ვიტამინი A
ვიტამინი A — ციმუს გჷმანწყუმუ ღვანდი, ნამუთ მიღებუაფუ ოჭკომალშე. ვიტამინი A გიშაკერზაფილო შანულამი რე ბაღანეფიშ ძინა-გოვითარაფაშო დო თოლსინთეშო.
ჯგირი მუშობურობეფი
რედაქტირაფავიტამინი A დიდი ხანი რე ექიმეფშოჩინებული რენ, მუჭოთ ჭყანიერი ანტიოქსიდანტი. ანტიოქსიდანტეფი ორგანიზმის ოხვარუნა დუდიშული რადიკალეფწკჷმა ობურჯაფეთ დო თეთ ონკოლახარეფშე ბთხილანა. თე უმკუჯინალო ბრიტანალ მენცარეფქ ქემიოგორეს, ნამჷ-და A ვიტამინიშ მაკათური გენაძინეფეფიშ მეღება სააწმარენჯო ეფექტის ირზენს. ადამიერიშ ორგანიზმის A ვიტამინი გჷნიქიმინუ ორგანოეფიშ ჭყანთხილუაშ უციო ბეტა-კაროტინო. ორთაშობური სახეთ A ვიტამინი აბხვადჷნა ფურცელამ ორტვინობას დო სტამფილოს. თეშ მოხ, თე ვიტამინი მიშმურს პრაქტიკულო არძა ვიტამინურ კომპლექსშა. პრეპარატეფშე წარმაფილი ბეტა-კაროტინი, მუჭოთ თაიშახ იკოროცხუდჷნ, ძალამ მარგე რე პაპროსიშ მაშუმალეფშო. რკუალეფქ ოძირუ, ნამჷ-და პაპროსიშ მაშუმალი ოჭკომალშე ღებულენს ბრელ ბეტა-კაროტინს, თიში ორგანიზმიშ ბურსაფმოერინალა კიბოშ კურთხუეფიშოთ ძინულენს.
- თოლსინთეშო დო ყვილეფიშ რეგენერაციაშო.
- თხილანს ქოთომიშობურ სიჸვერაშე.
- ხეს უნწყუნს როდოპსინიშ სინთეზის თოლს.
- უძინანს ოშურღალე რზალეფს აწმარენჯალაშ მორინალას ინფექციეფიშოთ.
- გალენი კანიშ ოფორუეს ჩუანს ჭყანთხილუერ დგომარობას.
- ხეს უნწყჷნს ყვილეფიშ ძინას დო გამანგარებას, კანიშ, თომეფიშ, კიბირეფიშ დო ნოლიშ ჭყანთხილუას.
- გალენი გჷმორინაფაშ ბორჯის გუმორღვაფილიშ, ნაჩხაპურაშ, ფურუნკულეფიშ (მაგირიაშ), კარბუნკულეფიშ კურნალობას ოხვარუ.
- ხეს უნწყჷნს ემფიზემას დო ჰიპერთირეოზიშ კურნალობას.
წყუეფი
რედაქტირაფავიტამინი A ორგანიზმის ოჭკომალიშ საშუალებათ მუთმოხვადუ.
ჩანარული
რედაქტირაფაA ვიტამინიშა მოთხირობაქ შილებე გუმორძღაფილქ იჸუას თი ჩანარული ოჭკომალეფით, ნამუეფით პიგმენტ კაროტინს იკათუანსჷნ. ადამიერიშ ორგანიმის კაროიტინი A ვიტამინო გჷნიქიმინუ
ჩხოლარული
რედაქტირაფა
ვიტამინი A გიშაკერძაფილო მიარეთ რე ზუღაშ ჩხოლარეფს დო ჩხომიშ ჩხონჩხის.
სინარკებე
რედაქტირაფაA ვიტამინიშ დეფიციტი (სინარკებე) გილმალუანს თოლსინთეშ რეცეფტორეფს – ჩხირეფიშ მუშობას, თიშ გეშა ნამჷ-და ვიტამინი მიშმურს თიშ აკოდგინალუაშა. ივითარებუ თ.ჯ „ქოთომიშ სიჸვერა“, მუჟამსჷთ ადამიერი ვარწყე გლახა გოსინთაფაშ პიჯალეფს. თე ვიტამინიშ ხანგჷნძე უბაღერობა სიჸვერაშ იჭანუანს. გოვითარაფონ ქიანეფს 10 წანაშახ ბაღანეფს, 3 მილიონი ბაღანა ჸვერე რე თე ბაძაძით. A ვიტამინით გჷმოჭანაფილი ავიტამინოზი ბაღანეფს ძინაშ მოჩქალუას იჭანუანს.
ისტორია
რედაქტირაფადუდმაართაშე ვიტამინი A სტამფილოშე მიღეს დო თიში ბუნაშ წჷმმარინაფალეფს, კაროტინოიდეფს, სტამფილოშ ინგლისურიშ ომანგე - carrot გიოდვეს. კაროტინოიდეფი ჩანარეფს, კანკალე სოკოს დო ზუღაშ წყარჩანარეფს არსებენს, ორგანიზმის ჟანგუაშ პროცესიშ შედეგო A ვიტამინო გჷნიქიმინუ. გვალო ხუთოშშახ რანწკიშ კაროტინოიდი რე ჩინებული. თინეფს შქას არძაშე ჩინებულ კაროტინოიდის ორხველჷ b - კაროტინი, ნამუთ A ვიტამინიშ პროვიტამინს წჷმარინუანს.
სინთეზი ორგანიზმის
რედაქტირაფაწჷმიქიმინუ ჟანგუაშ პროცესიშ შედეგო.
А ვიტამინიშ საუჯგუშო წყუ დიო ჩხომიშ ქონი დო ჩხოჩხი რე, უკული - კარაქი, მარქვალიშ გური, ოსირსალი დო უმნუღალუ ბჟა. ლაწკარული პროდუქტეფი დო ფუნაფილი ბჟა (ვიტამინიზირაფილჷთ) А ვიტამინს ვეკათუუანს.