რუსეთიშ ფედერაციაშ რესპუბლიკეფი

რუსეთიშ ფედერაციაშ აკოგინალუაშა მიშმურს 89 სუბიექტი: თინეფს შქას - 21 რესპუბლიკა, 46 ოლქი, 1 ავტონომიური ოლქი .4 ავტონომიური ოკრუგი, 2 ფედერაციული ნოღა. 2000 წანაშე, რუსეთი ირთუ 7 ფედერაციულ ოკრუგო. საართოთ რესპუბლიკეფს რუსეთიშ ტერიტორიაშ 28,6% უკებუნა, სოდეთ ქიანაშ მახორობაშ 16,9% ოხორანს^[1].

რესპუბლიკეფი, ოლქეფშე დო მხარეეფშე გიშაკერძაფილო, ნაციონალურ-სახენწჷფობური წჷმნაქიმინა რე, ანუ თე თუ თი კათაშ (კათეფიშ) სახენწჷფობური ფორმა რუსეთიშ აკოდგინალუას. ფედერაციაშ შხვა სუბიექტეფშე გიშაკერძაფილო, რესპუბლიკეფ ღებულენა მუნეფიშ კონსტიტუციეფს დო უღუნა ნება მართან მუნეფიშ სახენწჷფო ნინეფი.

ალმახანურ რესპუბლიკეფიშ უმენტაშობას, სხუნუური პერიოდის, ავტონომიური სხუნუეფიშ სოციალისტური რესპუბლიკეფიშ სტატუს უღუდეს, კანკალე რდჷ ავტონომიური ოლქი.

რუსეთიშ ფედერაციაშ რესპუბლიკეფიშ ერკებული

№	ფედერაციაშ სუბიექტეფი	ფართობი (კმ²)	მახორობა 2002 წანაშ 9 გჷმათუთა	ადმინისტრაციული ცენტრი
	რესპუბლიკეფი
01	ადიღე	7.600	447.000	მაიკოპი
02	ალთაი	92.600	203.000	გორნო-ალტაისკი
03	ბაშკირეთი	143.600	4.103.000	უფა
04	ბურიატეთი	351.300	981.000	ულან-უდე
05	დაღესტანი	50.300	2.584.000	მაჰაჩყალა
06	ინგუშეთი	4.000	469.000	მაგასი
07	ყაბარდო-ბალყარეთი	12.500	901.000	ნალჩიკი
08	ყალმუხეთი	76.100	292.000	ელისტა
09	ყარაჩაი-ჩერქეზეთი	14.100	440.000	ჩერკესკი
10	კარელია	172.400	717.000	პეტროზავოდსკი
11	კომი	415.900	1.019.000	სიქტივკარი
12	მარი-ელი	23.200	728.000	იოშქარ-ოლა
13	მორდვეთი	26.200	889.000	სარანსკი
14	სახა	3.103.000	948.000	იაკუტსკი
15	ოორუე ოსეთი	8.000	710.000	ვლადიკავკაზი
16	თათარეთი	68.000	3.780.000	ყაზანი
17	ტუვა	170.500	306.000	კიზილი
18	უდმურტეთი	42.100	1.571.000	იჟევსკი
19	ხაკასეთი	61.900	546.000	აბაკანი
20	ჩეჩნეთი	15.300	1.100.000	გროზნო
21	ჩუვაშეთი	18.300	1.314.000	ჩებოქსარი

რესპუბლიკეფიშ ნინეფი

ნოღეფიშ ჯოხოდვალა რუსეთიშ რესპუბლიკეფიშ ნაციონალურ ნინეფშა

რესპუბლიკეფიშ სახენწჷფო ნინეფი, რესპუბლიკეფიშ კონსტიტუციეფიშ დოჸუნათ^[2], რე:

