აყ-ყოიუნლუ
აყ-ყოიუნლუ, ჩეკირიბამი თურქმანეფი — ოღუზი თურქეფიშ (თურქმანეფი), კულტურულო სპარსული, კონფედერაციული გოართოიანაფა. დირსხუ ისტორიული დიარ ბაქრიშ რეგიონს, ყარა იულუქ ოსმან-ბეით. 1378-1503 წანეფს ჩეკირიბამი თურქმანეფიშ აკოდგინალუაშა მიშმეშჷ თეხანური ბჟაეიოლი თურქეთი. ჸოფაშ ეკონია დეკადეფიშ პერიოდის, აყ-ყოიუნლუს უკინებუდჷ სომხეთი, აზერბაიჯანი, ირანიშ უმენტაში ნორთი, ერაყი, თაშნეშე ომანი. აყ-ყოიუნლუქ ტერიტორიული ექსპანსიაშ პიკის, მიოჭირინუ უზუნ-ჰასანიშ მართუალაშ ბორჯის.
|
აყ-ყოიუნლუ | |||||||
| |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
 აყ-ყოიუნლუ ტერიტორიული ექსპანსიაშ პიკის, უზუნ-ჰასანიშ მართუალაშ ბორჯის | |||||||
| ნანანოღა | ბაიბურთი პალუ ერგანი დიარბაქირი (1403–1468) თავრიზი (1468-1478) | ||||||
| ნინა | სპარსული (ოფიციალური), აზერბაიჯანული | ||||||
| რელიგია | სუნიზმი | ||||||
| ფარაშ ართური | აკჩე აშრაფი დინარი ტანგკა | ||||||
| დუდალაშ ფორმა | მონარქია | ||||||
| მამართალი | |||||||
| - 1378–1435 | ყარა იულუქ ოსმან-ბეი (მაართა) | ||||||
| - 1497–1503 | სულთან-მურადი (ეკონია) | ||||||
.svg)
აყ-ყოიუნლუს კონფლიქტური ურთიართობა უღუდჷ ყარა-ყოიუნლუწკჷმა, ნამუთ ფშხირას ოლიმუდჷ აყ-ყოიუნლუს. ყათეშ გეშათ, თის (აყ-ყოიუნლუს) დუდშე სერიოზული ტერიტორიული გოფართინაფაშა ვემიაჭირინუ. მარა სიტუაციაქ დითირჷ უზუს-ჰასანიშ მართუალათ. თიქ, 1467 წანას დამარცხჷ უჩაკირიბამეფიშ მამართალი ჯეჰან-შაჰი. უზუნ-ჰასანქ თაშნეშე დამარცხჷ ჯეჰან-შაჰიშ სქუა ჰასან-ალი დო თიში ალმარენჯი თემურიდი აბუ-სეიდი. ყათე მოლინეფიშ უკულ, უზუნ-ჰასანქ გეჭოფჷ ბაღდადი, თაშნეშე ტერიტორიეფი სპარსეთიშ ჸუჯიშახ დო ხორასანიშახ. ყათე ბორჯიშო, ოსმალეთიშ იმპერია იჭყანდჷ ექსპანსიას ბჟაეიოლს, ნამუთ სერიოზული პრობლემა რდჷ აყ-ყოიუნლუშუ. უზუნ-ჰასანი ოცადუდჷ ოურდუმე ალიანსიშ გოჭყაფას დიო კარამანიდეფიშ ბეილიქიწკჷმა დო უკულ ვენეციაწკჷმა. უზუნ-ჰასანს ვენეციარეფი ოპირუდეს და მარა თინეფიშე თის მუთუნნერი შენწუალა ვემუღებჷ. შედეგო, 1473 წანას, ოსმალეფქ, ოტლუკბელიშ ლჷმას ორჯგინეს უზუნ-ჰასანიშ ნძალეფს. მარა ჸათე მარცხით აყ-ყოიუნლუ ვამოჯალაგე.
უზუნ-ჰასანიშ ღურაშ (1478 წ.) უკულ აყ-ყოიუნლუს არეულობეფქ ქიდიჭყჷ. ფშხირი რდჷ დინასტიური ლჷმეფი. დინახალენი სტაბილურობაშ უღვენობაქ ძალამს დადაღარჷ ჩეკირიბამეფიშ სახენწჷფო. 1501-02 წანეფს სეფიანეფიშ იმპერიაშ შაჰიქ ისმაილ I-ქ დამარცხჷ აყ-ყოიუნლუ. ისმაილქ 1503 წანას ქიდეკინჷ ერაყ-აჯამი, ფარსი, ქერმანი, 1507-08 წანეფს დიარბაქირი დო 1508 წანაშ დამორჩილს მესოპოტამია. აყ-ყოიუნლუშ ეკონია მამართალი მურადი ოცადუდჷ ხეშულობაშ დირთინაფას ოსმალეფიშ მოხვარათ, მარა თინა მალას დამარცხეს ყიზილბაშეფქ.