ნეძი

ნეძი, ნეძიშ ჯა (ლათ. Juglans regia) — ფურცელმაცჷმე ჯა ნეძიშობურეფიშ ფანიაშე. ნეძიშ ჯაშ სიმაღალა 20—30 მ ონჭუ, დიამეტრი 1,5 მ. გეჩანელ ნეძიშ ბორჯღი ფართოთ რე გოფაჩილი, კურუმს ინწრას რე ეჸონილი. ნეძის სულუ, ციცინაფილი ნახვაცა უღუ, ართსქესამი დო ართჸუდეამი პიოლეფი, ცანდსუართული, სარსალერი ფურცელი, ნამუთ ეთერუან ზეთის იკათუანს. ნეძიშ გუმნაღელი წკალამია რე (თ.ჯ. „ნეძიშ კაკალი“). ორთაშობურო გოფაჩილი რე მორჩილ აზიას, ბალკანეთიშ ჩქონს, ირანს, ჩინეთის, კავკაციას დო შქა აზიას. მოლენკავკაციას ტყას ირდუ დახე ირ დიხას, აკმოქიმინჷნს მორჩილ კურუმს, უმენტაშო ართული ჯალეფი რე. წყარპიჯიშ ველეფიშ ტყალეფს ესვარილი რე ჭყონწკჷმა, ცჷ დო ცხიმურწკჷმა.

Juglans regia

საქორთუოს ტყარი ნეძიშ არძაშე დიდი კურუმი წყარმალუ ალაზანიშ წყარპიჯის — პანკისიშ ლეხერს (10 ჰა) დო ჯუმაშ ჸუჯის (ალაზანიშ ვეშ ჭალეეფს, 40 ჰა). ნეძი სინთეშ დო სიტიბაშ მოჸოროფე ჯა რე. მაღალ გვალეფს (1500 მ-შე ჟილე) სირგილე ონუ, ურზუ 20-22 °C-შახ ჸინუას. ძალამ გოლოფაგჷმარზე რე. ვეგჷნმუღუ მეტსიშვამი დო ენწერი დიხა. ჯგირო ხარენს ჸოფურ დიხას, დიხჭაბუ-კირიან დიხას. პიოლანს ფურცელიშ გოფაჩუაწკჷმა ართო, გუმნაღელი იმონდებუ მარაშინათუთა-ეკენიას. ნეძის გუმოღალა შეულებუ 12 წანაშე 200 წანაშახ. მოსალამი ნეძიშ ჯა — 100-200 კგ გუმნაღელი გუნჷმუღუ. ბერდეხი ჯინჯეფიშ სისტემა უღუ. ნეძიშ მარქვა (ებანოზი) (უმენტაშო კვაჟინეფი) ანდაღებული ოავეჯე მასალა რე. ნეძიშ გური იკათუანს ციმუეფს (45-77%), ცილეფს (8-21%), B₁ ვიტამინს დო A პროვიტამინს. ნეძიშ კობუ გუმნაღელი დიდარი რე C ვიტამინით, ნეძიშ მურაბას აკეთენა მონდა ნეძიშ კაკალიშ გურშე — გითმიჸონანა ზეთის დო გჷმირინუანა საკონდიტრო წარმებას. წერშე აკეთენა ყავაშფერ საღაფლას. ფურცელეფი დო წერი გჷმირინუაფუ მედიცინას. ნეძი ჯგირი საორიე ჯა რე.

ლიტერატურა

• მირზაშვილი ვ., ქორთული სხუნუეფიშ ენციკლოპედია, ტ. 5, ხს. 324, ქართი, 1980 წანა.