ხორხე ლუის ბორხესი: გინორთი გინოჯინეფს შქას

დინორექ დილასჷ დინორექ ქეგიაძონუ
ვა რე რედაქტირაფაშ რეზიუმე
Budelberger (სხუნუა | ნახანდი)
ჭ.რ.ვა რე რედაქტირაფაშ რეზიუმე
ღოზი 1:
[[ფაილი:Jorge Luis Borges Hotel.jpg‎|thumb|ხორხე ლუის ბორხესი,1969]]
'''ხორხე ლუის ბორხესი''' ({{ნინა+es|Jorge Luis Borges|ˈxorxe ˈlwis ˈβorxes}}) (რსული '''ჯოხო ფრანცისკო ისიდორო ლუის ბორხეს ასევედო''', {{ნინა-es|Jorge Francisco Isidoro Luis Borges Acevedo}}), ; ({{დ|24|8|1899}}, [[ბუენოს-აირესი]], [[არგენტინა]] {{ღ|14|6|1986}}, [[ჟენევა]], [[შვეიცარია]]), [[არგენტინა|არგენტინარი]] ჭარუ̂, პოეტი.
 
 
== ბიოგრაფია ==
მუმა, ხორხე გილიელმო ბორხესი, ადვოკატი დო [[ფსიქოლოგია|ფსიქოლოგიაშ]] პროფესორი, ლიტერატურულ ღვაწაფასჷთ მუკმიშუ̂, მარა სქუაშე გოშხვანერაფათ, წჷმოძინაშა ვა მიაჭირინუ. დიდა, ლეონორ ასევედო სუარესი ინგლისურშე მათარგმალო ხანდენდ. ბორხესეფიშ ფანია ჟირნინამი რდჷ, ათეშენ მუმალი ჭარუ̂ ბაღანობაშე ართ დონეშა ღვალენდ [[ინგლისური ნინა|ინგლისურ]] დო [[ესპანური ნინა|ესპანურ ნინას]].
[[პირველი თელქიანაშ ლჷმა|პირველი თელქიანაშ ლჷმაშ]] უკულ ბორხესი [[ჟენევა|ჟენევას]] გურაფულენს, ჭე ბორჯის მუკმურს [[იტალია|იტალიას]] დო [[ესპანეთი|ესპანეთის]]. თე პერიოდშო ხორხე ლუის ბორხესი [[ესპანეთი|ესპანეთიშ]] [[ულტრაიზმი|ულტრაისტული]] [[ავანგარდი|ავანგარდული]] მიმალუობაშ მაკათურიე. ჟურნალს ''Grecia'' გჷმიბჟინუაფ [[უიტმანი, უოლტ|უოლტ უიტმანიშ]] სტილშა დოჭარილი თიშ პირველი ლერსი, ''ჰიმნი ზუღას''.
 
