ფიყჰი

ფიყჰი (არაბ. فقه‎‎; გაგება) — ისლამური სამართალი.

ისლამიშ თემეფი ისლამი რწუმეფი სუნიზმი · შიიზმი ისმაილიზმი · იბადიზმი · სუფიზმი · სალაფიზმი · ვაჰაბიზმი  · აშირიტეფი · მათურიდიზმი · მუთაზილიტეფი თარი მეჸუნალობეფი ალაჰი · ღორონთიშ ართსახუამობა მაჰმადი · ისლამიშ წჷმიმორაგადეეფი პრაქტიკა შაჰადა · ხვამა (ნამაზი)  · სალათი ხონება (საუმი) · ჩეჟქიმინჯალა · ჰაჯი · ქა'აბა ნაჭარეფი და კანონეფი ყურანი · სუნა · ჰადისი კანონეფი · რზა · ნაჭარეფიშ ენწყუმეფი ისტორია დო ლიდერეფი ისტორიაშ ქრონოლოგია აჰლ ალ-ბაითი · საჰაბა მუჰაჯირეფი · ანსარეფი მართლამორწუმე ხალიფეფი · იმამეფი კულტურა დო ჯარალუა მონძღვრობა • არქიტექტურა • ხელუანობა კალენდარი • ბაღანეფი • დემოგრაფია დღახუეფი • მეჩეთეფი • ფილოსოფია პოლიტიკა • მენცარობა • ოსურეფი • ჯოხოეფი • კალამი ისლამი შხვა რელიგიეფწკჷმა კონტაქტის ქირსიანობა · იუდაიზმი ინდუიზმი · სიქიზმი · ჯაინიზმი ქოძირით უმოსი კრიტიკა · ისლამოფობია ისლამური ტერმინეფი ისლამური ესქატოლოგია ისლამიშ პორტალი

ფიყჰიშ ნორთეფი

ფიყჰი გეჸვენჯი ჟირ ნორთო ირთუ:

• ფიყჰ ალ–'იბადათ (არაბ. فقه العبادات‎‎; დუდიშ დიხაშა დოჩანაფაშ ფიყჰი), ნამუთ იკათუანს ადამიერიშ დო ღორონთიშს ურთიართობაშ ოკითხირეეფს.
• ფიყჰ ალ–მუ'ამალათ (არაბ. فقه المعاملات‎‎; ფიყჰი ადამიერულ საქმეეფწკჷმა მერსხილი), თაქ მოჸონაფილი რე ირფელი დოსქილადირი, მორო კანაკლეშა თაურეშე გიშმართჷნა გურგინუაშ (არაბ. فقه المناكحات‎‎; ფიყჰ ალ–მუნაქაჰათ) დო საჯეფიშ (არაბ. فقه العقوبات‎‎; ფიყჰ ალ–'უყუბათ) ოკითხირეეფს.

ფიყჰიშ გემაჸვენჯობეფი

თარი სტატია : მაზჰაბი.

ისლამური სამართალი ნებას ირზენს არზეფიშ შხვადოშხვარობაშ რსებას ფიყჰ ალ–მუ'ამალაათის. თაურეშე გიშნაველი რსებენს მაზჰაბებფი, ნამუეფით ცადენა ართიანიშ კანონიარაფას. სამანგათ ისლამიშ თარ გემაჸვენჯობას, სუნიტურ ისლამს ხუთი მოქიმინჯე რე – ჰანაფი, მალიქი, შაფი'ი, ჰანბალი, ზაჰირი დო ოთხი ისტორიული – ავზა'ი, ლაისი, საური დო ჯარირი – მაზჰაბი. თინეფი ართიანშე გინორთელი რენა სამართალობური ოკითხირეეფწკჷმა მერინაშ დო პრობლემაშ გინოჭკირუაშ მეთოდოლოგიათ. თინეფი კანკალეშა შხვადოშხვა წყუეფს მიხვარუანა ნამდგაინი სამართალობური კაზუსიშ გინაჭკირალო დო შილებე თინეფიშ გჷნოჭყვიდირეფქ გინორთელ ორდასჷნ.

ფიყჰიშ წყუეფი

ფიყჰიშ უმაართაში წყუეფი რე ყურანი დო სუნნა. უკული მაზჰაბიშ მეთოდოლოგიაშ მეჯინათ, მოურს შხვადოშხვა ოკითხირეეფი, თიჯგურა სამართალობური ოკითხირეეფიშ გჷნაჭყვიდირალო, ნამუთ ყურანს დო სუნას კონკრეტულო ვა რე მეწურაფილინ. სამანგათ, თეჯგურა შილებე ორდას ყიასი – ანალოგიური სხუნუა, ვარდა იჯმა'ი – მუსლიმეფიშ ოართე აპიჯალა.

საქვარეფიშ კატეგორიზაცია

ფიყჰის ირ ადამიერული საქვარი დორთილი რე კატეგორიეფო,მუჭომით რე:

• ფარდი (არაბ. فرض‎‎‎) — ოვლადვალე ყურანიშ ოსხირშა, სამანგათ ხვამა. თიშ რსულებაშ გეშა ჯილდო რე, გარძახ ურსულებუაფაშ გეშა – საჯი (თექიანური ვარდა თიქიანური).
• ვაჯიბი (არაბ. واجب‎‎) — ოვალდვალე სუნაშ ოსხლირშა, სამანგათ ბჟაკეშ გოტება. თიშ რსულებაშ გეშა ჯილდო რე, გარძახ ურსულებუაფაშ გეშა – საჯი.
• მუსთაჰაბბი (არაბ. مستحب‎‎) — მოსაწონი ქციება, სამანგათ კიბირეფიშ წიმინდუა მისვაქით. თიშ რსულებაშ გეშა ჯილდო რე, გარძახ ურსულებუაფაშ გეშა საჯის ვეთოლიშწორენს.
• მუბაჰი (არაბ. مباح‎‎) — ნეიტრალური ქციება, სამანგათ გილულა. თინაშე ვართ ჯილდო რე დო ვართ საჯი.
• მაქრუჰი (არაბ. مكروه‎‎) — ოწონებელი, გაჯოგალი ქციება. სამანგათ, ჩხოლარიშ ჸვილუა შხვა ცხოლარეფიშ თოლიშ წოხოლე. თიშე დუდიშ მოკინება ჯილდო რე, მმარა თიშ კეთება საჯის ვეთოლიშწორენს.

თე ოთხი კატეგორია ჰალალ (არაბ. حلال‎‎) ნებამეჩამილ საქვარეფშა მიშმურს.

• ჰარამი (არაბ. حرام‎‎) — ვაშინერევული ქციება, სამანგათ ხირუა. ნამუშ ქიმინუაშ შვანს ადამიერს საჯი (თექიანური ვარდა თიქიანური) ომურქუ.