სკანდინავიაშ ჩქონი

სკანდინავიაშ ჩქონი შვედ. Skandinaviska halvön ნორვეგ. Skandinaviske halvøy

ორენი	ევროპა
აკვატორია	ბოტნიაშ ჸუჯი ბალტიაშ ზუღა ატლანტიშ ოკიანე ოორუეშ ზუღა ბარენციშ ზუღა ნორვეგიაშ ზუღა
კოორდინატეფი	63/N/14/E
ფართობი	800 000 კმ²
ქიანა	შვედეთი ნორვეგია ფინეთი

სკანდინავიაშ ჩქონი — გეოგრაფიული რეგიონი ოორუე ევროპას, ნამუთ იკენს ნორვეგიას დო შვედეთის, თაშნეშე ფინეთიშ ოორუე ნორთის. ჯოხო სკანდინავია სკანიაშე მოურს, რეგიონი, ნამუთ ჩქონიშ ობჟათეშე იდვალუაფუნ. სკანდინავიაშ ჩქონი ევროპას არძოშე დიდი ჩქონი რე. თინა ფენოსკანდიაშ მუშობური ნორთი რეა, ნამუთ ოორუ-ბჟაეიოლშე რუსეთ-ფინეთიშე იჭყაფუ დო ობჟათე-ბჟადალშე დანია-გერმანიაშჸურე ონჭუ.

გეოგრაფია

სკანდინავიაშ ჩქონი ევროპას არძოშე ფართო რე დო სიგჷრძათ, დოხოლაფირო, 1850 კილომეტრი რე, სიგანათ - 370-805 კილომეტრი. სკანდინავიაშ გვალაკიროკილი თარო სუმ ქიანას შქას გუთმულუანს ხურგას დო ობჟათე ნორვეგიაშ ცენტრალურ ნორთიშახ იგჷნძორებუ.ჩქონს მუსხირენ ზუღა ომძღჷ:

ბალტიაშ ზუღა ბჟაეიოლშე ბოტნიაშ ჸუჯიშ დო შვედეთიშ დო ფინეთიშ შქას არსებული ალანდიშ ავტონომიური კოკეფიშ დო გოტლანდიშ დინოკოროცხუათ;
ოორუეშ ზუღა ობჟათე-ბჟადალშე;
ნორვეგიაშ ზუღა ბჟადალშე;
ბარენციშ ზუღა ოორუე-ბჟაეიოლშე;

სკანდინავიაშ ჩქონიშ უმაღალაში კონკა რდჷ გლიტერტინდენი ნორვეგიას, ნამუშ სიმაღლე ზუღაშ დონეშე, დოხოლაფირო, 2470 მეტრი რდჷ, მარა, ჯიშთიშ ნდღულუაშ უკული, უმაღალაშ კონკათ გალდიოპიგენი იჯოხოდვალუაფჷ 2469 მეტრათ ზუღაშ დონეშე (თაშნეშე ნორვეგიას). თე გვალეფს რე კონტინენტური ევროპაშ არძოშე დიდი ჯიშთი იოსტედალსბრეენი. ჩქონიშ ართ ნაანთხალი არქტიკული წირეშ ოორუეშე რე დვალირი. თაქ უკიდაშ ოორუეშ ჭურჭული კოდმე ნორდკინი იდვალუაფუ.

ჰავა — ჩქონს კლიმატი ოორუე-ბჟაეიოლშე ტუნდრულშე დო სუბარქტიკულიშე აკმოდირთუ, ნოტიო კონტინენტურით ცენტრალურ ნორთის დო ბჟადალს დო ობჟათეს რგილი ზუღაურით.

დინოხურიშეფი — რეგიონი დიდარი რე ჯა-ტყათ, რკინათ დო ლინჯით. ნაფთობიშ დო ორთაშობური გაზიშ ქვერსემი საბადოეფი მეგორაფილი რე ნორვეგიაშ წყარპიჯწკჷმა დო ატლანტიშ ოკიანეს. ობჟათე შვედეთის ჯგირო რე გოვითარაილი ფერმერული მეურნობა.

