დიხაშნწალუა

დიხაშნწალუა — ორთაშობური ბაძაძეფით გჷშაჭანაფილი დიხაუჩაშ ჟიდოხიშ ძანძინი. დიხაშნწალუეფიშ უმენტაშობა დაღარი რე, შხირას თოლშა უმულაფუ რე ადამიერეფშო დო მუთუნინერ ფორას ვა გჷშმეჭანუანს. ნამთინე თინეფიშე დიდი პანჯუას გჷშმეჭანუანს, მუსჷთ კანკალეშა მოჸუნც ღურა ხოლო. დიხაშნწალუაშ სინძალიერა რიხტერიშ შკალათ იზჷმუ. დიხაშნწალუა ჯინჯიერო, ტექტონიკური პროცესეფით რე გჷშაჭანაფილი. დიხაშნწალუაშ კერა დიხაუჩაშ გურიშ თი განს წჷმარინუანს, სოდეთ ქანეფს დიდი ხანიშ მალობას შაყარელი ენერგიაშ გინოხარგუა მუთმოხვადჷნ. დიხაშნწალუაშ სინძალიერა მაგნიტუდათ (რეღმეფიშ ოართე ენერგიათ) დო ბალეფით გჷშმეკოროცხუ. ბალიშ სიდიდა კერაშ სიტომბა დო მაგნიტუდაშა რე მიკობუნაფილი. დიხაუჩას ჟირი ჯინჯიერი სეისმური ორტყაფუ რე ჩინებული: ალპურ-ჰიმალაური დო წყჷნაროკიანური. საქორთუოშ ტერიტორია, მუჭოთ კავკაციაშ სეისმური რეგიონიშ უგმურთუ ნორთი, ალპურ-ჰიმალაურ სეისმოაქტიურ ორტყაფუს ორხველჷ. ჩქინი ქიანაშ ტერიტორია ოლებერი დიხაშნწალუეფიშ სინძალიერათ დო მოჸუნაფუ ნეგატიური მოღალუეფით, ართ-ართი ურთულაში რეგიონი რე დო 7-9 ბალამი დიხაშნწალუეფიშ რისკიშ ზონას რე მორთინაფილი. დიხაშნწალუას შხირას მოჸუნც თიშით პროვოცირაფილი შხვა სტიქიური ჸოფირებეფი: ცუნამი, მენწყერი, სვიმონეფი, ღვარცოფი, დაჩხირი დო შხვა.

თენა ინტერესუანი რე

1988 წანაშ 7 ქირსეთუთას სომხეთიშ ოორუე-ბჟადალს, სპიტაკის, 10 ბალამი დიხაშნწალუაქ მოხვადჷ. დიხაშნწალუაშ გეშა ედომუშამო მიჯილიკუ ნოღა სპიტაკიქ, 58 ოფუტექ, ნორთობურო ნოღეფქ - ლენინაკანი, სტეპანაკანი, კიროვაკანი დო 300-შე უმოსი დოხორინელ პუნქტიქ. მედინჷ, დოხოლაფირო, 25 ვითოშ კოჩიქ, ოდო 514 ვითოში ადამიერქ ჸუდეკარიშ უმუშო ქჷდოსქიდჷ. დიხაშნწალუაქ სომხეთიშ ტერიტორიაშ დახე 40% ქიკინდუ. ოლებერი ავარიაშ რისკიშ გეშა გაჩენდჷ სომხეთიშ ატომური ელექტროსადგჷმიშ მუშობაქ.

1991 წანაშ 29 პირელს საქორთუოს მოხვალამირ დიხაშნწალუაშ ეპიცენტრი საჩხერეწკჷმა ხოლოს იდვალუაფუდჷ. დიხაშნწალუაშ სინძალიერა 9 ბალი რდჷ. ოფუტე ხახიეთიქ (დიხაშნწალუაშ ეპიცენტრი) ედომუშამო მიჯილიკუ. თაქ ნძალიერ ქუაცუმაქ იჸუ, მუქჷთ ნამუთინეგანს წყარმალუეფი გეგნოკილუ დო ხელობური ტობეფი გარჩქინჷ. დიხაშნწალუაშ გეშა დიქოსჷ ოხორინალ ჸუდეეფქ საჩხერეშ, ონიშ დო ამბროლაურიშ რაიონეფს, დიგავალუ ჟიმოლენი იმერეთიშ დო რაჭაშ ოფუტეეფქ. ღურელეფიშ მუდანობა დიდი ვა რდჷ, თიშენ ნამდა დიხაშნწალუაშ ეპიცენტრი დოხორინელ პუნქტეფიშე დოჩილითაფირო იდვალუაფუდჷ. თეწკჷმა, დიხაშნწალუაშ ბორჯის ადამიერეფიშ უმენტაშობა ომუშებუშა რდჷ ულირი დო ჸუდეეფს ვა რდეს.

მერინაფილი მატერიარული გავალიშ დო ადამიერეფიშ ღურაშ მუდანობაშ მეჯინათ დიხაშნწალუა არძოშე მასშტაბური მუმაჯილიკარი სტიქია რე. დიხაშნწალუეფშე მოსოფელს ირწანურო დოხოლაფირო 10 ვითოში ადამიერი დინუ. დიხაუჩას წარმოწანას ოშქარულო ართი კატასტროფული დო 100 მუმაჯილიკარი დიხაშნწალუა ხვადუ.

საქორთუოს დიხაშნწალუეფიშ მაღალი აქტიურობათ ჯავახეთიშ ვულკანური გვალონა დო კავკაციონი გჷშმეგორუ.

ქოძირით თაშნეშე

რიხტერიშ სინძალიერეშ სკალა

რესურსეფი ინტერნეტის

U.S. Geological Survey Earthquake Hazards Program
Incorporated Research Institutions for Seismology
- IRIS Seismic Monitor - Recent Earthquakes
European-Mediterranean Seismological Centre
Open Directory - Earthquakes Archived 2007-08-23 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.

ლიტერატურა

Donald Hyndman, David Hyndman (2009). "Chapter 3: Earthquakes and their causes", Natural Hazards and Disasters, 2nd, Brooks/Cole: Cengage Learning. ISBN 0495316679.