იმრე ნადი
იმრე ნადი (უნგრ. Nagy Imre, დ. 7 მანგი, 1896 — ღ. 16 მანგი, 1958) — უნგრალი კომუნისტი პოლიტიკოსი, უნგრეთიშ მინისტრეფიშ სხუნუშ დუდმახვენჯი (პრემიერ-მინისტრი) 1953-1955 წანეფს, 1956 წანაშ უნგრეთიშ რევოლუციაშ ართ-ართი ლიდერი.
ბიოგრაფია
რედაქტირაფადებადჷ კაპოშვარს, გლეხეფიშ ფანიას. მონაწილენდჷ მაართა მოსოფელიშ ლჷმას, სოდეთ რუსეფქ ტყვეთ ხეშა ქაშეჸოთეს. უკულ ჭითა არმიას ქაკათჷ. რუსეთიშ რევოლუციაშ უკულ კომუნიზმით დეინტერესჷ დო 1920-იანი წანეფიშე აქტიურო მონაწილენდჷ პარტიული აქტივიზმის უნგრეთის. 1929 წანას ნადიქ ოცხოვრებშა მოსკოვშა მიდართჷ, სოდეთ აგრარული მენცარობეფიშ ინსტიტუტის მუშენდჷ. 1933-1941 წანეფს ნადი ნკვდ-შ ინფორმატორი რდჷ. 1944 წანას ნადიქ უნგრეთიშა დირთჷ. ნადის, უნგრეთიშ ახალდუნარსხუა კომუნისტური თარობას უკინებუდჷ შხვადოშხვა შანულამი პოსტეფი. შხვადოშხვა ბორჯის რდჷ ოფუტეშ მეურნობაშ მინისტრი (1944-1945), დინახალენი საქვარეფიშ მინისტრი (1945-1946), ერუანული ასამბლეაშ სპიკერი (1947-1949), გალენი საქვარეფიშ მინისტრი (1956 წანაშ 2-4 გერგობათუთა). ოფუტეშ მეურნობაშ მინისტრობაშ პერიოდის დიხეფიშ გორთუალაშ რეფორმა ატარჷ, ნამუქჷთ ნადის პოპულარობა მუპალუ. 1953 წანას ნადიქ გინირთჷ პრემიერ-მინისტრო. თინა ოცადუდჷ მატიაშ რაკოშიშ კონწარი სტალინისტური რეჟიმიშ პოლიტიკაშ დალექინებას. მარა 1955 წანაშო უნგრეთიშ კომუნისტური პარტიაშ გენერალური მელამოსეშ - რაკოშიშ დო შხვა ნძალიერი კომუნისტეფიშ გოლინათ, ნადის პოსტი ქუდატებაფეს. მარა ნადი იშენ სარგებლენდჷ კაბეტი პოპულარობათ უნგრული ჯარალუას. უნგრალი ინტელიგენცია ნადის თვალუნდჷ შანულამი რეფორმატორო.
1956 წანას ბუდაპეშტის დიჭყჷ გიშულეფქ კომუნისტური რეჟიმიშ მეხჷ. დემონსტრანტეფი თხულენდეს ანდაპარტიული გიშაგორუეფს, პოლიტპატიმარეფიშ გადუდშულებას, სსრრ-შ ჯარეფიშ გიშაჸონაფას დო ბუდაპეშტიშ პარკიშე სტალინიშ მონუმენტიშ ეჭოფუას. დემონსტრანტეფი ოცადუდეს რადიო დგჷმილიშ დაკინებას. თარობაქ კონტროლი ჭიეჭიეთ მიოდინუ დო პროტესტიშ რეღმეფქ პროვინციეფიშა ხოლო გინილჷ. უნგრეთიშ თარობაქ გინოჭყვიდჷ პრემიერ-მინისტრიშ პოსტიშა დურთინუაფუდუკო იმრე ნადი (დემონსტრანტეფიშ ართ-ართი თარი მოთხუალა თარობაშა ნადიშ დორთინა რდჷ). ნადიქ გაჭყჷ ანდაპარტიული თარობა დო წიმიჭყჷ შანულამი რეფორმეფი. გაუქვჷ ნაფულა პოლიცია. 1956 წანაშ 1 გერგობათუთას, გეგმაცხადჷ უნგრეთიშ ვარშავაშ პაქტიშე გიშულა. თაშნეშე, ნადი ბჟადალიშ ქიანეფს თხულენდჷ მოხვარას. 4 გერგობათუთას, სსრრ-შ ჯარეფქ უნგრეთიშა გემშეჭკირეს დო ნადი ნძალაშ გიმორინაფათ გეგთარაგვეს. ნადიქ ბუდაპეშტის, იუგოსლავიაშ საელჩოს დიტყობუ. 22 გერგობათუთას ნადი ოჭოფეს დო რუმინეთიშა დეპორტით გოუტეს. 1958 წანაშ 16 მანგის, ნადი გასამართეს, გითოჩამა ქეკადვეს დო ღურა ქიმუსაჯეს.
1989 წანას, ნადიქ, რევოლუციაშ შხვა შანულამი ლიდერეფიწკჷმა ართო, რეაბილიტირაფილქ იჸუ. 1956 წანაშ უნგრეთიშ რევოლუციაქ დემარცხჷ, მარა თიქ მიშეღჷ კაბეტი თია უნგრეთიშ კომუნისტური რეჟიმიშ დათებუშა.
ქოძირით თაშნეშე
რედაქტირაფალიტერატურა
რედაქტირაფა- Peter Unwin, Voice in the Wilderness: Imre Nagy and the Hungarian Revolution, Little, Brown, 1991.