ბულიწყუ

ბულიწყუ — ოფუტე ბჟადალ საქორთუოს, სამარგალო-ჟიმოლენი შონეშ აკანიშ ხობიშ მუნიციპალიტეტის. იდვალუაფჷ ოდიშიშ რზენს, ურთაშ გაშ ობჟათე-ბჟაეიოლ ბოლოწკჷმა, წყარმალუ მუნჩიაშ კვარჩხანი წყარპიჯის. ზუღაშ დონეშე 20 მეტრის. ხობიშე მოჩილათირი რე 4 კილომეტრით.

ოფუტე ბულიწყუ ქიანა  საქორთუოსაქორთუო აკანი სამარგალო-ჟიმოლენი შონეშ აკანისამარგალო-ჟიმოლენი შონეშ აკანი მუნიციპალიტეტი ხობიშ მუნიციპალიტეტი თემი ბულიწყუ კოორდ. 42.340278,41.86861142°20′25″ ოორ. გ. 41°52′07″ ელ. გ. ცენტრიშ სიმაღალა 20 მ მახორობა 743 კოჩი (2014) ერუანული აკოდგინალუა ქორთუეფი/მარგალეფი 99,7 % ბორჯიშ ორტყაფუ UTC+4 ტელ. კოდი +995 ბულიწყუ ბულიწყუ

დემოგრაფია

2014 წანაშ ეჭარუაშ მუნაჩემეფით, ოფუტეს 743 ადამიერი ოხორანდჷ.

ეჭარუაშ წანა	მახორობა	კოჩი	ოსური
2002	1657	790	867
2014	743	368	375

ისტორია

სხუნუეფიშ რსხუშ პერიოდის, ასეიანი ბულიწყუ დო საკვიკვინიო ართ ოფუტეთ რდჷ გოართოიანაფილი, ნამუსჷთ პირველი მაისი ჯოხოდჷ. პირველი მაისიშ ფართობი 1200 ჰა, მახორობაშ მუდანობა — 2534 ადამიერი რდჷ. პირველი მაისი იკათუანდჷ ჟირ თარ ნორთის: პირველი ბულიწყუ (ასეიანი ბულიწყუ) დო მაჟირა ბულიწყუ (ასეიანი საკვიკვინიო).

ოფუტეშ უდიდაშ შანულობას ოძირანს თიშ ტერიტორიას ასქილადირი ისტორიული ძეგლეფი: საკვიკვინოშ წიმინდე სოფიოშ ოხვამე, მაჩხომერი, ჯახუთი, ნასკალუ, ყურუმელიაშ ჯიხა.

წყარმალუ მუნჩიაშ წყარპიჯის იდვალუაფჷ საკვიკვინოშ წიმინდე სოფიოშ ოხვამე. ეკლესიასშ მუკი-მუკი გოლუანი გოდგჷ. მინალს ითხკუნთხური ყორშიშ ნოსქილედი რე. ოხვამე, ყორში დო გოლუანი აკნაგებუ რე აბანობური კირქუათ. ოხვამე ამაღალაფირ ბუქურს გედგჷ. ოხიდაქ ორჩანიეთ 1614 წანაშ დიხაშნწალუაშ ბორჯის აკოცჷ დო უკული აკადგინეს ლევან დადიანიშ ზოჯუათ დო რსაფით. თეს ოძირანს ოზეს მოფაჩილი შაბაქამი ამბალეფი. წიმინდე სოფიაშ ოხიდაშ გეშა არძაშე რსულჸოფურ მუნაჩემეფს გ. ჩიტაიაშ ნახანდი „ფუთიშ დო ხობიშ ეპარქიაშ ისტორიული ძეგლეფი“ ირზენს.

ოხიდაშ გოხოლუას მეგორაფილი რე ორდოშიანი ფეოდალური ხანიშ დიხაჭაბუშ ჭკუდიშ ნატახეფი. გიოხე XIX ოშწანურაშახ ოფუტე თე ოხიდაშ მუკი-მუკი იდვალუაფუდჷ. მუჟამსჷთ რუსული მართუალაქ გეთჷნ გალენი მისათინეფქ მეჭყორდჷ ოფუტექ ვეშა გეგმორთჷ დო თექ ვესჷთ აკუგაფჷნა - საკვიკვინოშ წიმინდე სოფიოშ ოხვამე. ჯვეში ოხვამერი ხატეფი, ჯვარეფი დო ჭკუდეფი ახალ ოხვამეშა გეგნუღალჷნა.

