კალენდარი
კალენდარი (ლათ. Calendarium) რე დღალეფიშ ორგანიზაფაშ სისტემა სოციალური, რელიგიური, კომერციული, ადმინისტრაციული დო შხვა ღანკეფშო. ათეშო ბორჯიშ შქალონც გჷთმიადვალუ ჯოხოეფი. გოფაჩილი კალენდარეფშო თე პერიოდეფიე (დღა-სერი, მარა, თუთა, წარმოწანა, ოშწანურა) დო თნეფი გჷთმიხურგუ ცაშ სხეულეფიშ ყარაფეფით (ბჟაშ ელულა-დინულა, წარმოწანაშ ბორჯეფიშ თირუა, თუთაშ ფაზეფიშ მოთირაფა), მუთ ჰალა-ჰალათ დო ოირკოჩეთ მილეძირე დო უმეშქაშალათ მოქმენდეც ადამიერიშ რინაშა და საქვარუაშა. არძო პერიოდიშ შქას უმოსი არგამა დო ირდღიურ საქვარუაწკჷმა მებუნაფილი დღა-სერიე, ნამუთ გჷთმიხურგუ დიხაუჩაშ მორთაფათ მუში ღერზიშ მუკი-მუკი.
| კალენდარი | |||
|---|---|---|---|
| მუნაჩემეფი კალენდარშენი | |||
| კალენდარიშ ტიპი |
|||
| კალენდარული ხანი |
ნარკეფიშ დინოხუნაფა |
||
|
| |||
| შხვა კალენდარი | |||
| ალბანური · არმელინა · სომეხური: აიკიდური, ქირსიანული · ასირიული · აცტეკური · ბაჰაი · ბენგალური · ბუდისტური · ბაბილონური · ბიზანტიური · ვიეტნამური · გილბურდა · ჰოლოცენური · გრიგორიანული · ქორთული · დარიული · ჯვეშბერძენული · ჯვეშეგვიპტური · ჯვეშინდური · ჯვეშსპარსული · ჯვეშსლავური · ურიული · ზოროასტრიული · ინდოური · ინკეფი · ირანული · ირლანდიური · ისლამური · კელტური · ჩინური · კონტა · კოპტური · მალაიური · მაია · მასონური · მინგო · ნეპალური · ახალიულიანური · პროლეპტიკური: იულიანური, გრიგორიანული · რომაული · რუმიული · სიმეტრიული · სხუნუური · სტაბილური · ტამილური · ტაილანდური: თუთაშ, ბჟაშ · ტიბეტური · სუმსეზონამი · ტუვური · თურქმენული · ფრანგული · ხაკასიური · ქანაანური · ჰარაპული · ჩუჩხე · შვედური · შუმერული · ეთიოპიური · იულიანური · იავური · იაპონური | |||
კალენდარული სისტემეფი
რედაქტირაფამოსოფელს ამდღარშო არძოშე გოფაჩილიე გრიგორიანული კალენდარი, ნამუთ წჷმმარინუანც მუშ ოწოხონიშ, იულიუსიშ კალენდარიშ რეფორმირაფაშ მოღალუს. თიში ჯოხო მებუნაფილიე რეფორმაშ ინიციატორშა, რომიშ პაპი გრიგოლ XIII–შა.
იულიუსიშ კალენდარი
რედაქტირაფაჯვ. წ. I ოშწანურას იულიუს კეისარქ, ეგვიპტარი ასტრონომიშ სოსიგენეშ ჩავათ, 45 წ. 1 იანარშე გემშეღჷ წანაეკოროცხუაშ სისტემა, ნამუდგაშ მეჯინათ ირი გეჸვენჯი 3 წარმოწანაშ ხანგინძანობაქ ეჭოფილქ იჸუ 365 დღა-სერო. წარმოწანაშ 12 თუთათ დორთუალაბორც ირი თუთას მუსხირენი კანონზომიერებათ 30 ვარა 31 დღა -სერი მართინეს, ოდო ფრევალც 28 (ძაკი წარმოწანა) ვარა 29 (ნარკი წარმოწანა). ნარკი წარმოწანათ იკოროცხუდ თი წარმოწანა, ნამუდგაშ რანკიშური ნომერი ირთუდ 4-შ უნოსქილადეთ.
გრიგორიანული კალენდარი
რედაქტირაფაგრიგორიანული კალენდარიშ მეჯინათ, მუდგაქჷთ ნძალაშა მიშართ 1582 წანაშ 24 ფრევალცჷნ, დითირუ ნარკი წანაშ გოხურგუაშ სისტემაქ:
- ნარკო იკოროცხუ თი წარმოწანა, ნამუდგაშ რანკიშური ნომერი ირთუ 4 -შა დო ვერთუ 100- შა.
- წანაშ რანწკიშური ნომერი ქირთუ 100- შა და, თინა ნარკი იჸი ხვალე თიწკჷმა, თინა თაშნეშე 400-შა ქირთუდა.
თაშნე, 2000 დო 2004 წანა ნარკი რდჷ გრიგორიანული კალენდარიშ მეჯინათ, ოდო 1900 წანა ვარი. ოდო ალაზიმაფაშო, იულიუსიშ კალენდარიშ მეჯინათ სუმხოლო თინეფშეიანი იჸიდ ნარკამი
შხვა სისტემეფი
რედაქტირაფაბრელი ქიანას, უმენტაშო აფრიკაშ დო ბჟაეიოლუშ ქიანეფშო (ერაყის, ლიბანც, სირიას, ალჟირც, მაროკოც, ტუნისის დო შხვა), სოდეთ გოფაჩილიე ისლამინ, ხვარენა თუთაშ ფაზეფშა გეპონილი კალენდარს (ჰიჯრას),ნამუდგაშ მეჯინათ თუთაშიშ წარმოწანა იკათუანც 30 დო 29 დღა-ღსერამი 12 თუთას (354 დღა-სერი).