – 4.0 მკგ
• ფტორი – 800.0 მკგ
• სტრონციუმი – 480.0 მკგ

„ბორჯომი“ რუსეთის

2006 წანაშ 4 მესის რუსეთიშ თარი სანიტარიშ ზოჯუათ რუსეთშა „ბორჯომიშ“ მიშაღალაქ ეკრძალჷ თითქოს თი ბაძაძით, ნამ-და თინა ვაბაღინუანდჷ სანიტარულ ნორმეფს, მარა თე გინოჭყვიდირუა ქორთულ განს პოლიტიკურო მოტივირაფილო მიოჩქჷ. თეშ ფონს რუსეთის გჷმოჩამას გორჩქინდჷ სტავროპოლს გჷმაბუნელ წყარქ, ჯოხოდვალათ – „Русский Боржомъ“ (რუსული ბორჯომი), მარა 2007 წანას ქორთული მაწარმებელიშ საჩიარიშ ოსხირშე სასამართოქ აკრძალჷ თეშნერი ჯოხოდვალაშ წყარიშ გჷმოჩამა.

საინტერესო ფაქტეფი

• „ბორჯომიშო“ დჷმახასიათაფალი მოცეშფერო-მოწვანო ფერიშ ბოთილი დოპატენტაფილი რე დო თის ჯოხო „ქორთული წვანე“ (ქორთულო „ქართული წვანე“, ინგლისურო Georgian Green).
• უინსტონ ჩერჩილიშ სხუნუეფიშ რსხუშა ვიზიტიშ ბორჯის მუს ტაბაკშა ირიათო გილუძჷდჷ „ბორჯომიშ“ ბოთილეფი. თენა ოფიციალური პროტოკოლიშ უგურთჷ ნორთი რდჷ.
• კოსმოსიშე დიხაშა დოშქუმალაშ უკული, იური გაგარინქ მაართათ მუთ მითხუნ, თენ რდჷ ბორჯომი. თეშე იჩიუ პროფესორ ვოლოვიჩიქ, ნამუთ ოგორუ-ომახვარებუ ოპერაციას ხემანჯღვერენდჷ.
• სპექტაკლეფიშ რეპეტიციაშ ბორჯის ჩინებული სხუნუეფიშ თეატრალური რეჟისორი გიორგი ტოვსტონოგოვი ირო პარტერიშ მავითოჟირა რანწკის გეხედჷ, სოდეთ მუშო ოწმოხ გოხაზჷრაფილი რდჷ „ბორჯომიშ“ ბოთილი.
• ფილმი „სოლარისიშ“ გინოღალაშ ბორჯის სოლარისტიკაშენი კონფერენციაშ სცენას ტაბაკის გილადგჷდჷ „ბორჯომი“. გინმაღალარი ბუნაშ მაკათურეფი იჩიებუდეს, ნამ-და სცენაშ ლაჸაფი რდჷ შორეულ მუმალშე დო ბოთილიშ ეტიკიეტი ვარა მიკართინაფალი რდჷ, ვარა მიკაჭაბალი რდჷ შხვა, გჷმოგონილი ეტიკეტი, მარა ფილმიშ რეჟისორ ანდრეი ტარკოვსკიქ მუში ქოქიმინჷ, ბოთილი ოკო გედგჷდჷკო თეში, ნამ-და მუში თახმი ეტიკეტი მუკორჩქინელედჷკო კამერას. თინა დარწუმებული რდჷ, ნამ-და შორიშ მუმალს „ბორჯომი“ უეჭველო იჸუაფუდუ.

