ვიწე
ვიწე (ლაზ. ვიწე / Viwe, ბღეთი / Bğeti, თურქ. Fındıklı) — ნოღა დო რაიონი თურქეთიშ რიზეშ პროვინციას, ქიანაშ ოორუე-ბჟაეიოლს, უჩა ზუღაშ ობჟათე-ბჟაიეოლ ძგას, ისტორიულ ლაზონას. თენა ართ-ართი არძოშე დიდი ლაზური ნოღა რე თურქეთიშ ტერიტორიას.
| ნოღა | |
|---|---|
| ვიწე ვიწე/Vi3'e Fındıklı | |
 ვიწეშ აბანდვალა თურქეთის | |
| კოორდ. | 41°08′00″ ოორ. გ. 41°01′00″ ელ. გ. |
| ქიანა |  თურქეთი
|
| რეგიონი | უჩა ზუღა |
| პროვინცია | რიზე |
| ფართობი | 409 კმ² |
| მახორობა | 16.100 (2000) |
| ერუანული აკოდგინალუა |
ლაზეფი, ჰემშინეფი |
| ბორჯიშ ორტყაფუ *ზარხულიშ |
EET (UTC+2) EEST (UTC+3) |
| ტელ. კოდი | 511, 515 |
ეტიმოლოგია
რედაქტირაფავიწე ლაზური ზიტყვა რე დო ნოჸელას, შქერს შანენს. ლაზეფი თე ნოღას ბღეთის ხოლო უძახჷდეს. თურქეთიშ ნაციონალურ პოლიტიკაშ გეშა შხვა ტოპონიმეფწკჷმა ართო ვიწეშა ხოლო ჯოხოქ იჸუ თირელქ დო თის ფჷნდჷკლჷ ქოგიოდვეს, მუთ ითანგუ მუჭოთ ოთხირე, რთხინა.
გეოგრაფია
რედაქტირაფამუჭოთ ლაზონაშ ნოღეფიშ უმენტაშინ, ვიწეს ხოლო ჭიფე ზუღაოძგაშე უღჷ, დოსქილადირ აკანი გვალას მეუღჷ, ნამუთ ობჟათეჸურე, კაჩკარიშ გვალეფიშ მასივშა გინმურს. ჰავა ლიბჷ დო ტიბჷ რე, ჩანს უჩა ზუღაპიჯიშ კლიმატშო ოსქვებური ჯალეფი დო ტყალეფი. ბჟაეიოლშე არქაბი უხურგანს, ბჟადალშე არტაშენი დო ოორუეჸურე იუსუფელი. ვიწეშ რაიონიშ ტერიტორიას სუმი თარი ღალი მოურს: სუმლა, ფიცხალა დო აბუწყარი.
ისტორია
რედაქტირაფავიწე კოლხეთიშ დო ეგრისიშ ომაფეეფშა, უკული ტრაპიზონიშ იმპერიაშა მიშმეშჷ. 1509 წანას ოსმალეთიშ იმპერიაშ ხეშა გინილჷ. 1916 წანაშ 15 ღურთუთას ვიწე რუსეფქ ქიდეკინეს, მარა ბრესტ-ლიტოვსკიშ ზეშ გეშა 1918 წანაშ 11 მელახის კინ ოსმალეთის დართჷ.
მახორობა
რედაქტირაფა2011 წანაშ ეჭარუაშ მეჯინათ ვიწეს 15 927 შური ოხორანს, თაჸურეშე 90% ლაზიე, დოსქილადირი 10% ჰემშინი. ნოღაშ მახორობა 10 000 შურს ანჭუ.
ისტორიული ობიექტეფი დო ოქინაფუეფი
რედაქტირაფა- აბუშ ხინჯი — მოდირაკილ ხინჯეფშე ართ-ართი.
- აბუშ ბეგეფიშ დოხორე — ლაზი ჟინოსქუალეფიშ დოხორე, ლაზური არქიტექტურაშ გოსოფური ნიმუში. გინოჩამაშ მეჯინათ 300 წანაშ წოხლე ეუგაფჷ ირფან ბეგოღლის.
შინელი ვიწარეფი
რედაქტირაფა- ნურდოღან დემირი (აბაშიში) — ლაზი პოეტი, ჭარუ, ფოლკლორისტი დო მოღალე
- ჰასან უზუნჰასანოღლუ — ლაზი მენცარი, მოქარანე
- იაშარ ბაირაქთარი — ლაზი ხანტუ
- კორჰან ოზილდიზი (ჭერვათიში) — ლაზი როკ-მობირე, ბუნა „მარსის“-იშ სოლისტი
- ჯეიჰუნ დემირი (აბაშიში) — ლაზი როკ-მობირე, გიტარისტი, ბუნა „მარსის“-იშ მაკათური
- ჯავით შადი ფეჰლივანოღლუ — პოლიტიკოსი
- იბრაჰიმ ქართალი — პოლიტიკოსი
ტერიტორიული მონწყუალა
რედაქტირაფავიწეშ ნოღა 8 ჭიჭე რაიონშე აკმოდირთუ:
- აქსუ (აბუნოღა)
- ჰურრიეთი (ღავრა / მანასტირი)
- ჷლჷჯა (კურტუმე / გორი)
- ლიმანი (თოროცი / მაისინე)
- მერქეზი (ვიწენოღა)
- საჰილი (მეკისქირი)
- თათლჷსუ (გესიჲა)
- იენი მაჰალე (ფაჩვა / კალო)
ვიწეშ რაიონი მიშმეკოროცხანს 22 ოფუტეს
- არჷლჷ (წალენი ფიცხალა)
- ასლანდერე (ჩუკულითი)
- ავჯჷლარი (ანდრავათი)
- ბეიდერე (წუფე)
- ჯენნეთი (ჭანეთი)
- ჩაღლაიანი (აბუ ულჲა)
- ჩჷნარლჷ (ჭურჭავა)
- დერბენთი (ტრევენდი)
- დოღანაი (დოღანჯუღი)
- გიურსუ (ჟილენი ფიცხალა)
- ჰარა (ხარა)
- ჷჰლამურლუ (ღაჲნა)
- ქარაალი (კარალიშ ავლა)
- ქჷჲჷჯჷქი(მოცხორა)
- მეივალჷ (ჭანაფეთი)
- საათი (ცათი)
- სულაქი (მზუღუ)
- სიუმერი (სუმლა)
- თეფეჯიქი (პეტესქირი)
- იაილაჯჷლარი (ხემშილათი)
- იენიქიოი (გურუფითი)
- იენიშეჰითლიქი (ზენიმოში)
რესურსეფი ინტერნეტის
რედაქტირაფა- რაიონიშ მუშითმართუალაშ ოფიციალური ვებ-საიტი (თურქულო)
- ლაზონა - მისტიკური კოლხეთი
- ვიწეშ რაიონიშ ოფიციალური ვებ-საიტი (თურქულო)
- NTV-შ რეპორტაჟი ვიწეშე (თურქულო)
