ადოლფ ჰიტლერი
ადოლფ ჰიტლერი (გერმ. Adolf Hitler (Schilkgruber) დ. 20 პირელი 1889, ბრაუნაუ, ავსტრია – ღ. 30 პირელი 1945, ბერლინი, გერმანია) - გერმანალი პოლიტიკოსი, ნაციონალ-სოციალისტური გერმანალი მუშეფიშ პარტიაშ ლიდერი, გერმანიაშ კანცლერი 1933-45 წანეფს, ნაცისტური გერმანიაშ დიქტატორი, ნაცისტური გერმანიაშ ფიურერი დო რაიხსკანცლერი. ჰოლოკოსტიშ დო მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმაშ ართ-ართი ინიციატორი.
| ადოლფ ჰიტლერი Adolf Hitler | ||
 ადოლფ ჰიტლერი 1938 წანას | ||
 .svg) | ||
|---|---|---|
| პოსტის გერინაშ ბორჯი | ||
| 2 მარაშინათუთა, 1934 – 30 პირელი, 1945 | ||
| წიმოხონი | პაულ ფონ ჰინდენბურგი (მუჭოთ პრეზიდენტი) | |
| მონძე | კარლ დენიცი (მუჭოთ პრეზიდენტი) | |
| ||
| პოსტის გერინაშ ბორჯი | ||
| 30 ღურთუთა, 1933 – 30 პირელი, 1945 | ||
| წიმოხონი | კურტ ფონ შლაიხერი | |
| მონძე | იოზეფ გებელსი | |
.svg) | ||
| პოსტის გერინაშ ბორჯი | ||
| 29 მანგი, 1921 – 30 პირელი, 1945 | ||
| წიმოხონი | ანტონ დრაქსლერი | |
| მონძე | მარტინ ბორმანი | |
| დუნაბადი | 20 პირელი, 1889 ინის ბრაუნაუ, ავსტრია-უნგრეთი | |
| ნაღურა | პირელი 30, 1945 (56 წანერი) ბერლინი, მასუმა რაიხი | |
| ღურაშ ბაძაძი | დუდი დიჸვილჷ | |
| ნთხორუ აბანი | ნოღური დოჭვეს | |
| მენოღალობა | .svg){kind=small} ავსტრია-უნგრეთი[1].svg){kind=small} ვაიმარიშ რესპუბლიკა.svg){kind=small} ნაცისტური გერმანია | |
| ერუანობა | გერმანალი | |
| პოლიტიკური პარტია | ნსდაპ | |
| მუმა | ალოის ჰიტლერი | |
| ნანა | კლარა ჰიტლერი | |
| ალმასქუ | ევა ბრაუნი | |
| ხეშმოჭარუა |  | |
დებადჷ ავსტრია-უნგრეთიშ ნოღა ინის ბრაუნაუს დო მირდჷ ნოღა ლინციშ გოხოლუას. 1913 წანას დარინალო გეგნორთჷ გერმანიაშა დო მოხალისეთ მიდართჷ მაართა მოსოფელიშ ლჷმაშა. პოლიტიკური კარიერა დიჭყჷ 1919 წანას, გერმანალ მუშეფიშ პარტიაშა კათაფათ, დო უკვე 1921 წანას გჷნირთჷ ნაცისტური პარტიაშ ლიდერო. 1923 წანას, ხეშუულაფაშა მულაშ ღანკით, წჷმიჭყჷ ლუდიშ პუტჩი, ნამუსჷთ თიქ დო თიშ მოხუჯეეფქ დემარცხეს. სახენწჷფო გინორთაფაშ ცადებას მაჸუნჷ ჭოფუაქ. ციხეს ჭარჷ მუში ავტობიოგრაფიული წინგიშ „ჩქიმი ბურჯაფიშ“ პირველი ტომი, დო უკვე 1924 წანას ციხეშე გეგთორთჷ. გოდუდიშულაფაშ უკული, პოპულარულო გჷნირთჷ ანტი-ვერსალური, ანტი-სემიტური, პან-გერმანული დო ანტი-კომუნისტური იდეეფიშ დო მუში ორატორული ნიჭიშ ჭყოლოფუათ. შხირას აკრიტიკენდჷ ოერეფოშქაშე კაპიტალიზმის დო კომუნიზმის, მუჭოთ ურიული აკორაგადიშ ნორთის.
