იუსტინიანე I

იუსტინიანე I დიდი (ლათ. Flavius Petrus Sabbatius Iustinianus, ბერძ. Φλάβιος Πέτρος Σαββάτιος Ιουστινιανός; დ. 482 — ღ. 14 გერგობათუთა, 565) — ბიზანტიაშ იმპერატორი 527-565 წანეფს, იუსტინიანიდეფიშ დინასტიაშ წჷმმარინაფალი.

იუსტინიანე I
იუსტინიანეშ მოზაიკური პორტრეტი სან-ვიტალეშ ეკლესიას
ბიზანტიაშ იმპერატორი
პოსტის გერინაშ ბორჯი
1 პირელი, 527 წანა – 14 გერგობათუთა, 565 წანა
წიმოხონი	იუსტინე I
მონძე	იუსტინე II
დუნაბადი	482 ტავრეზიუმი, დარდანია, ბიზანტია
ნაღურა	14 გერგობათუთა, 565 (83 წანერი) კონსტანტინოპოლი, ბიზანტია
ნთხორუ აბანი	წიმინდე მოჩქვაფირეფიშ ეკლესია
მუმა	საბატიუსი
ნანა	ვიგილანტია
ალმასქუ	თეოდორა
სქუალეფი	ვაჸუნდჷ
რელიგია	ქალკედონური ქირსიანობა

დებადჷ დარდანიაშ ნოღა ტავრეზიუმს, გლეხეფიშ ფანიას. ბაღანობას თინა ქისქუალუ იუსტინექ, ნამუთ რდჷ იმპერიული გვარდიაშ ართ-ართი ართულიშ მანჯღვერთარი. იუსტინექ იუსტინიანე კონსტანტინოპოლიშა მიდეჸუნუ დო თის ჯგირი გონათაფა ქიმეჩჷ. იუსტინიანე გურაფულენდჷ იურისპრუდენციას, თეოლოგიას დო რომიშ ისტორიას. 518 წანას დოღურჷ ბიზანტიაშ იმპერატორქ ანასტასიოს I-ქ. იმპერატორიშ ხვისტაშა გეშართჷ იუსტინექ. მართუალაშ ეკონია ბორჯის, მუჟამსჷთ იუსტინეშ ჭყანაქ დედაღარჷ, იუსტინიანექ გინირთჷ დეფაქტო მამართალო. 520 წანას დოჸვილეს მანჯღვერთარი დო კონსული ვიტალიანი. კონსულო დო ბიზანტიაშ ბჟაეიოლიშ არმიაშ მანჯღვერთარო ქჷდარინეს იუსტინიანე. 525 წანას თიქ მიპალუ ნობილისიმუსიშ დო კეისარიშ იმპერიული ტიტულეფი. 527 წანაშ 1 პირელს იუსტინიანე აკურთხეს წორო-იმპერატორო დო იუსტინეშ ღურაშ უკულ, 527 წანაშ 1 მარაშინათუთაშე გინირთჷ ხვალახე მამართალო.

იუსტინიანე I რდჷ ენერგიული ლიდერი. თის უძახჷდეს იმპერატორს, ნამუსჷთ დღას ვალურს. 525 წანას თიქ ოსურო ქიმიჸონჷ მუში ოჸოროფუ თეოდორა, ნამუთ პროფესიათ მსახიობი რდჷ. თეოდორაქ მიპალუ კაბეტი პოლიტიკური გოლინა იმპერიას.

იუსტინიანექ, მართულაშ მაართა წანეფს ხეშულობა დახე მიოდინუ. 532 წანას, კონსტანტინოპოლს მოხვადჷ ნიკაშ არყებაქ იუსტინიანეშ მეხჷ. არყებაშ შედეგო გეგნიჭჷ გვერდი კონსტანტინოპოლქ დო გოჭყორდჷ ანთასობათ ადამიერქ. მარა ბოლოს არყებაქ დემარცხჷ. 540-იან წანეფს ბიზანტიაშ იმპერიას გიფაჩჷ ეპიდემიაქ, ნამუქჷთ კონსტანტინოპოლს მიორინუ შანულამი ზარალი. იუსტინიანეშ კარიშ ისტორიკოსი პროკოპი კესარიალი ჭარუნს ნამდა 524 წანას ეპიდემიაქ ქაღოლჷ იუსტინიანეს ხოლო, მარა სქიდჷ.

იუსტინიანე I-შ იმპერატორობაშ პერიოდი იმპერიაშ რესტავრაციაშ ბორჯი რე. თიქ დირთინუ ბჟადალი რომიშ იმპერიაშ დინაფილი ტერიტორიეფი. იუსტინიანეშ მანჯღვერთარქ ველისარიუსიქ ქიდეკინჷ ვანდალეფიშ ომაფე ოორუე აფრიკას. ველისარიუსიქ, ნარსესიქ დო შხვა მანჯღვერთარეფქ ქიდეკინეს ოსტგოთეფიშ ომაფე. შედეგო, იმპერიაშ აკოდგინალუაშა მიშელჷ დალმაციაქ, სიცილიაქ, იტალიაქ დო თაშნეშე რომქ. პრეტორიანალი პრეფექტიქ ლიბერიუსიქ გეჭოფჷ პირენეშ ჩქონიშ ობჟათე ტერიტორია დო თექ ქუდარსხუ ესპანეთიშ ბიზანტიური პროვინცია. ჸათაშ გეფართინუ იმპერიაშ სანძღოეფქ დო ქიმიძინუ ირწანური ფინანსური მუშნალქ, დოხოლაფირო ართი მილიონი სოლიდუსით. ბჟაეიოლიშე იუსტინიანე აწარმენდჷ ლჷმეფს სასანიანეფიშ იმპერიაშ მეხჷ. ბჟაეიოლს, იმპერიაშ აკოდგინალუაშა გემშართჷ ლაზიკაქ.

იუსტინიანე I რდჷ რელიგიური ადამიერი დო ფშხირას მონაწილენდჷ თეოლოგიური საქვარეფიშ გინოჭყვიდუას. ხემანჯღვერენდჷ შხვადოშხვა პროექტეფს. მაგალთო თიში ბორჯის ეიოგეს აია-სოფიაშ ოხიდა. იუსტინიანეშ მართუალაშ პერიოდის, კაბეტი წჷმოძინეფს მიოჭირინუ ბიზანტიური კულტურაქ. თაშნეშე, იუსტინიანე რდჷ შანულამი რეფორმატორი დო კანონმადვალუ. თიში ინიციატივათ აკადგინეს Corpus Iuris Civilis, ნამუთ იურისპრუდენციული ნახანდეფიშ კათელი რე.

იუსტინიანე I-ქ ღურუ 565 წანაშ 14 გერგობათუთას. სქუალეფი ვაჸუნდჷ დო მონძე ვადოსქილადუ. იუსტინიანეშ ღურაშ უკულ იმპერატორიშ ხვისტაშა ეშართჷ თიში დასქუაქ იუსტინე II-ქ.

ლიტერატურა

• Barker, John W. (1966). Justinian and the Later Roman Empire. Madison: University of Wisconsin Press.
• Evans, James Allan (2005). The Emperor Justinian and the Byzantine Empire. Westport, CT: Greenwood Press.
• Moorhead, John (1994). Justinian. London.