[[Fileფაილი:Borges 001.JPG|thumb|left|ბორხესი 1976 ]]
მუმა, ხორხე გილიელმო ბორხესი, ადვოკატი დო [[ფსიქოლოგია|ფსიქოლოგიაშ]] პროფესორი, ლიტერატურულ ღვაწაფასჷთ მუკმიშუ̂, მარა სქუაშე გოშხვანერაფათ, წჷმოძინაშა ვა მიაჭირინუ. დიდა, ლეონორ ასევედო სუარესი ინგლისურშე მათარგმალო ხანდენდ. ბორხესეფიშ ფანია ჟირნინამი რდჷ, ათეშენ მუმალი ჭარუ̂ ბაღანობაშე ართ დონეშა ღვალენდ [[ინგლისური ნინა|ინგლისურ]] დო [[ესპანური ნინა|ესპანურ ნინას]].
[[1921 წანასწანა]]ს თინა ბუენოს-აირესშა ირთუ დო ანდაჸურე [[კულტურა|კულტურულ]] ღვაწაფას იჭყანს: ორსხუანს ჟურნალს, თარგმუნს [[კაფკა, ფრანც|კაფკას]] დო [[ფოლკნერი, უილიამ|ფოლკნერს]], ობჟინუანს [[ლერსი|ლერსეფს]] დო [[ესსე|ესეეფს]]. [[1930]]-ამ წანეფიშ ლიას თინა იჭყანს [[თხობელუა|თხობელუეფიშ]] დო [[ნოველა|ნოველეფიშ]] ჭარუას დო ობჟინუანს ”გოგერგილობაშ უნივერსალურ ისტორიას”, ნამუთ ჯოხოს მოუღანს მუჭოთ [[პროზა|პროზაიკოსის]]. თე პერიოდის თინა დუდც ტრავმას ღებულენს, მუთ თიშ ნოწილობრივ დაჸვერებას იწვიენს, მორო თეშ უმკუჯინუო თინა იშენ აგინძარენს ხანდას. თეს თის დიო დიდა, დო თიშ ღურაშ უკულ წორომოხვარე დო მოგვიანებით ოსური, მარია კოდამა ოხვარუ̂. თე პერიოდშო ბორხესი ძირითადო ჩინებური რე მუში ნოველეფით, მორო თე შვანს ჭარუნს ლერსეფსჷთ დო [[ლიტერატურა|ლიტერატურულ]] კრიტიკასჷთ. თინა წოროავტორიე,თაშნეშე პაროდიული [[დეტექტივი|დეტექტივეფიშ]], ნამუეფუთ ბუსტოს დომეკიშ ფსევდონიმით გჷშმურს, დო [[პიაცოლა, ასტორ|ასტორ პიაცოლაშ]] მუსიკაშა ნაქიმინა ბირეფიშ. [[1955 წანა]] წანას ბორხესის ანიშნენა [[ბუენოს-აირესი|ბუენოს-აირესიშ]] ნაციონალური ბიბლიოთეკაშ დირექტორო. კინ თე წანას ბუენოს აირესიშ უნივერსიტეტის ინგლისური ნინაშ მაგურაფალო იჭყანს ხანდას.
[[პირველი თელქიანაშ ლჷმა|პირველი თელქიანაშ ლჷმაშ]] უკულ ბორხესი [[ჟენევა|ჟენევას]] გურაფულენს, ჭე ბორჯის მუკმურს [[იტალია|იტალიას]] დო [[ესპანეთი|ესპანეთის]]. თე პერიოდშო ხორხე ლუის ბორხესი [[ესპანეთი|ესპანეთიშ]] [[ულტრაიზმი|ულტრაისტული]] [[ავანგარდი|ავანგარდული]] მიმალუობაშ მაკათურიე. ჟურნალს ''Grecia'' გჷმიბჟინუაფ [[უიტმანი, უოლტ|უოლტ უიტმანიშ]] სტილშა დოჭარილი თიშ პირველი ლერსი, ''ჰიმნი ზუღას''.
 
[[File:Borges 001.JPG|thumb|left|ბორხესი 1976 ]]
1921 წანას თინა ბუენოს-აირესშა ირთუ დო ანდაჸურე [[კულტურა|კულტურულ]] ღვაწაფას იჭყანს: ორსხუანს ჟურნალს, თარგმუნს [[კაფკა, ფრანც|კაფკას]] დო [[ფოლკნერი, უილიამ|ფოლკნერს]], ობჟინუანს [[ლერსი|ლერსეფს]] დო [[ესსე|ესეეფს]]. [[1930]]-ამ წანეფიშ ლიას თინა იჭყანს [[თხობელუა|თხობელუეფიშ]] დო [[ნოველა|ნოველეფიშ]] ჭარუას დო ობჟინუანს ”გოგერგილობაშ უნივერსალურ ისტორიას”, ნამუთ ჯოხოს მოუღანს მუჭოთ [[პროზა|პროზაიკოსის]]. თე პერიოდის თინა დუდც ტრავმას ღებულენს, მუთ თიშ ნოწილობრივ დაჸვერებას იწვიენს, მორო თეშ უმკუჯინუო თინა იშენ აგინძარენს ხანდას. თეს თის დიო დიდა, დო თიშ ღურაშ უკულ წორომოხვარე დო მოგვიანებით ოსური, მარია კოდამა ოხვარუ̂. თე პერიოდშო ბორხესი ძირითადო ჩინებური რე მუში ნოველეფით, მორო თე შვანს ჭარუნს ლერსეფსჷთ დო [[ლიტერატურა|ლიტერატურულ]] კრიტიკასჷთ. თინა წოროავტორიე,თაშნეშე პაროდიული [[დეტექტივი|დეტექტივეფიშ]], ნამუეფუთ ბუსტოს დომეკიშ ფსევდონიმით გჷშმურს, დო [[პიაცოლა, ასტორ|ასტორ პიაცოლაშ]] მუსიკაშა ნაქიმინა ბირეფიშ. [[1955]] წანას ბორხესის ანიშნენა [[ბუენოს-აირესი|ბუენოს-აირესიშ]] ნაციონალური ბიბლიოთეკაშ დირექტორო. კინ თე წანას ბუენოს აირესიშ უნივერსიტეტის ინგლისური ნინაშ მაგურაფალო იჭყანს ხანდას.
 
