ნიგერი

ნიგერი (ფრანგ. Niger [niˈʒɛʁ]), ედომუშამი ოფიციალური ჯოხოდვალა - ნიგერიშ რესპუბლიკა (ფრანგ. République du Niger) — ზუღაშ კარშა გიშალიშ უღვენი სახენწჷფო ბჟადალ აფრიკას. უნიტარული სახენწჷფო, ნამუსჷთ ოორუე-ბჟაეიოლშე უხურგანს ლიბია, ბჟაეიოლშე — ჩადი, ობჟათეშე — ნიგერია, ობჟათე-ბჟადალშე — ბენინი დო ბურკინა-ფასო, ბჟადალშე — მალი, ოორუე-ბჟადალშე — ალჟირი. ქიანაშ ფართობი რე 1 270 000 კმ2, ნამუშით ბჟადალი აფრიკაშ არძაშე უკაბეტაში ქიანა, თაშნეშე სიკაბეტაშ მეჯინათ აფრიკაშ მაჟირა ქიანა რე ჩადიშ უკული, ნამუსჷთ ვაუღუ ზუღაშ კარშა გიშალინ. ქიანაშ ტერიტორიაშ 80%-იშ უმოსი ტიოზი საჰარას იდვალუაფუ. დოსქილადირი 20% — საჰელიშ გვერდოტიოზის, ნამუთ ირო გოლოფაშ დო გოტიოზაფაშ ოშქურანჯობაშ გაულაშ გიმე რე. ქიანაშ მახორობაშ უმენტაშობა, მეხოლაფირო 25 მილიონი ადამიერი, თარო ბუნეფო ოხორანა ობჟათეშე დო ბჟადალშე. ქიანას ჯოხოქ გიადჷ თიშ ტერიტორიას გინმალი წყარმალუ ნიგერიშ გეშა. ნიგერი — ტამაშეკიშ ნინაშა შანენს "დიდი წყარმალუს" ვარა "წყარმალუეფიშ წყარმალუს". ქიანაშ ნანანოღა — ნიამეი. ოფიციალური ნინა - ფრანგული. რელიგიაშ მათხოზინეეფიშ უმეტაშობა მუსლიმანეფი რენა. ქიანა დორთილიე 7 დეპარტამენტო. ნანანოღა - ნიამეი. სახენწჷფოშ მადუდე რე პრეზიდენტი. კანონიშდუმადვალუ ორგანო - პარლამენტი.

ნიგერიშ რესპუბლიკა ფრანგ. République du Niger ნიგერი
დევიზი: ”Fraternité, Travail, Progrès” (ფრანგ.) "მაჸალობა, ხანდა, პროგრესი"
ჰიმნი: La Nigérienne
ნიგერიშ ორენი
ნანანოღა (დო უკაბეტაში ნოღა)		ნიამეი 13.533333,-2.08333313°32′ ოორ. გ. 2°05′ ბჟად. გ.
ოფიციალური ნინა(ეფი)		ფრანგული
თარობა		უნიტარული რესპუბლიკა ოურდუმე ხუნტაშ გიმე
-	ოთეს პრეზიდენტი	აბდურაჰმან ჩიანი
-	ოთეს ვიცე-პრეზიდენტი	სალიფუ მოდი
-	პრემიერ-მინისტრი	ალი ლამინ ზეინი
ფართობი
-	გვალო	1,267,000 კმ2 (21-ა)
მახორობა
-	2024 ფასებათ	26,342,784 (56-ა)
ედპ (ჸუპ)		ფასებათ
-	გვალო	$42.739 მილიარდი (144-ა)
აგი		0.394 (დაბალი) (189-ა)
ვალუტა		ბჟა ფრანკი (XOF)
ბორჯიშ ორტყაფუ		UTC+1
ქიანაშ კოდი		NE
Internet TLD		.ne
ოტელეფონე კოდი		+227

