ეჩდოვითწანიანი ლჷმა
ეჩდოვითწანიანი ლჷმა (1618-1648) — 1555 წანაშ აუგსბურგიშ რელიგიურ ზებას ვამაბოლჷ კათოლიკეეფიშ დო პროტესტანტეფიშ აწორინალა გერმანალი ერიშ ოღორონთე რომიშ იმპერიას. კათოლიკეფიშ დუდგინოდვალირი მოხუჯე ავსტრიალი ჰაბსბურგეფიშ ოიმპერატორე ჸუდე, ირნერო აკმოჭიჭიხანდჷ ჩეხ ჰუსიტეფს. 1618 წანას ჩეხეფქ იმპერატორიშ სააწმარენჯოთ ეიბუძოლეს. თაშ დიჭყჷ ეჩდოვითწანიანი ლჷმაქ. იმპერატორ ფერდინანდ II-ქ ჩეხეფს გიორჯგინჷ დო თინეფს კონწარო მექცუ. იმპერატორიშ ხეშუულებაქ ქჷდიჭყჷ უკუმუხი ქიმინუეფიშ მანჯება ჩეხეთიშ გოგერმანალაფაშ დო გოკათოლიკაფაშო. გერმანალ პროტესტანტ თარეფს აშქურინეს, ნამჷ-და იმპერატორი თინეფიშ ღმალეფსჷთ ეცადებუდჷ კათოლიკობაშ აკოდგინუას. გორჩქინდჷ უდუნდებუ ლჷმაქ გერმანალ პროტესტანტ თარეფს დო იმპერატორს შქას. იმპერიას დოჭყაფილი რიათ ირგებუეს მეძობელ ქიანეფქ დო მიშაკათეს გერმანიაშ დინოხრიას. პროტესტანტული შვედეთიშ დო კათოლიკური საფრანგეთიშ ჯარეფქ აკოპანჯეს გერმანია. ეჩდოვითწანიანი ლჷმაქ 1648 წანას ვესტფალიაშ ზებათ ითუ. თე ზებათ, აკოჩალიგერი დო პელეტერი (აკორაბადელი) გერმანიაშ ტერიტორიაშ შანულამ ნორთიქ გეგნორთჷ შვედეთიშ დო საფრანგეთიშ ხეშა, გერმანალი თარეფი — ავსტრიაშ იმპერატორშე ზოხორინელი მუშიმამართალო გჷნირთეს. გერმანული ერიშ ოღორონთე რომიშ იმპერიაქ აკოცუ 1500-შახ ოაირაე მუმალონო დო დოხოლაფირო თისხი სახენწჷფოთ მუსხი დღათ რე წანმოწანასჷნ.
| ეჩდოვითწანიანი ლჷმა | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 კარლ ვალბომი გჯმოხანტჷნს მაფა გუსტავ ადოლფიშ ღურას, 1632 წანაშ 16 გერგობათუთას. | |||||||
| |||||||
| კუნთხუეფი | |||||||
.svg){kind=small} შვედეთი, ბოჰემია დანია(1625-1629) ნიდერლანდეფიშ რესპუბლიკა საფრანგეთი საქსონია შოტლანდიაშ ომაფე კურპფელცი ინგლისიშ ომაფე ბრანდერბურგ-პრუსია ტრანსილვანია
|
.svg){kind=small} ოღორონთე რომიშ იმპერია
| ||||||
| მადუდეეფი | |||||||
| გუსტავუს ადოლფუსი †, ბერნარდი
|
ალბრეხტ ფონ ვალენშტეინი, იოჰან ცარკლას ტილი †
| ||||||
| ნძალეფი | |||||||
| 495,000 | 450,000 | ||||||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.gif){kind=small}
ჰაბსბურგეფიშ ომპერატორე ჸუდეშ ხეშუულება გერმანული ერიშ ოღორონთე რომიშ იმპერიას, ხვალე ფორმალურ ხასიათის მანჯენდჷ.
ლჷმაშ ბაძაძეფი
რედაქტირაფაეჩდოვითწანიანი ლჷმაშ ბაძაძეფქ ბრელით ორდოშე გორჩქინდჷ. 1438 წანას, ოღრონთე რომიშ იმპერიაშ ოდუდეშა ჰაბსბურგეფიშ დინასტიაქ ქჷმორთჷ. თინეფიშ ღანკი რდჷ გერმანიაშ იმპერიაშ გამანგარება დო თეს კათოლიციზმიშ გამანგარებას ორწყედეს. თე ბორჯის ევროპას უკვე ფართეთ იფაჩუდჷ პროტესტანტული გემაჸვენჯობეფი. ოღორონთე რომიშ იმპერია ოშობათ მორჩილ სათაროშ ნაკორობას წჷმარინუანდჷ, ნამუეფიშ უმენტაშობას პროტესტანტეფი წჷმარინუანდეს. პროტესტანტული რელიგია გერმანიაშე შხვა ქიანეფსჷთ იფაჩუდჷ. თეშ ეშახინტკალო რომიშ პაპიქ 1540 წანას, დანტკიცჷ იეზუიტ ბერეფიშ ორდენი. თინეფქ ავსტრიას შედეგის ქემიოჭირინუეს დო მახორობაშ უმენრაშობა კინ კათოლიციზმშა მუკართინეს.
