თურქულნინამი კათეფი
თურქულნინამი კათეფი — შქა დო ბჟაეიოლ აზიას, თაშნეშე ცჷნდჷრს დო ბჟაეიოლ ევროპას მახორუ ეთნოსეფი, ნამუეფსჷთ ართი მენარკო ართმაჟირაშმოჯგირე ნინეფიშ ფანიას ჯოხოთ თურქული ნინეფი აკმოკათუნს.
გოფაჩუაშ არანირედაქტირაფა
თურქულნინამი კათეფიშ ოართე რიცხუ 130-შე 150-შახ მილიონ ადამიერშახ იძანძჷ. თინეფი ოხორანა თურქმენეთის, აზერბაიჯანს, თურქეთის, უზბეკეთის დო თ.უ. გეოგრაფიულო უკილეთ ეკოჩხვარუაშ უმკუჯინალო, ნამუთ იკათუანს არანს ბჟაეიოლ ევროპას ბალკანეთშე ასიანი თურქეთიშ რესპუბლიკაშ დო კავკაციაშამო ვინდარო ცენტრალური აზიაშ დო ცჷნდჷრიშ ოფირჩეფშახ, თე ნინეფი არგამენა უკილე სიხოლას გრამატიკულ სტრუქტურას დო ლექსიკას. აიწორო თენა რე თე ნინეფიშ დო კათეფიშ ართ ბუნათ აკოკათუაშ მაართაშიანი დო უთარაში სამანჯელი.
პანთურქიზმირედაქტირაფა
XIX ოშწანურას გიმიქიმინჷ პოლიტიკური დო რელიგიურ-კულტურული უარაფიქ, ნამუთ თე ეთნოსეფიშ ჟილეშინელი ნინაშურ სიხოლას გერსხჷ დო პერსპექტივას საბოლა ღანკო თურქულნინამ კათეფიშ ართ სახენწჷფოთ აკოკათუას ღანკიშ მეჭირინაფას ოსმალეთიშ იმპერიაშ აკნაცჷმეფს ეფალირი თურქეთიშ რესპუბლიკაშ ჰეგემონიათ.
თარი სტატია : პანთურქიზმი. აიწორო თურქულნინამი ეთნოსეფიშ ოორუე კავკაციაშ, შქა აზიაშ დო ცჷნდჷრიშ მალობათ აკოკათუაშ აკოქიმინუაშ ხანდას თურქეთშო მაჩალარ ფაქტორო მირჩქინუაფუდჷ ობჟათე კავკაციას ჟირი ქირსიანული სახენწჷფოშ, საქორთუოშ დო სომხეთიშ ჸოფა.
თურქი კათეფიშ ნინეფიშ, ისტორიაშ, კულტურეფიშ დოგურაფათ რე დოკაფილი ომანცარე დარგი, ნამუსჷთ თურქოლოგია ჯოხო.
თარი სტატია : თურქოლოგია .საქორთუოს თურქულ ნინეფშე თარო თურქულ ნინას დო ლიტერატურას დითმიგურუანა, მარა ქართიშ აზიაშ დო აფრიკაშ ინსტიტუტის, მუჭოთ ნაჟირა ნინას, უზბეკურ ნინასით დითმიგურუანა.
კინოხშერედაქტირაფა
თურქულნინამ კათეფქ ისტორიულო 3 ვითოში წანაშ კინოხ მუკორჩქინდეს ასეიანი ოორუე ჩინეთიშ ტერიტორიას. იმდღარი თურქეფი თარო დიხასაქვარუას მეჸუნდეს, დო თექ, სოდე დიხასაქვარუა უშულებუ რდჷნ, მეჩხოლარობას მეჸუნდეს.
მაართა თურქულნინამი სახწნჷფო აკოკათუა ჰუნნუ (V ოშწანურაშე რე ჩინებული, ევროპას ჰუნეფიშ ჯოხოთ რდჷ ჩინებული). მაართა ვითოშწანურაშ გოძვენას თურქულნინამი კათეფქ ფართოთ ქიდიხორეს ევრაზიაშ დიდ ნორთის, შქა აზიას თინეფქ ირანულ ეთნოსეფწკჷმა აკისვარეს. სირდარიაშ დო ჩუშ შქას აკიქიმინჷ თურქესტანქ. რუსეთიშით თე დიხეფიშ ოკუპაციაშ უკული თე ჯოხოქ დახე ედომუშამ აზიას ჯოხოდჷ. ჩქ.წ. I ვითოშწანურას თურქულ ტომეფქ ობჟათე კავკაციაშათ გემშანჭეს (აზერბაიჯანალეფი), ნამუეფქჷთ ქიდიხორეს სქირონაშქა ზუღაშ ღანჩოშ გოხოლუაშ ტერიტორეიფსჷთ (სელჯუკეფი, ოსმალეფი), თაშნეშე ბჟაეიოლი ცჷნდჷრიშ ტერიტორიას (იაკუტეფი, დოლგანეფი).
ჯვეში თურქეფირედაქტირაფა
თეხანური თურქულნინამი კათეფირედაქტირაფა
თეხანური თურქულნინამი კათეფიშ დოხორუაშ აბანეფი.
- ბჟადალი თურქეფი
- ბულღური გიმენბუნა
██ ჩუვაშეფი
- ყივჩაღეფიშ გიმენბუნა
- ყივჩაღ-ბულღარეფი
- ყივჩაღეფი
██ ყირიმიშ თათარეფი (ყირიმალეფი)
██ კუმიკეფი
██ ბალყარალეფი
██ ყარაჩაალეფი
- ნოღაალეფი
- ყარლუკიშ (ობჟთე-ბჟაეიოლური) ბუნა
- ოღუზიშ (ობჟათე-ბჟაეიოლური) ბუნა
- ოღუზ-ბულღარეფი
██ გაგაუზეფი
- ოღუზ-სელჯუკეფი
██ თურქეფი
██ თურქომანეფი (ერაყიშ თურქეფი)
██ ქაშყაალეფი
██ ჰალაჯი
██ იურიუმეფი
- ოღუზ-თურქმენეფი
██ თურქმენეფი
██ თრუხმენეფი
██ ხორასანალი თურქეფი
██ აფშარეფი
██ ჰამზე
██ ყარაფაფახეფი
██ სალარეფი
- ოღუზ-ბულღარეფი
- ბულღური გიმენბუნა
- ბჟაეიოლიშ თურქებფი
თურქულნინამი ზოხორინელი სახენწჷფოეფირედაქტირაფა
თურქულნინამი ავტონომიეფი დო ტერიტორიეფირედაქტირაფა
თურქულნინამი კათეფი, ნამუეფსჷთ დორხველი ტერიტორიეფი ვა უღუნარედაქტირაფა
ლიტერატურარედაქტირაფა
(რუსული) ლევ გუმილევი
(რუსული) Л.Н.Гумилёв. Древние тюрки.
(რუსული) Л.Н.Гумилёв. История народа хунну
(რუსული) Шамиль Мингазов. Доисторические тюрки
(რუსული) Рафаэль Безертинов. Древнетюркское мировоззрение «Тэнгрианство»
(რუსული) Рафаэль Безертинов. Тюрко-татарские имена
(რუსული) Древнетюркский словарь