ადიღე — რუსული დო ადიღეური (ბირგული 5)
ალთაი — ალთაური დო რუსული (ბირგული 13)
ბაშკირეთი — ბაშკირული დო რუსული (ბირგული 1)
ბურიატეთი — ბურიატული დო რუსული (ბირგული 67)
დაღესტანი — რუსული დო დღესტანიშ კათეფიშ ნინეფი (ბირგული 11)
ინგუშეთი — ინგუშური დო რუსული (ბირგული 14)
ყაბარდო-ბალყარეთი — ყაბარდოული, ბალყარული დო რუსული (ბირგული 76)
ყალმუხეთი — ყალმუხური დო რუსული (ბირგული 17 სტეპური რანწკიშ)
ყარაჩაი-ჩერქეზეთი — აბაზინური, ყარაჩაიული, ნოღაიური, რუსული, ჩერქეზული (ბირგული 11)
კარელია — რუსული (ბირგული 11),კარელიურ ნინაშ სტატუს ვარე გოთანჯილჷ
კომი — კომი დო რუსული (ბირგული 67)
მარი-ელი — მარიული (გვალური დო ველური) დო რუსული (ბირგული 15)
მორდვეთი — რუსული დო მორდვული (მოქშანური, იერზიანული) (ბირგული 12)
სახა — სახა დო რუსული (ბირგული 46)
ოორუე ოსეთი — ოსური (ირონული დო დიგორული დიალექტი) დო რუსული (ბირგული 15)
თათარეთი — თათარული დო რუსული (ბირგული 8)
ტუვა — ტუვური დო რუსული (ბირგული 5)
უდმურტეთი — უდმურტული დო რუსული (ბირგული 8)
ხაკასეთი — ხაკასური დო რუსული (ბირგული 69)
ჩეჩნეთი — ჩეჩენური დო რუსული (ბირგული 10)
ჩუვაშეთი — ჩუვაშური დო რუსული (ბირგული 8)