ოირქიანე კრიტიკა ბორხესიშ შემოქმენდაფათ ხვალე [[1960]]-ამ წანეფს იინტერესებუ̂. [[1961 წანა]] წანას თინა [[ბეკეტი, სამუელ|სამუელ ბეკეტწკუმა]] ართo ეთმოჭოფუნს [[ფორმენტორიშ პრემია|ფორმენტორიშ პრემიას]]. [[1962 წანა]] წანს თიშ ნაწარმონებეფი პირველო ითარგმუ ინგლისურო, მუსჷთ ავტორშო ქვერსემი პოპულარობა მოუღუ̂. [[1967 წანა]] წანას ბორხესის ოსურო მოჸუნს ბრელ ხანიშ მაჸალე, ელზა ასტეტ მილანი, ნამუწკუმა ქორწინება ხოლო 3 წანას იგინძარებ.
[[1973 წანა]] წანას [[პერონი, ხუან|ხუან პერონიშ]] ხემაჟირათ გოპრეზიდენტაფაშ უკული ბორხესი იტენს ნაციონალური ბიბლიოთეკაშ დირექტორიშ თანამდებობას. [[1979 წანა]] წანას ჭარუს აჯილდოვენა [[სერვანტესიშ პრემია|სერვანტესიშ პრემიათ]], ოდო [[1983 წანა]] წანას [[საპატიო ლეგიონიშ ორდენი|საპატიო ლეგიონიშ ორდენს]] ეთმოჭოფუნს.
 
რინაშ ეკონია წანეფს ბორხესი მუში წორომოხვარე, მარია კოდამაწკუმა მუკმურს. [[1984 წანა]] წანას თინეფი ობჟინუანა ნოჭყვედეფს მუნეფიშ დღაურეფშე, ჯოხოდვალათ ''ატალა'', სოდეთ ბორხესიშ ტექსტეფი დო კოდომაშ ფოტოეფიე. თინეფი [[1986 წანა]] წანას, ჭარუშ ღურაშახ მუდგაზმარენ თუთათ ორდო იქორიწინებუნა. ბორხესი ღურუ კიბოთი, [[ჟენევა|ჟენევას]], [[1986 წანა]] წანას. თის მაფეფიშ სასაფულეს ასაფულენა.
 
== შემოქმენდაფა ==
ბორხესის ნამთინე მაგიური [[რეალიზმი|რეალიზმიშ]] [[ლათინური ამერიკა|ლათინო ამერიკული]] წოფულაშ დუმარცხუაფალო ირჩქინანა დო [[გარსია მარკესი, გაბრიელ|გაბრიელ გარსია მარკესწკუმა]] ართო [[XX ოშწანურა|XX ოშწანურაშ]] ობჟათე ამერიკული ფიქციაშ ართ-ართ უმნიშვნელუანაში ავტორო შინანს. ოდო შხვეფი თის უნივერსალურ ჭარუს ორწყენა. თიშ ნაწარმონებეფს ფხშირიე სიმბოლოეფიშ, სარკეეფის, ლაბირინთეფის, რეალობაშ დო პიროვნებაშ თემა.
 