1933 წანაშ 30 ღურთუთას, რაიხსპრეზიდენტი პაულ ფონ ჰინდენბურგიქ ჰიტლერი გერმანიაშ რაიხსკანცლერო ქჷდარინჷ. თიმ წანაშ გიშაგორუეფს გომორძგუაშ ჭყოლოფუათ, თიშ პარტიაქ მიღჷ უკიდაში ხემანჭუაფაშ კანონი, ნამუქჷთ გჷმიჭანჷ ვაიმარიშ რესპუბლიკაშ ნაცისტურ გერმანიათ გჷნოქიმინუა დო ნაციონალ-სოციალისტურ იდეოლოგიაშა გერსხილი ართპარტიული ავტორიტარული მართუალაშ მიშაღალა. თეშ უკული, ჰიტლერქ გჷმაცხადჷ მოსოფელს ახალი წესი დო რიგიშ მიშაღალა, თი უსამართალობაშ დამარცხებელო, ნამუთ მაართა მოსოფელიშ ლჷმაქ გჷმიჭანჷ დო ქჷდიჭყჷ გერმანიაშ ურიეფშე წიმინდუა. თიში ხეშუულაფაშ პირველი ამშვი წანაშ გოძვენას ბიწორო გევითარჷ გერმანიაშ ეკონომიკაქ, მოხვადჷ ვერსალიაშ აპიჯალაშ პიჯალეფიშ გინობიჯგაფაქ, თეს ქეგიაძინჷ სუდეტიშ ოლქიშ (მოგვიანაფათ, ჩეხეთიშ მორავიაშ დო ბოჰემიაშ პროტექტორატო გინორთა) ანექსიაქ დო ავსტრიაშ ანშლუსიქ, ნამუქჷთ გერმანიას ჰიტლერს ხოლო უმოსი ხუჯიშდოკინა მოუღჷ.
მუში პოლიტიკაშ ართ-ართ თარ ღანკო ჰიტლერი გჷთმოსხუნუნდჷ დორენჯი ოფირჩაშ (Lebensraum) მოპალუას, დო თიში აგრესიული გალენური პოლიტიკა გჷთმისხუნჷ მუჭოთ მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმაშ დოჭყაფაშ ართ-ართი თარი სამანჯელი. 1939 წანაშ 1 ეკენიას, მასშტაბური გინოანჯარაფაშ უკული, ვერმახტიქ გემშიჭკირჷ პოლონეთშა, ნამუქჷთ მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმაშ დოჭყაფას გუნწყჷ ხე დო კუჩხი, დო უკვე 1941 წანაშ 22 მანგის, გერმანიაქ ქეგიანთხჷ სსრრ-ს. ლჷმაშ პირველ ჟირ წანას, ჰიტლერქ დო თიშ მორსხუეეფქ კაბეტ წჷმოძინას ქემიოჭირინეს: თინეფქ ხეშა ქაშიჸოთეს ევროპაშ დო ოორუე აფრიკაშ უმენტაში ნორთი. კაბეტი წჷმოძინაშ უმკუჯინალო, გერმანიას იშენით ვამახუჯინჷ სხუნუეფიშ რსხუშ დამარცხება, იაპონიაშით პერლ-ჰარბორიშ ბომბუაშ უკული ლჷმას ამერიკაშ აკოართაფილჷ შტატეფქჷთ ქაკათჷ. შხვადოშხვა უმწუძინუეფიშ უკული, გერმანიას დუდოთხილე პოზიციაშა გინაულარქ აჸუ. მუში თელარაშ ბოლო დღალეფს ჰიტლერქ დეგურგინჷ ევა ბრაუნშა, დო 1945 წანაშ 30 პირელს, სხუნუეფიშ ჭკოლუაშე დუდიშ გიშაღალარო, ახალდოგურგინაფილ ჭკობაქ დუდი დიჸვილჷ, თინეფიშ ნოღურეფი — დოჭყვეს.