რუსეთიშ რესპუბლიკეფიშ ნაციონალური აკოდგინალუა

კათა	სატიტულო (%)				რუსეფი (%)				შხვეფი (%)
რესპუბლიკა	1979 წ.	1989 წ.	2002 წ.	2010 წ.^[3]	1979 წ.	1989 წ.	2002 წ.	2010 წ.	1979 წ.	1989 წ.	2002 წ.	2010 წ.
ადიღე	21,3	▲ 22,1	▲ 24,1	▲ 25,2	70,8	▼ 68,0	▼ 64,4	▼ 63,6
ალთაი	▲29,1	▲ 31,0	▲ 33,4	▲ 33,9	▲63,3	▼ 60,4	▼ 57,4	▼ 56,6		5,6	▲ 5,9 შხვეფი	▲ 6,2
ბაშკირეთი	24,3	▼ 21,9	▲ 29,7	▼ 29,5	40,3	▼ 39,2	▼ 36,3	▼ 36,1	24,5	▲ 28,4	▼ 24,1 შხვეფი	▲ 25,4
ბურიატეთი	▲23,0	▲ 24,0	▲ 27,8	▲ 30	▼72,1	▼ 69,9	▼ 67,8	▼ 66,1
დაღესტანი	86,0				11,0	▼ 9,2	▼ 4,6	▼ 3,6
ინგუშეთი	▼11,7	▲ 12,9	▲ 77,2	▲ 94,1	▼31,7	▼ 23,1	▼ 1,1	▼ 0,8
ყაბარდო-ბალყარეთი	45,6	▲ 52,2	▲ 55,3	▲ 57,2	35,1	▼ 31,9	▼ 25,1	▼ 22,5	9,0	▲ 9,4	▲ 11,6	▲ 12,7
ყალმუხეთი	▲41,4	▲ 45,3	▲ 53,3	▲ 57,4	▼42,7	▼ 37,6	▼ 33,5	▼ 30,2
ყარაჩაი-ჩერქეზეთი	29,7	▲ 31,2	▲ 38,5	▲ 41	45,0	▼ 42,4	▼ 33,6	▼ 31,6	9,3	▲ 9,7	▲ 11,2	▲ 11,9
კარელია	▼11,1	▼ 10,0	▼ 9,2	▼ 7,4	▲71,3	▲ 73,6	▲ 76,6	▲ 82,2
კომი	▼25,3	▼ 23,3	▲ 25,1	▼ 23,7	▲56,7	▲ 57,7	▲ 59,5	▲ 65,1
მარი-ელი	▼43,6	▼ 43,3	▼ 42,8	▲ 43,9	▼47,6	▼ 47,4	▲47,5	▼47,4
მორდვეთი	▼34,2	▼ 32,5	▼ 31,9	▲ 40	▲59,7	▲ 60,83	▲60,84	▼ 53,4
სახა	▲36,9	▼ 33,4	▲ 45,5	▲ 49,9	▲50,5	▼ 50,3	▼ 41,1	▼ 37,8
ოორუე ოსეთი	▲50,5	▲ 52,9	▲ 62,7	▲ 65,1	▼34,0	▼ 29,9	▼ 23,1	▼ 20,8
თათარეთი	▼47,7	▲ 48,4	▲ 52,9	▲ 53,2	▲44,0	▼ 43,2	▼ 39,4	▲ 39,7
ტუვა	▲60,4	▲ 64,3	▲ 77,0	▲ 82	▼36,2	▼ 32,0	▼ 20,1	▼ 16,3
უდმურტეთი	▼32,2	▼ 30,9	▼ 29,3	▼ 28	▲58,3	▲ 58,9	▲ 60,1	▲ 62,2
ხაკასეთი	▼11,4	▼ 11,1	▲ 11,9	▲ 12,1	▲79,5	▼ 79,4	▲ 80,2	▲ 81,7
ჩეჩნეთი	52,9	▲ 57,8	▲ 93,4	▲ 95,3	31,7	▼ 23,1	▼ 3,6	▼ 1,9
ჩუვაშეთი	▼68,4	▼ 67,7	▼ 67,6	▲ 67,7	▲26,0	▼ 26,6	▼ 26,5	▲ 26,9

რესპუბლიკეფიშ დორსხუაფაშ ცადებეფი

1990-იან წანეფს, ახალ რესპუბლიკეფიშ დორსხუაფაშ ვარდა არსებულ სუბიექტეფიშ სტატუსიშ რესპუბლიკაშ სტატუსიშა ეჸონაფაშ ცადებეფი რდჷ, ნამუეფსჷთ ვემიაჭირინეს მუნეფიშ ღანკეფშა:

თაშნეშე ქოძირით

სქოლიო

↑ რუსეთიშე ოკუპირაფილ ყირიმიშ რესპუბლიკაშ მოხ
↑ Конституции и Уставы субъектов Российской Федерации
↑ http://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/perepis_itogi1612.htm
↑ "Няръяна вындер" 191-192 (18736-18737)
↑ Ъ-Газета - Создается Приморская республика
↑ Offene Tribüne/Открытая трибуна - Журналистские рас-следования / BNS-Ermittlungen - D.Kurier/Russlanddeutsche Allgemeine Archived 2016-06-04 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.

ათე სტატია მერკე რე.
თქვა შეგილებუნა ქიმეხვარათ ვიკიპედიას დო გაგშათინათ დო გახვეიანათინ.

[1] რუსეთიშე ოკუპირაფილ ყირიმიშ რესპუბლიკაშ მოხ

[2] Конституции и Уставы субъектов Российской Федерации

[3] ttp://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/perepis_itogi1612.htm

[4] "Няръяна вындер" 191-192 (18736-18737)

[5] Ъ-Газета - Создается Приморская республика

[6] Offene Tribüne/Открытая трибуна - Журналистские рас-следования / BNS-Ermittlungen - D.Kurier/Russlanddeutsche Allgemeine Archived 2016-06-04 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]