რესურსეფი ინტერნეტის

• „ბორჯომიშ“ ოფიციალური ვებ–ხასჷლა
• კომპანია IDS Borjomi–ს ოფიციალური ვებ–ხასჷლა Archived 2011-01-14 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
• Производитель «Боржоми» в 2010 г. увеличил продажи на 40% _Companion^{[ღურელი რსხილი]}
• Chemical composition of Borjomi and other Georgian mineral waters Archived 2010-01-07 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
• Photos of the Borjomi botteling process
• L. Bagdavadze, O. Beon, Z. Hrkal, P. Laurendon, S. Puyoo and J. Santrucek. Effects of groundwater exploitation on the Borjomi mineral water reservoir in Georgia^{[ღურელი რსხილი]}

ლიტერატურა

ქორთული

• რუსუდან ხარგელია, ბორჯომის მინერალური წყლის საბადოს ჰიდროქიმიური და ეკოლოგიური კვლევა (დისერტაცია ქიმიის მეც. კანდ. ხარისხის მოსაპოვებლად), თბ., 2006
• ბორჯომის მინერალური წყლის საბადოს დამუშავების ტექნოლოგიური სქემა. სს «საქკურორტინვესტი», ჰიდროგეოლოგიური სამმართველო «საქკურორტწყლები», თბილისი, 1998.
• გაბეჩავა ჯ., გვახარია ვ., ლომინაძე ი., მიგინეიშვილი ბ., ბობოხიძე ს., ტყებუჩავა მ., ბერიძე მ., ხარგელია რ.. ბორჯომის მინერალური წყლის საბადოს იზოტოპური შედგენილობის შესწავლის შედეგები // საქართველოს ნავთობი და გაზი.-2005.-№14, გვ. 55-62.
• გაბეჩავა ჯ., გვახარია ვ., ლომინაძე ი., მიგინეიშვილი ბ., ხარგელია რ., ტყებუჩავა მ., ბობოხიძე ს., ბერიძე მ.. ბორჯომის მინერალური წყლის საბადოს პალეოჰიდროგეოლოგია // საქართველოს ნავთობი და გაზი.2005.-№15, გვ. 52-56
• გვახარია ვ., ხარგელია რ., გვაზავა ნ., ადამია ტ.- ბუნებრივი მინერალური წყლის პროდუქციის "ბორჯომის" სტანდარტის შესახებ. შრომათა კრებული ა. ჯანელიძის სახელობის საქართველოს მეცეცნიერებათა აკადემიის გეოლოგიური ინსტიტუტის. 1998, გ. 277-280
• ხარატიშვილი ლ.ა. ბორჯომის მინერალური წყლის ფორმირების ჰიდროგეოლოგიურ-გენეტიკური მოდელი. საქ. ტექ. უნივერსიტეტის სამეცნიერო სესიის «ჰიდროგეოლოგიის და საინჟინრო-გეოლოგიის თანამედროვე პრობლემები». მოხსენების თეზისები, თბილისი, 2004
• ცერცვაძე ნ.ვ. ბორჯომის რაიონის დანალექი ქანების წყლით გამონატუტების შესწავლის ზოგიერთი შედეგი. საქ. მეცნიერებათ აკადემიის მოამბე, ტომი XXIII, 14, 1959
• ცერცვაძე ნ.ვ. _ მდ. გუჯარეთისწყლის აუზის მინერალური წყლების ფორმირების საკითხისათვის. ლენინის სახ. საქ. პოლიტექ. ინსტიტუტის ჰიდროგ. და საინჯ.-გეოლ პრობლ. ლაბორატორიის შრომები, 11, 1962