ჰიტლერი დო თიშ ხეშუულაფა გამამინჯე რე ჰოლოკოსტიშ გეშა, ნამუშ ბორჯისჷთ გოჭყორდჷ 5,5 მილიონი ურიაქ დო მილიონობათ შხვა ერუანობაშ ადამიერქ, ნამუეფსჷთ ნაცისტეფი უნტერმენშენი (Untermenschen — ვაადამიერეფი) უჯოხოდეს. მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმაშ ბორჯის, თაშნეშე გოჭყორდჷ 19,3 მილიონი ომენოღალე პიჯიქ დო 29 მილიონი ოურდუმექ. ათე ბორჯიშო მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმას ნაჭყვიდეფიშ მუდანობა უპრეცედენტე რე, ნამუშ გეშა ათე კონფლიქტი ისტორიას არძაშე ზისხირმაწიმო იკოროცხჷ.
ორდოიანი წანეფი
რედაქტირაფაგოჭყაფა
რედაქტირაფაადოლფიშ მუმა, ალოის ჰიტლერი (1837-1903) რდჷ მარია ანა შიკლგრუბერიშ ნაბურშა სქუა,[2] ნამუშ გეშა დაბადებაშ მოწამუას მუამუშიშ გვარიშ დინოჭარუაქ უშულებუქ იჸუ. ალოისიქ დიამუშიშ გვარი გეჭოფჷ დო შიკლგრუბერო გჷირთჷ. 1842 წანას, იოჰან გეორგ ჰიდლერქ (ჰიტლერიშ ბაბუ მასუმა რაიხიშ ვერსიათ) დეგურგინჷ ანაშა. ალოისი — იოჰანიშ უნჩაშ ჯიმაშ, იოჰან ნეპომუკ ჰიდლერიშ ფანიას ირდუდჷ.[3] 1876 წანას, ანაშ დო უკულაში იოჰანიშ გურგინუაშ ოფიციალური რეგისტრირაფაშ უკული შილებუამქ იჸუ ალიოსის მუამუშიშ გვარი გეუჭოფუდჷკონ. რეგისტრატურას პაპაქ ჰიდლერიშ მანგიორო „ჰიტლერი“ ქენაჭარჷ.[4][5] თეშ უკული, ალოისის ახალ გვარი უღუდჷ,[5] ნამუთ თაშნეშე გჷმირაგადუდჷ მუჭოთ ჰიდლერი, ჰათლერი ვარ-და ჰუეთლერი. გვარი, საეგებეთ, რე ადამიერიშო, „ნამუთ ქოხის (გერმ. Hütte) ოხორანსჷნ“.[6]
შხვანერი ვერსია უღუდჷ ნაცისტ ჩინოვნიკის, ჰანს ფრანკის: თიშ არზით, ალოისიშ ნანა გრაციშ ურიულ ფანიას დიაჸუდეშო მუშენდჷ, სოდე 19 წანერი ლეოპოლდ ფრანკენბერგერშე დემოკათჷ.[7] თეშ აწმარინჯე რე თი ფაქტი, ნამჷ-და თიმ ბორჯიშ გრაცს ვახორანდჷ აკა ფრანკენბერგერი, თეწკჷმა, ვა რდჷ „ჰიტლერიშ ურია ბაბუშ“ რინაშ შხვა დჷმადასურაფალი ფაქტი,[8] ნამუშ გეშა ისტორიკოსეფი ვარებჷლენა ჰიტლერიშ ურიალას.[9][10]
ბაღანობა დო გონათუა
რედაქტირაფა