რეგიონს ისლამიშ მოდვალუაშ უკული, ნიგერი რდჷ კანკალე სახენწჷფოშ, თინეფს შკას კანემ-ბორნუშ დო მალიშ იპერიეფიშ მუხურს, სოიშახ თიში ტერიტორიაშ უმოსი შანულამი ნორთი მიშმეშჷ თიჯგურა სახენწჷფოეფიშ აკოდგინალუაშა, მუჭომით რდჷ აგადეზიშ სასულთანო დო სონღაიშ იმპერია. კოლონიზირებულქ იჸუ საფრანგეთიშით აფრიკაშო ბურჯაფიშ ბორჯის, მუჭოთ საფრანგეთიშ ბჟადალი აფრიკაშ ნორთი, ნამუქჷთ 1922 წანას გჷნირთუ ზოხო კოლონიათ. 1960 წანაშე, ზოხორინალაშ მოპალუაშე, ნიგერს მოხვადჷ ხუთი სახენწჷფო გინორთაფაქ დო ოთხი ოურდუმე დიქტატურაშ პერიოდიქ. ნიგერიშ მაშკვითა დო ეკონია კონსტიტუცია მეღებული რე 2010 წანას, ნამუშით მიშაღალირქ იჸუ ანდაპარტიობაქ, უნიტარული გვერდო-საპრეზიდენტო სისტემაქ. 2023 წანას მონახვამილა ეკონია ოურდუმე გინორთაფაშ უკული, ქიანა კჷნი ოურდუმე ხუნტაშ მართუალაშ გიმე რე.

ქიანაშ ჯარალუა რე ანდაკორობული, ნამუქჷთ გიჭყჷ კანკალე ეთნიკური ბუნაშ დო რეგიონიშ ზოხო ისტორიაშე, თაშნეშე თინეფიშ ართამი სახენწჷფოს რინაშ პერიოდიშე. ჰაუსა — ქიანაშ უშხუაში ეთნიკური ბუნა, ნამუთ მახორობაშ გვერდშე უმოსის აკმადგინანს. ფრანგული რე ქიანაშ ოფიციალური ნინა, მარა თიშა თარო მაჟირა ნინათ დო მახორობაშ უჭიჭაშობა რაგადანს; ვითი ჯინჯიერი ნინას უღჷ ერუანული ნინაშ სტატუსი, ნამუეფშე ჰაუსა ფართას მოდვალირი ორაგადე ნინა რე.

გოეროშ ანდაგონზჷმებამი სიდაღარაშ ინდექსიშ (MPI) 2023 წანაშ ანგარიშიშ მეჯინათ, ნიგერი ართ-ართი არძაშე დაღარი ქიანა რე მოსოფელს. ქიანაშ კანკალე ვატიოზური რაიონეფს პერიოდულო უჩქჷ გოლოფა დო გოტიოზაფა. ეკონომიკა კონცენტრირებული რე საორენჯო ოფუტეშ მეურნობაშ მუკი-მუკი, კანკალე საექსპორტო ოფუტეშ მეურნობათ მერკეთ არიდულ ობჟათეშე დო ლადერულიშ ექსპორტშა, თინეფს შკას ურანიშ ობადეშიშა. ქიანშ გოვითარაფას წჷმი აწურე ზუღაშ კარშა გიშალიშ უღვენობა, ტიოზური რელიეფი, ჭარუა-კითხირიშ დაბალი მაძირაფალი, ჯიჰადისტური ებუძოლუეფი დო მოსოფელიშ არძაშე მაღალი ბადებაშ მაძირაფალობა, ბადებაშ კონტროლიშ უგჷმურინუაფობა დო მახორობაშ ბიწორი ძინა.

რესურსეფი ინტერნეტის

• Decalo, Samuel. Historical Dictionary of Niger, 3rd ed. (Scarecrow Press, 1997, ISBN 0-8108-3136-8) – a comprehensive collection of Niger topics
• CIA World Factbook (entry on Niger Archived 2020-04-24 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine. )
• US State Department Niger. State.gov (3 February 2010). კითხირიშ თარიღი: 3 May 2010. Note: This article contains material from the State Department website.
• Unicef Niger statistics Archived 2009-11-30 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
• Unesco manuscript on child work and schooling in Niger Archived 2005-09-29 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.

სქოლიო

ათე სტატია მერკე რე. თქვა შეგილებუნა ქიმეხვარათ ვიკიპედიას დო გაგშათინათ დო გახვეიანათინ.