სინაიშ ჩქონი

სინაიშ ჩქონი არაბ. شبه جزيرة سيناء‎‎‎‎
ორენი	აზიაშ დო აფრიკაშ ხურგაშ შქას
აკვატორია	ჭითა ზუღა, აკაბიშ ჸუჯი, სუეციშ ჸუჯი, სქირონაშქა ზუღა
კოორდინატეფი	29.5,33.83333329°30′ ოორ. გ. 33°50′ ელ. გ.
ფართობი	25 000-შე 60 000-შახ კმ²
ქიანა	ეგვიპტე

სინაიშ ჩქონი, სინაი (არაბ. شبه جزيرة سيناء‎‎, სინა; ურიულ. סיני) — ჩქონი ჭითა ზუღას, აზიაშ დო აფრიკაშ ხურგაშ შქას, ეგვიპტეშ ტერიტორიაშ ნორთი. ჩქონი ტერიტორიულო აზიას ორხველჷ.

გეოგრაფია

სინაიშ ჩქონიშ რელიეფური რუკა.

ჩქონი, ნამუსჷთ სუმკუნთხულიშ ფორმა უღუნ, წვანდი ობჟათეშე უღჷ, ოორუეშე ომძღჷ სქირონაშქა ზუღაშ წყარპიჯი, ბჟადალშე — სუეციშ ჸუჯი, ბჟაეიოლშე — აკაბიშ ჸუჯი. თიშ გეშა, ნამჷ-და ჩქონიშ ხურგეფი პიჯალობური რენ, თიშ ტერიტორია გოთანჯუაშ მეთოდიკაშ მეჯინათ 25 000 კმ²-შე 60 000კმ²-შახ რე. უმენტაშო ჩქონიშ ტერიტორია უკებჷ ტიოზის, ჩქონიშ ობჟათეშე გვალეფი (არძაშე უმაღალაში კონკა რე წიმინდე ეკატერინეშ გვალა, 2637 მ) დო ლაკადეფი იდვალუაფუ. ჩქონს ნავთობიშ საბადო რე.

წიმინდე ეკატერინეშ ოხიდა რე უჯვეშაში მოქიმინჯე ქირსიანული ოხიდა მოსოფელს დო არძაშე პოპულარული ტურისტული ოქინაფუ ჩქონს.

კლიმატი

პრაქტიკულო ედომუშამი სინაიშ ჩქონიშ კლიმატი ტროპიკული ტიოზური რე, ოორუე ნორთიშ მოხ, ნამუთ სქირონაშქა ზუღას ომძღჷ, სოდეთ სქირონაშქაზუღური კლიმატი. კლიმატი ირდიხას ძალამი სქირე რე, გიშაკერძაფილო ჩქონიშ ობჟათე, ნამუსჷთ ოორუეშე მიშმალი ციკლონეფშე ფორუნს გვალეფი, დო სოდეთ კანკალე წანას შილებე შურო ვაჭვემასჷნ, ოშქაშეთე წანმოწანას მუსხირენ მილიმეტრი ნოლექი გჷნმურს, მუჭოთ შარმ-ელ-შეიხის, ნამუთ დიხაუჩაშ არძაშე არიდულ აკანეფს ორხველჷ. ზარხულს ჰავაშ ტემპერატურა ძალამი მაღალი რე, მუჭოთ წესი, +40 °C-შახ დო ოროს ხოლო უმოსი რე, ზოთონჯის ჰავაშ ტემპერატურა ელაზჷმაფათ დაბალი რე, ტიოზეფს სერით ჸინუა ხოლო უჩქუ. ჩქონიშ ობჟათე, ნამუთ ჭითა ზუღათ ტიბუ, ძალამი ტიბუ ზოთონჯეფი უჩქუ.

ისტორია

ეგვიპტე-ისრაელიშ ხურგა ეილათიშ ოორუეშე (ეგვიპტე კვარჩხანშე, ისრაელი მარძგვანშე)

ჩქონიშ დიხეფი, დიო ხოლო მაართა დინასტიაშ ეპოქაშ ჯვეში ეგვიპტარეფს აფუდეს ემუშორაფილი.