ფიქციაშ გალე ბორხესიშ შემოქმენდაფა იკათუანს ფილმეფიშ დო წიგნებიშ კრიტიკას, დეტექტიურ რომანს. ბორხესი დეტექტიურ რომანს ირჩქინანს კლასიკური ლიტერატურაშ ღირსებუანი მონძეთ, რახანნ თის გარჩქუ̂ სინთუანი გოთანჯაფაილი გეგმა, შესავალი, [[ინტრიგა]] დო თება. ბორხესის ორხველუ̂ თაშნეშე კუნტა [[ბიოგრაფია|ბიოგრაფიეფი]] დო გინძე [[ფილოსოფია|ფილოსოფიური]] [[ესსე|ესეეფი]] რაგადუაში, [[დიალოგი|დიალოგიშ]], არზოვნებაშ დო თინეფიშ წორომეწურაფაშ გურშენი. თიშნერი სტატიეფს, მუნერეფითიე, მაგალთო, ”ტანგოშ ისტორია” დო ”ანთას ართი სერიშ მათარგმალეფი”, ავტორი სინთებუანო მითმიანიშნენს თი ელემენტებფშა ნამუეფსუთ მნიშვნელუანი აბანი უკინებუნა თიშ რინას.
ბორხესის ნამთინე მაგიური [[რეალიზმი|რეალიზმიშ]] [[ლათინური ამერიკა|ლათინო ამერიკული]] წოფულაშ დუმარცხუაფალო ირჩქინანა დო [[გარსია მარკესი, გაბრიელ|გაბრიელ გარსია მარკესწკუმა]] ართო [[XX ოშწანურა|XX ოშწანურაშ]] ობჟათე ამერიკული ფიქციაშ ართ-ართ უმნიშვნელუანაში ავტორო შინანს. ოდო შხვეფი თის უნივერსალურ ჭარუს ორწყენა. თიშ ნაწარმონებეფს ფხშირიე სიმბოლოეფიშ, სარკეეფის, ლაბირინთეფის, რეალობაშ დო პიროვნებაშ თემა.
ფიქციაშ გალე ბორხესიშ შემოქმენდაფა იკათუანს ფილმეფიშ დო წიგნებიშ კრიტიკას, დეტექტიურ რომანს. ბორხესი დეტექტიურ რომანს ირჩქინანს კლასიკური ლიტერატურაშ ღირსებუანი მონძეთ, რახანნ თის გარჩქუ̂ სინთუანი გოთანჯაფაილი გეგმა, შესავალი, [[ინტრიგა]] დო თება. ბორხესის ორხველუ̂ თაშნეშე კუნტა [[ბიოგრაფია|ბიოგრაფიეფი]] დო გინძე [[ფილოსოფია|ფილოსოფიური]] [[ესსე|ესეეფი]] რაგადუაში, [[დიალოგი|დიალოგიშ]], არზოვნებაშ დო თინეფიშ წორომეწურაფაშ გურშენი. თიშნერი სტატიეფს, მუნერეფითიე, მაგალთო, ”ტანგოშ ისტორია” დო ”ანთას ართი სერიშ მათარგმალეფი”, ავტორი სინთებუანო მითმიანიშნენს თი ელემენტებფშა ნამუეფსუთ მნიშვნელუანი აბანი უკინებუნა თიშ რინას.
 
== ნაწარმონებეფი ==
მნიშვნელუანი ნაჭარეფი: <ref>{{ლიბ.ჯე|330|text=ბორხესიშ ნაწარმონებეფი (ქორთულ ნინაშა) http://lib}}.ge/authors.php?330</ref>:
 
* ''ანფასიშ თუთა'', 1925
* ''ინკვიზიციეფი'', 1925
ღოზი 52 ⟶ 48 :
 
== რესურსეფი ინტერნეტის ==
* [http://www.americas-fr.com/litterature/borges.html ხორხე ლუის ბორხესიშ ბიოგრაფია] ({{icon fra}})
* [http://www.uiowa.edu/borges/french.htm ბორხესიშ ბიბლიოგრაფია]
* [http://www.lib.ru/BORHES/ ხორხე ლუის ბორხესი] ({{icon rus}})
* [http://www.internetaleph.com/index.asp?langid=en&set=1 რუსული ნათარგმეფი] ({{icon eng}})
{{ბურუსი/გრ}}
 
{{ლიბ.ჯე/გრ}}
 
 
 
 
{{DEFAULTSORT:ბორხესი, ხორხე ლუის}}
ღოზი 65 ⟶ 59 :
[[კატეგორია:არგენტინარეფი]]
[[კატეგორია:არგენტინარი ჭარუეფი]]
 
 
 
 
 
[[an:Jorge Luis Borges]]