ირანი

ირანიშ ისლამური რესპუბლიკა (სპარს. جمهوری اسلامی ایران — ჯომჰური-იე ესლომი-ე, ირანი (სპარს. ایران [ʔiˈɾɒn]) ვარდა სპარსეთი) — სახენწჷფო აზიაშ ობჟათე-ბჟადალუშე. ნანანოღა-თეირანი.

ირანიშ ისლამურ რესპუბლიკა
ნანანოღა	თეირანი
უდიდაშ ნოღა	თეირანი
ოფიციალური ნინეფი	სპარსული
თარობა	ისლამური რესპუბლიკა
შურიელი ლიდერი	ალი ჰამენეი
პრეზიდენტი	ჰასან რუჰანი
ფართობი	1,648,195 კმ²(მა-18)
მახორობა	2007 წ. - 71,208,000 (მა-17)
ვალუტა	რიალი (IRR)
ბორჯიშ ორტყაფუ	(UTC +3:30)
ქიანაშ კოდი	IRN
ტელეფონიშ კოდი	+98

სახენწჷფოშ მანჯღვერი: შურიელი ლიდერი - აიათოლა საიდ ალი ხამენეი (Ayatollah Ali Hoseini-KHAMENEI, 1989), პრეზიდენტი - მაჰმუდ აჰმადი ნეჯადი(Mahmoud Ahmadinejad, 2005).

კანონიშდუმადვალუ ორგანო: ართპალატამი პარლამენტი - მეჯლისი (270 მაკათური)

მახორობა

მახორობა: 68,3 მლნ (2003), თენეფშე სპარსალეფი - 51%, აზერბაიჯანალეფი - 24%, ქურთეფი - 7%, გილანარეფი დო მაზანდარანალეფი - 8%, არაბეფი - 3%, ლურეფი - 2%, ბელუჯეფი - 2%, ქორთუეფი - 0,01%)

ნინეფი დო რელიგია

• ნინეფი: ფარსი (58%), თურქული ნინეფი (26), ქურთული (9), ლური, (2), ბელუჯური (1), არაბული (1).
• რელიგია: ისლამი.

ნოღეფი

ნოღეფი (ვითოში): თეირანი (7.894; აგლომ. 11.225), ისპაჰანი (1.378; აგლომ. 2.652), მეშჰედი (2.061), თავრიზი (1.213), შირაზი (1.176).

ობჟათე-ბჟადალუშე სამძღო უღუ აზერბაიჯანწკჷმა, სომხეთწკჷმა დო თურქეთწკჷმა, ბჟადალუშე სამძღო უღუ ერაყწკჷმა, ბჟაეიოლშე ავღანეთწკჷმა დო პაკისტანწკჷმა.

ადმინისტრაციული გორთუალა

ირანიშ ტერიტორია ირთუ ოსტანეფო (სპარს. استان — ostān; ბრელობით. — استانﻫﺎ — ostānhā), ოსტანეფი ირთუ შაჰრისტანეფო (სპარს. شهرستان), ირანიშ დიდი ნოღეფი რგებაფულენა სპეციალური ნებეფით. ამდღა ირანი ირთუ 30 ოსტანო.

ისტორია

ირანი რე ართ-ართ უჯვეშაში სახენწჷფო მოსოფელს. მაართა პროტოირანული სახენწჷფო ელამი რდჷ დორსხუაფილი დარიუს I-იშ ბორჯის (550 — 486 წანეფი) ირანიშ სახენწჷფო გინოზინდილი რდჷ საბერძენოშე წყარმაალ ინდიშა. XVI ოშწანურაშე ირანიშ ოფიციალური რელიგია რე ისლამი.

1979 წანას ირანს მოხვად ისლამურ რევოლუციაქ აიათოლა ჰომეინიშ მანჯღვერობათ, გეუქვჷ მონარქიაქ დო ქჷდირსხუ ირანიშ ისლამურ რესპუბლიკაქ.

ეკონომიკა

ბჟადალუ აზიას ირანიშ ეკონომიკას უკჷნებუ მაჟირა აბანი გოვითარაფათ.

ირანი რე რეგიონიშ ართ-ართი არძაშე ტექნოლოგიურო გოვითარაფილი სახენწჷფო.