ბულგარეთი (ვოლგა-კამა)
ბულგარეთი ვოლგა-კამაშ, ვოლგაშ ბულგარეთი — შქავოლგაშპიჯეთიშ დო კამაშპიჯეთიშ კათეფიშ მაართა ორდოშიანი ფეოდალური სახენწჷფო, ნამუქჷთ გჷმიქიმინჷ VII ოშწანურას. შანულამი როლი არსულჷ ბჟაეიოლი ევროპაშ შქა ოშწანურეფიშ ისტორიას. XII ოშწანურაშო იკათუანდჷ ოორუე ჩუვაშეთშახ დო ობჟათე ურალიშპიჯეთშე. ბულგარეთიშ გეშა ნაჭარა ჩინებეფს მუთმოჭირინუანა არაბი დო სპარსი ავტორეფი (იბნ ფადლანი, იბნ ჰაუკალი, ალ-ისტახრი, იბნ რუსთა, ალ-გარდიზი დო შხვეფი), რაშიდ ალ-დინი, ხაზარული საბუთეფი, რუსეთიშ მატიანეეფი, ბულგარეფიშ ეპიგრაფიკული ძეგლეფი. დიდი მასალა რე მოპალაფირი არქეოლოგიური რკუალეფიშ შედეგო (ბოლგარიშ დო სუვარიშ გონთხორუეფი).
|
ვოლგაშ ბულგარეთი | ||||
| ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| ნანანოღა | ბოლგარი ბილიარი | |||
| ნინა | ჯვ. ბულგარული | |||
| რელიგია | ტენგრიანობა უკული ისლამი | |||
სახენწჷფოშ გჷმოქიმინუაშ მიარე ფინურ-უგარული ტომი ოკათუდჷ. აბანური მახორობაშ გოვითარაფა აბიწორუ XII ოშწანურას ბულგარეფიშ თურქულნინამი ტომეფიშ მოულაქ აზოვიშპიჯეთშე. X ოშწანურაშო გეგია ბულგარალეფქ იროიანი აბანიშ რინაშა გეგნორთეს, თინეფიშ მეურნობაშ ოსხირო დიხასაქვარუაქ გჷნირთჷ.
X ოშწანურაშახ ხაზარეფიშ ოხაკანეს დოჸუნდეს. თინეფიშ სააწმარენჯო ბურჯაფიშ ღანკით ბულგარეფიშ ხანეფქ არაბეფს მიარსხუეს, ისლამი აღიარეს დო ნომინალურო დოჸუნდეს ოხალიფეს. 965 წანას, სვიატოსლავ იგორის სქიქ ხაზარეფიშ სახენწჷფო მოჯალაგუ დო ბულგარეფქ ზოხორინალა მიპალეს. X ოშწანურაშ დალიას, თაქ ფეოდალური ურთიართობეფქ გეპატონჷ. ბულგარეთის გინმიშჷ ბჟაეიოლი ევროპაშ დო აზიაშ მემარსხუაფალი ოვაჭარე რზალეფი, ნამუთ ხეს უნწყჷნდჷ ეჭოფუა-მეჩამაშ გოვითარაფას დო შანულამი ოვაჭარე დო ოხელებე ცენტრეფიშ გოჭყაფას. X-XII ოშწანურეფს, ბულგარეთი შხირას ოლჷმუდუ რუსეთიშ ოთარეეფს. თეშ გეშა ოხვისტა ნოღა ბოლგარიშე ჯაეიოლჸურე, ბილიარშა გეგნღეს. 1223 წანას, ბულგარეფქ დითხინუეს მონღოლეფიშ მაართა გენთხაფა. 1236 წანას, მონღოლეფქ ბილიარი გეჭოფეს, 1241 წანას – ედომუშამი ქიანა გეჭოფეს, ნამუქჷთ ანწიანშე ორქოშ ურდუმიშ აკოდგინალაუშა გემშართჷ, მორო გორკვიაფილი ავტონომია მიღჷ.
XIII ოშწანურაშ II ნორთის დიჭყჷ ახალი ეკონომიკური ეჸონუაქ, ნოღეფიშ ძინაქ, გეჭყანიერჷ საირქიანო ვაჭარუაქ. თექ ბულგარეთიშ თარეფს ზოხორინალაშო მენჭაფეფი გურჩქინჷ, ნამუსჷთ მონღოლეფიშ მუსხირენი დჷმასაჯებელი ლესქერუაქ მაჸუნჷ. მარკვიალეფიშ ნორთი უზურენს, ნამჷ-და XIV ოშწანურაშ 90-იანი წანეფიშ შქა ხანეფს ბულგარეთი ორქოშ ურდუმწკჷმა ართო თემურლენგიქ მოჯალაგუ. XV ოშწანურაშს 30-იან წანეფს, წყარმალუ ლამიშ ობჟათეშე მადვალი დიხეფი რუს ფეოდალეფქ გეჭოფეს. ზოხორინალა ქისქილიდუ ხვალე ყაზანქ, ნამუქჷთ ყაზანიშ ოხანეშ ოხვისტე ნოღათ გჷნირთჷ.
ლიტერატურა
რედაქტირაფა- ქორთული სხუნუეფიშ ენციკლოპედია, ტ. 2, ხს. 564, ქართი, 1977 წანა.
|
თე სტატია რუსეთიშ დო რუსეფიშ გეშა დიოდღარო მერკე რე. თქვა შეგილებუნა ქუმმეხვარათ დო აკაფშათ თინა. |