• 1923 წანას, სხუნუეფიშ ხეშულობაქ ოხვამე დოკილჷ.
• ოხიდაშ გიმე ხაფი რე.

პირველ მაისის იდვალუაფჷ ყურუმელიაშ ჯიხა მუნჩიაშ დო ჩხაიაშ ნადუშ ააბანს, ბექის. თის სუმჸურე ომძღ წყარმალუ ჩხაია. ჯიხა კილანდჷ ინწრო გახას, სოიშე რზა ასეიანი ოფუტე აბასთუმანშა გიშმურსჷნ. აკოგაფილი რე აბანობური კირქუათ. თექ მეგორაფილი რე ორდოშიანი ფეოდალური ხანიშ დიხაჭაბუშ ჭკუდი, მინი აკანრჩქინალაშ მუზეუმს იჩუალჷ, მინი მოფაჩილი რე.

სანაკი-ზუგდიდიშ რკინაშარაშ მუნაკვათიშ მარძგვანჸურე, წყარმალუ მუნჩიაშე გვერდ კილომეტრიშ ოულურ რზას იდვალუაფჷ ისტორიული ძეგლი მაჩხომერი. თექ გჷმურს ღალუ „მაჩხომერი“. ჯოხო მაჩხომერი მერსხილი რე მეჩხომეწკჷმა, გჷრძე თინკუნთხურიშ ფორმაშ გოლუანით დო ყორშეფით ჸოფე გოხურგელი.

მეგორაფილი რე კიციშ დო დიხაჭაბუშ ჭკუდიშ ფრაგმენტეფი დო კირქუაშე გიშათოლირი აკაგაფალი დეტალეფი. ორჩანიეთ, მარკვიალეფიშ არზით, კინოხქირსიანული ხანიშ ოხვამე ოკო ჸოფედუკო.

ჯახუთის გჷთმოსხუნნა, მუჭოთ „ჯა-ხუთის“ ნამუთ მარგალურო ხუთ ჯაშ შანენს. შხვა ვერსიათ რე, ნამუშით ჯახუთი შილებე ჯახუს-თემს შანენდასჷნ. თაქ მეგორაფილი რე კირქუათ აკნაგებჷ თინკუნთხურიშ ფორმაშ დგჷმილიშ ნოსქილედი. დგჷმილი კინოხ ფეოდალური ხანიშ ოხვამერი ჸოფედუკო ოკო. ძეგლი ჯა-ჩანარეფით რე ფორილი. კიდალეფწკჷმა მოფაჩილი რე კინოხ ქირსიანული ხანიშ კაბეტი ფრაგმენტეფი. იძრებე გოლუანიშ ნოქური.

პირველი მაისიშ ართ-ართ განობას - სალომაიოს რე ორთაშით გჷნარჩქინა წყარგელაფუ ჩხაია. თიშა რე მერსხილი ლეგენდა, ნამუთ თაშ რე გინოჩამილი: გოლოფაშ ბორჯის, აბანობური მახორობა რიტუალს მანჯენდჷ. ოხვამეშე გჷმაზოჯინუანდეს ხატეფს დო ჩხაიაშ წყარით ბონჷნდეს, თეწკჷმა ართო იხვამანდეს დო ჭვემაშ მულას თხინდეს. ჩინებული რე, ნამჷ-და თე რიტუალიშ მანჯებაშ უკული ორთა ოფუტეს ჭვემას უჭყოლოფუანდჷ. თე აჯამური რიტუალი ასეშახ რე ასქილადირი.

ლიტერატურა

• „ფოთისა და ხობის ეპარქიის ისტორიული ძეგლები“ – გ. ჩიტაია.

• ქორთული სხუნუეფიშ ენციკლოპედია, ტ. 2, ხს. 567, ქართი, 1977 წანა.