კათა

ადამიერიშ ჸოფაშ მაართა დუმადასურაფალ ნოქურიქ ჩქონიშ ობჟათეს დო დანიას 12 000 წანაშ კინოხ გიმორჩქინდჷ. მუჭო ჸინიშ ოფორუექ დონდღულუნ, ტუნდრაქ გჷმოქიმინუა ქიდიჭყჷ, მაართა მაჯინეეფქ ხოლო გეგმორჩქინდეს. ჰავაშ დოტიბაფაქ ჯა-ტყაშ გოვითარაფა გჷმიწუ, სიწვანექ - ჩხოლარეფი გენნიჸონ. მაჯინე-მეჩხომე-მაშაყარეეფიშ მაართა ნოქური მეზოლითიშ ხანას (8200 ჯვ.წ.ეე.) მითმიარსუაფუ დო იგჷნძორებუ ნეოლითის ოფუტე-ომეურნეო კულტურაშ გოჭყაფაშახ (3200 ჯვ.წ.ეე.).

ჩქონიშ ოორუე დო ცენტრალური ნორთი საამეფიშ, ანუ ლაპლანდიარეფიშე დიხორჷ. თინეფი უმენტაშო სუბარქტიკულ დო არქტიკულ ზონეფს ოხორანდეს. თინეფი საამეფიშ ნინაშა იჩიებუნა, ნამუთ ვარე ინდოევროპული, ფინო-უგორული რე დო ფინურ დო ესტონურ ნინეფწკჷმა ხოლოს რე.

ჩქონიშ შხვა მარინჯეფიშ შქას უკვე IX ოშწანურაშ დინნაჭარეფშე ნორვეგიალეფი მუკმორჩქინდუნა ნორვეგიაშ ბჟადალ წყარპიჯის, დანიარეფი - ალმახანურ შვედეთიშ ობჟარათე ნორთის, ბჟაეიოლ ნორვეგიაშ მოხურგე ტერიტორიეფს - შვედეფი იჭყანა გიშარჩქინას. თინეფი მოგვენე, მოჯგირე ინდოევროპულ ნინეფშა რაგადანა, ნამუსჷთ ჯვეშისლანდიური ნინა ჯოხოდჷ. მართალი რე თიშ უკული პოლიტიკური ხურგეფი ვაართშა დითირუ, მარა ტე კათა 21-ა ოშწანურაშ სკანდინავიაშ მახორობას უმენტაშობას წჷმარინუანს.

პოლიტიკური გოვითარაფა

სკანდინავიაშ ჩქონს პოლიტიკური ხურგეფი 1888 წანაშო

თიშ უმკუჯინალო, ნამჷ-და სკანდინავიაშ ქიანეფიშ სახენწჷფობურობა უკვე ვითოშ წანას იკოროცხუნსჷნ, პოლიტიკური ოერეფოშქაშე ხურგეფი მა-17 ოშწანურაშახ ვარდჷ გოთანჯილი. თიმ ბორჯიშო შვედეთიქ კატეგატის გუჸუნუ ხურგა დო ბალტიაშ ზუღას გოფაჩჷ კონტროლი. შვედეთ-ნორვეგიაშ ხურგეფი საბოლოოთ 1751 წანას გითანჯჷ. ფინეთ-ნორვეგიაშ ხურგეფი ხანგჷრძე მორაგადაფეფიშ უკული 1809 წანას დიდგინჷ. ნორვეგია-რუსეთიშ შქას 1826 წანას გიჸუნჷ საბოლოო ხურგა. 1920 წანაშახ არძო ხურგა ბოლოშახ ვარდჷ გოჸუნაფილი, თაჸურეშე, ფინეთის ბარენციშ ზუღაშა უღუდჷ გიშაულარი, მარა, 1944 წანას თე ტერიტორიეფქ რუსეთიშა დათმებელქ აჸუ.

დანია დო შვედეთი ოშწანურეფიშ გოძვენას დომინანტიშ როლს ასრულენდეს სკანდინავიას, ბოლო ოშწანურეფს თინეფიშ რიცხუს რუსეთიქ ხოლო ქიმიაძინჷ. მუთ ოხუ ნორვეგიას, ფინეთის დო ისლანდიას, თე ქიანეფქ საბოლოო ზოხორინალა მა-20 ოშწანურას მიღეს.

გალერეა

სკანდინავია დო ბალტიკაშ რეგიონი
სკანდინავიაშ ჩქონი ზოთონც (19 ფურთუთა, 2003)

თაშნეშე ქოძირით

ლიტერატურა

Ерамов Р. А., Физическая география зарубежной Европы, М., 1973;
3анина А. А., Климат Скандинавского полуострова, Л., 1964;
О’Делл Э., Скандинавия, пер. с англ., М., 1962;
Chabot G. [e-. a.], L’Europe du Nord et du Nord — Quest, t. 1, P., 1958.