რუსული

• Гвахария В.Г., Габечава Д. Ш., Харгелия Р.Г., Адамия Т.М., Дочвири А.А., Мачавариани Б.К. (2005). Минеральные воды Грузии // Питьевая вода,. №3 с.17-26
• Багдавадзе Л.М., Корошинадзе Т.О., Чхаидзе Д.В., Мигинеишвили Б.К., Харатишвили Л.А., Гвахариа В.Г., Харгелиа Р.Г., Габечава Д.Ш., Гиргвлиани, Д.А., Гамбашидзе Г.О., Циргиладзе Н.М., Ломинадзе И.Г. Пересчет эксплуатационных запасов месторождения минеральной воды Боржоми.-Тезиси дакладов 6-го Международного конгресса «Вода: Экология и технология», Экватек -2006. М., 2006.
• Гвахария В.Г., Харгелия Р.Г., Габечава Дж. Ш., Гиргвлиани Д.А., Мачавариани Б.К. (2006) Исследование минеральных вод Грузии // Georgian Engineering News, No2 с. 263-269
• Gvakharia V., Khargelia R., Gabechava J., Girgvliani D. (2006) Hydro-chemical investigation of Borjomi mineral water deposit, distribution of main metal ions through different districts of deposit // GEORGIAN CHEMIKAL JOURNAL, No 6(4), p. 386391
• Эристави Д.И., Броучек Ф.И.-Физико-химическое исследование минеральной воды боржоми.-«Сабчота сакартвело», Тбилиси, 1964. стр 76
• Вартанян Г.С., Плотникова, Харатишвили Л.А., Чхаидзе Д.В., Гидрогеологическая модель Боржомского месторождения минеральной воды//

Советская геология.- 1985.- №3

• Ломинадзе И.Г., Гвахариа В.Г., Харгелиа Р.Г., Габечава Д.Ш., Гиргвлиани Д.А., Гамбашидзе Г.О., Циргиладзе Н.М., Разработка геофильтрационной модели Боржомского месторождения минеральной воды с целью оптимизации режима эксплуатации. .-Тезиси дакладов 6-го Международного конгресса «Вода: Экология и технология», Экватек -2006. М., 2006
• Лунц В.Л. О влиянии газированной бутылочной боржомской воды екатеринского источника на выделение эфиро-серных кислот мочей у здаровых людей. Дисертация, 1899
• Мелива А.М.Режим Боржомских минеральных источников и пути выявления новых ресурсов.- Автореферат канд. диссертации ГПИЮ.- Тбилиси: 1952
• Мелива А.М. Контур месторождения боржомской минеральной воды//Сборник «Проблемы гидрогеологии и инженерной геологии».-Мецниереба.-Тбилиси: 1980.с 82-84
• Мелива А.М. К вопросу ресурса и генезиса боржомской минеральной воды // Сектор гидрогеологии и инженерно геологии АН ГССР.- Тбилиси:1980.-с.64-68
• Надарейшвили А.В. и др. Связь химического состава минеральной воды с обменными гидродинамическими процессами в условиях скважины 38Э Боржомского месторождения минеральной воды// Труды ГПИ им. Ленина.- 1984.с.312
• Надарейшвили А.В. Коллекторские свойства пород и признаки активности матрицы Боржомского месторождения минеральной воды//Труды ГПИ им. Ленина.- №11.-1988.-с.308
• Тугуши И.Н. К вопросу о связи состава Боржомской минеральной воды с обменными гидродинамическими ресурсами//Труды ГПИ им. Ленина.- 1984. с.423
• Тугуши И.Н., Дабахишвили Н.А. Гидрохимическая интерпретация результатов комплексного эксперимента на скважине 38Э Боржомского месторождения минеральной воды//Труды ГПИ им. Ленина.- 1984.-№4.-с.62-68
• Тугуши И.Н. Экспериментальная исследования процессов углекислотного выщелачивания пород Боржомского месторождения минеральной воды//Труды ГПИ им. Ленина.- 1984.-№4.-с.68-72
• Тугуши И.Н.Особенности формирования химического состава и режима минеральных вод Боржомского месторождения и гипергенного изменения вмещающих пород. Материалы всесоюзной конференции.- Том 11.- Подземные воды и эволюция литосферы.- М.: Наука.- 1985.- с.112
• Флери Ж., Гвахария В., Габечава Дж., Адамия Т., Харгелия Р. (2002). Подземные воды Борджомского района. Проблемы и перспективы.// 5-ый международный конгресс "Вода: экология и технология" ЭКВАТЭК-2002, Москва, с.787-788
• Харатишвили Л.А.О формировании минеральной воды «Боржоми».- Мат. НИ конференции по проблемам гидрогеологии и инженерной геологии.- Тбилиси, 1980