ადოლფ ჰიტლერქ დებადჷ 1889 წანაშ 20 პირელს, ავსტრია-უნგრეთიშ ნოღა ინის ბრაუნაუს (ასეშო მიშმურს ავსტრიაშ აკოდგინალუაშა), გერმანიაშ ხურგიშ გოხოლუას.[11] კლარა დო ალოის ჰიტლერეფიშ ფანიას, ადოლფი ართ-ართი რე ამშვი ბაღანაშე, მარა, გუსტავქ, იდაქ დო ოტოქ ჭიჭენობას დოღურეს.[12] სუმი წანაშ ხანს, თიშ ფანიაქ გერმანიაშა გეგნორთჷ.[13] თექ ადოლფიქ ბავარიული დიალექტი იშჷ, ნამუთ, ავსტრიული გერმანულიშე გინორთი, თის ედომუშამ რინაშ გოძვენას ქაჸუნჷ.[14][15][16] 1894 წანას, ფანიაქ დირთჷ ავსტრიაშა დო ნოღა ლეონდინგის ქჷდიხორჷ, დო უკვე 1895 წანაშ მანგის ალოისიქ გეგნორთჷ ლამბახიშ გოხოლუას მადვალუ ჰაფელდის, სოდე დოკაფილი რდჷ მეურნალათ დო მესკალობათ. სახენწჷფო სკოლას (Volksschule) ჰიტლერი მეძობელ ფიშლჰამშა გილეშჷ.[17][18]
ჰაფელდიშა გინულაშ უკული მუმა დო სქუაშ შქას ქჷდიჭყჷ კონფლიქტიქ, ნამუთ გჷმოჭანაფილი რდჷ სკოლაშ კონწარი დისციპლინაშ თხილუაშ გეშა ჰიტლერიშ ვარით.[19] 1897 წანაშო, მუჟამსჷთ ალოისიშ ომეურნე ექსპერიმენტეფქ საბოლათ დემარცხჷნ, ფანიაქ ლამბახშა გეგნორთჷ, სოე ბრუო წანელი ჰიტლერი ოსურუდჷ ბირაშ გაკვეთილეფს, იბირდჷ ოხვამერი ბუნას დო პაპათ გჷნოღთაშე ხოლო ფირქენდჷ.[20] 1898 წანას ფანიაქ საირონოთ გეგნორთ ლეონდინგიშა. 1900 წანას დოღურჷა ჰიტლერიშ უკულაში ჯიმა ედმუნდიქ, ნამუქჷთ თიშა ძალამ ჭყანიერო იმოქმედჷ. თაშ, დუდდაჯერებულქ, გონწყუმილქ დო ჯგირ მოგურაფუქ გჷნირთჷ ნჯგვირალ დო რნოკირელ მოგურაფუთ, ნამუთ ირო ობურჯუდჷ მოგურაფუფს დო მუმას.[21]
რესურსეფი ინტერნეტის
რედაქტირაფა- ჰიტლერიშ ნაჭარეფი Archived 2012-05-07 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
- ჰიტლერიშ ბიოგრაფია
სქოლიო
რედაქტირაფა- ↑ NS-Archiv, 7 პირელი, 1925
- ↑ Bullock 1999, ხს. 24.
- ↑ Maser 1973, ხს. 4
- ↑ Maser 1973, ხს. 15
- ↑ 5.0 5.1 Kershaw 1999, ხს. 5.
- ↑ Jetzinger 1976, გვ. 32
- ↑ Rosenbaum 1999
- ↑ Hamann 2010, ხს. 50.
- ↑ Toland 1992, ხს. 246–247
- ↑ Kershaw 1999, ხს. 8–9.
- ↑ House of Responsibility Archived 2015-09-24 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
- ↑ Kershaw 2008, ხს. 3
- ↑ Rosmus 2004, ხს. 33
- ↑ Keller 2010, ხს. 15
- ↑ Hamann 2010, ხს. 7–8
- ↑ Kubizek 2006, ხს. 37
- ↑ Kubizek 2006, ხს. 92
- ↑ Hitler 1999, ხს. 6
- ↑ Fromm 1977, ხს. 493–498
- ↑ Shirer 1960, ხს. 10–11
- ↑ Payne 1990, ხს. 22
|
თე სტატია პიჯიშ გეშა დიოდღარო მერკე რე. თქვა შეგილებუნა ქუმმეხვარათ დო აკაფშათ თინა. |