1260 წანაშე 1518 წანაშახ ტერიტორიას ეგვიპტარი მამლუქეფი აკონტროლენდეს, უკული მუსხირენ ოშწანურაშ გოძვენაშო გემშართჷ ოსმალეთიშ იმპერიაშ აკოდგინალუაშა.

1916 წანას, ჩქონქ გოართოიანაფილი ომაფეშე კონტორლირებული ეგვიპტეშ ნორთო გჷნირთჷ. თინწკჷმა გუჸუნუეს ჩქონიშ ბჟაეიოლი ხურგა, ნამუთ ამდღარშახ ეგვიპტეშ დო ისრაელიშ ხურგათ სქიდუ.

1948 წანას, ეგვიპტეშ არმიაქ სინაიშ ტერიტორიათ ისრაელშა გემშეჭკირჷ, მარა მოგვიანაფათ უკახალე დართინეს.

1956 წანას, სუეციშ კრიზისიშ ბორჯის, ურიეფქ, ინგლისარეფქ დო ფრანგეფქ სინაიშა გენშიჭკირეს, სუეციშ არხიშ ინგლისიშ დო საფრანგეთიშ კონტროლჷშა დართინაფალო. ააშ-შე დო სსრრ-შე გენჭირაქ თინეფი უკალახე ქართინუ.

1967 წანას, ამშვდღიანი ლჷმაშ შედეგო ჩქონი ურიეფიშ ოკუპაციაშ გიმე რდჷ; სუეციშ არხი კილერი რდჷ ონოშე მიმოულაშო.

1973 წანას, ეგვიპტარეფქ ნძალათ გეჭოფეს სუეციშ არხი დო ისრაელს ქეგიანთხეს. ისრაელქ ეგვიპტარი ოურდუმეეფი უკახალე ქართინუ. მოგვინაფათ ისრაელქ მუშ ოურდუმეეფი გეგშეჸონ არხიშ ბჟადალშე.

1979 წანას, ეგვიპტე-ისრაელიშ ოშვიდობე მორაგადინიშ ხეშმოჭარუაშ უკული, ისრაელქ ეგვიპტეშა ჩქონიშ ჭიეჭიეთ დორთინაფა ქჷდიჭყჷ, თეწკჷმა ართო აკიღჷ მუშ ოხორუეფი ხოლო, დოსქილადირ ნორთიქ ეგვიპტეს ქჷდასქიდჷ (სამანგათ, ოხორე ოფირა, ნამუთ იდვალუაფუ ჩქონიშ ობჟათეშე, გჷნირთჷ ასეიან შარმ-ელ-შეიხო). 1982 წანაშ აფუნს, ისრაელქ სინაიშე ედომუშამო მიდართჷ.

სინაიშ ჩქონს იდვალუაფუ მართლმადიდებლური წიმინდე ეკატერინეშ ოხიდა. სერაბატ ელ-ჰადიმი — თის ადასურენს, ნამჷ-დასინაი ართობურო სუმარმაჸოროფე ჸუდე რდჷ მუჭოთ ჯვეში ეგვიპტარეფშო, თეშ შხვა კათეფშო ხოლო. სინაიშ ჩქონს მიოგორუეს პროტოსინაიური ჭარალუაშ, ნაბეთეიშ ჭარალუაშ სამანგეფს. არადაშ ლეხერს აფხვადჷნა ნავამისი — ვარჩხილიშ ხანიშ ნონთხორეფი, ნამუთ დოლმენეფს მოგენს.

2011 წანაშე, ჩქონს გეაქტიურეს ისლამისტი ბოევიკეფქ (ქოძირით სინაიშ კონფლიქტი).

ლიტერატურა

• ქორთული სხუნუეფიშ ენციკლოპედია, ტ. 9, ხს. 373, ქართი, 1985 წანა.

რესურსეფი ინტერნეტის

• The History of the Ancient Near East
• Geographia: Sinai
• Egypt Governates
• Sinai Hotels Archived 2009-01-26 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine. by Haubitz, Zoche Publisher: Fotohof Editions, 2006 (ინგლისური) ISBN 3-901756-64-7 ISBN 978-3-901756-64-1
• ველოტური სინაიშ ჩქონს Archived 2012-06-14 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.