ლეო სილარდი
ლეო სილარდი (უნგრ. Szilárd Leó; ინგლ. Leo Szilard; დ. 11 ფურთუთა, 1898, ბუდაპეშტი, უნგრეთიშ ომაფე, ავსტრია-უნგრეთიშ იმპერია — ღ. 30 მესი, 1964, სან-დიეგო, კალიფორნია, ააშ) — უნგრალი-ამერიკალი ფიზიკოსი, ნამუქჷთ მიშეღჷ დიდი თია ბირთვული-ჯაჭვური რეაქციაშ თეორიაშ გოვითარაფაშა. 1939 წანას სილარდიქ, შხვა უნგრალი მენცარეფიწკჷმა (ედვარდ ტელერი, იუჯინ ვიგნერი) კონსულტაციათ მეჭარჷ ამერიკაშ პრეზიდენტის, ფრანკლინ დელანო რუზველტის დო მიოჭირინუ იდეა ატომური პროგრამაშ გოვითარაფაშ გეშა. ჸათეს უკულ მალას (1942 წ.) მაჸუნ მანჰეტენიშ პროექტიშ დორსხუაფაქ.
| ლეო სილარდი | |
| უნგრ. Szilárd Leó | |
 | |
| დაბადებაშ თარიღი: | |
|---|---|
| დაბადებაშ აბანი: | |
| ღურაშ თარიღი: |
მესი 30, 1964 (66 წანერი) |
| ღურაშ აბანი: | |
| მენოღალობა: | |
| ომენცარე სფერო: | |
| სამუშაშ აბანი : |
ჰუმბოლდტიშ უნივერსიტეტი |
| ალმა-მატერი: |
ბუდაპეშტიშ ტექნიკური უნივერსიტეტი |
| ომენცარე ხემანჯღვერი: | |
| ჯილდოეფი დო პრემიეფი: |
პრემია ატომეფი თინჩალაშო (1959) |
ლეო სილარდი გურაფულენდჷ ინჟინერიას ბუდაპეშტიშ ტექნიკურ უნივერსიტეტის. მონაწილენდჷ მაართა მოსოფელიშ ლჷმას. 1919 წანას სილარდიქ უნგრეთი ქიდიტუ დო გეგნორთჷ გერმანიაშა, სოდეთ გურაფა გაგინძორჷ ბერლინიშ ტექნიკურ უნივერსიტეტის. მალას სილარდიქ ინჟინერიაშ გურაფა მიოტუ დო გეგნორთჷ ბერლინიშ ჰუმბოლდტიშ უნივერსიტეტიშა დო დიჭყჷ ფიზიკაშ დოგურაფა. ბერლინიშ უნივერსიტეტის სილარდიქ თხილუ ოდოქტორე დისერტაცია. დისერტაციაშ თემა რდჷ მაქსველიშ დემონი. 1933 წანას, ადოლფ ჰიტლერიშ გერმანიაშ თარობაშა მულაშ უკულ, სილარდიქ გერმანია ქიდიტუ დო ოცხოვრებშა დო ომუშებუშა მიდართჷ დიო ბრიტანეთიშა დო უკულ ამერიკაშა. ამერიკას სილარდი მუშენდჷ კოლუმბიაშ დო ჩიკაგოშ უნივერსიტეტეფს. მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმაშ ბორჯის სილარდი რდჷ მანჰეტენიშ პროექტიშ მაკათური. ლჷმაშ თებაშ უკულ სილარდიქ დიჭყჷ ბიოლოგიაშ გურაფა დო გიმიგონჷ ქემოსტატი. ლეო სილარდი რდჷ სოლკიშ ბიოლოგიური რკვიებეფიშ ინსტიტუტიშ ართ-ართი დუმარსხუაფალი. სილარდის 1960 წანას გინოჩეს ალბერტ აინშტაინიშ მენდალი. ლეო სილარდიქ ღურუ 1964 წანაშ 30 მესის, 66 წანერქ, კალიფორნიაშ ნოღა სან-დიეგოს. სილარდიშ ჯოხონობაშ რე ართ-ართი კრატერი თუთას დო ართ-ართი ასტეროიდი. ამერიკაშ ფიზიკაშ ჯარალუაქ, 1974 წანას დარსხუ ლეო სილარდიშ ჯოხონობაშ პრემია.
რესურსეფი ინტერნეტის
რედაქტირაფა
- Leo Szilard Papers, MSS 32, Special Collections & Archives, UC San Diego Library.
- Lanouette/Szilard Papers, MSS 659, Special Collections & Archives, UC San Diego Library.
- 2014 Interview with William Lanouette, author of "Genius in the Shadows: A Biography of Leo Szilard, the Man Behind the Bomb." Voices of the Manhattan Project
- Szilard biography at Hungary.hu Archived 2016-03-03 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.