თე პერიოდის ქჷდიჭყჷ საფრანგეთიშ რელიგიურ ლჷმეფქ. ჰუგენოტეფს (ფრანგ კალვინისტეფს) ინგლისიქ დო პროტესტანტული გერმანული ოთარეეფქ ქალუდირთეს. ბოლოს, 1589 წანას, საფრანგეთიშ მაფა ანრი III-ქ ანრი IV ბურბონი საფრანგეთიშ მაფათ აღიარჷ. თეთ საფრანგეთი დო ნავარა აკოკათჷ. საფრანგეთიშ ოდუდეშა ჰუგენოტეფქ ქჷმორთეს.
ოღორონთე რომიშ იმპერიაშ ხემანჭუობა იძინანდჷ. კარლ V-აშ ბორჯის, ჰაბსბურგეფიშ მაპალუობა რდჷ ესპანეთიშ, იტალიაშ, სილეზიაშ, ნიდერლანდეფშ, ავსტრიაშ, ედომუშამი ასეიან გერმანიაშ, უნგრეთიშ ნორთიშ, ბოჰემიაშ დო ესპანეთიშ ამერიკულ კოლონიეფს. 1556 წანას, კარლ V-აშ გინორინაშ უკული, იმპერიაქ ჟირო გირთჷ. ფილიპექ მიღჷ ესპანეთი მუშ კოლონიეფიშამო, ნიდერლანდეფი დო იტალია, მორო ნიდერლანდეფს დოჭყაფილჷ არყებეფიშ გაჩემებაქ ვამახუჯუ დო თექ ახალი სახენწჷფო, ჰოლანდიაქ გჷმიქიმინჷ.
იეზუიტეფქ ასე ჩეხეთის გჷნოჭყვიდეს პროტესტანტიზმიშ ეშახინტკუა. გერმანალ თარეფქ ქიგინეს მოახოლაფირი ოშქურანჯობა დო 1608 წანას აკოქიმინეს პროტესტანტული (ევანგელური) უნია. თინეფს ალურედეს ინგლისი დო საფრანგეთი. თეშ ოგამეთ 1609 წანას გჷმიქიმინჷ ჰაბსბურგეფიშ მეშქაშობათ კათოლიკური ლიგაქ. ანტიჰაბსბურგული კოალიციაშ მადუდე რდ ანრი IV ბურბონი, ნამუქჷთ ოართეევროპული ლჷმაშო ზადება გათუ. თეს ჰაბსბურგეფი მუჯალაგუდკო ოკო, მორო 1610 წანას თინა დოჸვილეს დო ლჷმაშ ოშქურანჯობაქ ობორჯეთ გენქირჷ.
1618 წანას, ჩეხ პროტესტანეფიშ ბუნაქ გემშეჭკირჷ პრაღაშ სეიმიშ დგჷმილშა დო იმპერატორიშ მაჩინებეეფს გამა მოთხუეს რელიგიურ თხოზინშე, უკული — ოსინთეშე გეგთარაგვეს. თექ გეგნირდჷ არყებაშა. არყებულეფქ აკოქიმინეს არმია, თარობა, გეშაყარუეს გინაგაფუეფი. თაშ დიჭყჷ ეჩდოვითწანიანი ლჷმაქ.
ლჷმაშ შედეგი
რედაქტირაფალჷმაქ საშჷნელი შედეგი მუღუ ევროპას. თეშ უმკუჯინალო, ნტერი მიშჷ დო მოჯგირე, ნოღეფი დო ოფუტეეფი აკმიპანჯჷდჷ. გიშაკერძაფილო დეღამაკჷ გერმანიაქ. ქჷდანთხჷ ეკონომიკაქ დო დეგვერდჷ მახორობაქ.
რესურსეფი ინტერნეტის
რედაქტირაფა- The Thirty Years' War - ჩეხეთიშ რესპუბლიკა Archived 2008-06-11 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
- Thirty Years' War - LoveToKnow 1911
- The Thirty Years War - კათოლიკური ენციკლოპედია
- The Thirty Years War
- ეჩდოვითწანიანი ლჷმაშ ქრონოლოგია
- Project "Peace of Westphalia" (among others with Essay Volumes of the 26th Exhibition of the Council of Europe "1648: War and Peace in Europe", 1998/99)
- History of the Thirty Years' War - ფრიდრიხ შილერი, Project Gutenberg
- ეჩდოვითწანიანი ლჷმა Archived 2008-05-09 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.