გლობულური გვართა
გლობულური გვართა, სფერული გვართა — მურიცხეფიშ გვართაშ ტიპი, ნამუსჷთ უღჷ სფეროიდიშ ფორმა. გლობულური გვართა იკათუანს ანთასობათ დო მილიონობათ მურიცხის. მურიცხეფიშ კაბეტი კონცენტრაციას შეთმეხვადუთჷ გლობულური გვართაშ ცენტრიშ გოხოლუას. ტერმინი "გლობულური" ლათინური რე, globulus შანენს მორჩილი სფეროს, სფეროიდის.
მაართა გლობულური გვართა, ნამუსჷთ მენცარეფქ მიოგორეს რდჷ მესიე 22. მურიცხეფიშ ჸათე გვართას მიოგორუ გერმანული მოჸოროფე ასტრონომიქ იოჰან აბრაჰამ ილექ, 1665 წანაშ 26 მარაშინათუთას. ანტიკური პერიოდიშ ასტრონომეფი (მაგალთო პტოლემე) იჩინენდეს გლობულური გვართას ომეგა კენტავრის, ნამუთ უტელესკოპეთ იძირე. მარა ოშწანურეფიშ გოძვენას ომეგა კენტავრი მერჩქინელი რდჷ მუჭოთ მურიცხი. 1667 წანას თიქ, ედმონდ ჰალეიშ ინიციატივათ, კლასიფიცირებულქ იჸუ მუჭოთ ნირსეულქ. მავითოჩხორა ოშწანურაშ დაჭყაფუს თიში კლასიფიკაციაქ კინ დითირჷ დო ჯონ ჰერშელიქ ომეგა კენტავრი მირჩქინუ გლობულური გვართათ.
1751-1753 წანეფს ფრანგი ასტრონომიქ ნიკოლა-ლუი დე ლაკაილიქ კატალოგიშა მიშეღჷ გლობულური გვართეფი: 47 ტუკანა, NGC 4833, მესიე 55, მესიე 69 დო NGC 6397.
ართ-ართი მაართა ასტრონომი ნამუთ ირკვიენდჷ გლობულური გვართეფს რდჷ უილიამ ჰერშელი. თიქ, რკვიებეფი დიდი ტელესკოპიშ გჷმორინაფათ დიჭყჷ 1782 წანაშე. ჸათე პერიოდიოშო რჩქინელი რდჷ ხვალე 34 გლობულური გვართა. ჰერშელიქ მიოგორუ ხოლო 36 გვართას. თიქ თაშნეშე მიშეღჷ ტერმინი გლობულური გვართა, მუში, 1789 წანას გიშაშქუმალირი ნირსეულეფიშ დო მურიცხეფიშ გვართეფიშ კატალოგის.
გლობულური გვართეფიშ რკვიებაშა დუდი თია მიშეღეს ჰარლოუ შეპლიქ, ჰენრიეტა ჰილ სვოუპიქ დო ჰელენ სოიერ ჰოგიქ. 1927-1929 წანეფს შეპლიქ დო ჰოგიქ აკეთეს გვართეფიშ კლასიფიკაცია მურიცხეფიშ კონცენტრაციათ. ჸათე კლასიფიკაცია აკმოდირთჷ XII კლასიშე. მურიცხეფიშ არძაშე კაბეტი კონცენტრაცია რე კლასი I-ს.
გლობულური გვართეფს შეთმოფხვადუთ დახე არძა გალაქტიკას. სპირალური გალაქტიკეფს, მაგალთო ჩქინი გალაქტიკას, თინეფი იდვალუაფჷ გალაქტიკაშ გალენ, სფეროიდილ აბანს — გალაქტიკური ჰალოს. ჩქინი გალაქტიკა იკათუანს დოხოლაფირო 150 გლობულური გვართას, მარა შილებე თინეფიშ მუდანობა მეტი ხოლო რდას.
რესურსეფი ინტერნეტის
რედაქტირაფა
- Globular Clusters, Students for the Exploration and Development of Space Messier pages
- Milky Way Globular Clusters
- Catalogue of Milky Way Globular Cluster Parameters by William E. Harris, McMaster University, Ontario, Canada
- A galactic globular cluster database by Marco Castellani, Rome Astronomical Observatory, Italy