ქორთული საგესქუო
ქორთული საგესქუო — კულინარიაშ სტილი, ნამუთ საქორთუოშე მოურს დო ქიანას ოშწანურეფიშ გოძვენას გჷმიქიმინჷ. ოგინაფე გინორთი რე ქიანაშ რეგიონულ საგესქუოეფს შქას. ბჟაეიოლ საქორთუოს ხორციშ, ღვინიშ, ქობალიშ დო ჩხოლარული ცჷმუეფიშ ხვეიანობა მიოხე, ბჟადალ საქორთუოშ საგესქუოს — ნეძით დო ზაფანათ ზადილი საწბელეფიშ, წვანერობაშ (კაკირიშ) დო ბჟაშ პროდუქტეფიშ ინჯეფით გიშეგორუაფჷ. საქორთუო ღვინიშ ოდაბადე რე, თაქ ბინეხი განდარო ირდიხას ჩანს, ქორთულ ღვინს ლაგვანს ინმადგჷნანა.
საქორთუოშ ერუანული საგესქუო
რედაქტირაფამარგალურიშორო აფხაზური საგესქუოთ ღალიერი რე შხვადოშხვა საწბელეფით, ნეძით დო ზაფანათ ზადილი ინჯეფით. აფხაზეთის ირდღარი ოჭკომალი რე აბისტა - ლაიტიშ ქვირიშ ალაყურტი, ნამუსჷთ ლებიაწკჷმა, ჸვალწკჷმა დო ხორცწკჷმა ართო აწმიდგჷნა. აფხაზური ტრადიციული ინჯეფი რე: აშვჩაპანი(გეხაშილი ჸვალი), არიცვმგელი (ნეძამი ჭკიდი), აყრდცა (ხარკალია ლებია) დო შხვა.
თარი სტატია: აჭარული საგესქუო.
აჭარული საგესქუო არძაშე მიარეფერამი რე, ნამუთ ფერეფიშ ედომუშამი პალიტრას წჷმარინუანს. თაქ ართიანს რე მესვარილი გვალაშ უკარწუ დო ზუღაპიჯიშ ბატა არომატეფი. აჭარული საგესქუოს თურქული კულინარიაშ კულტურულ გოლინა უღუ. აჭარული გემუანობეფი რე: ბაქლავა დო შაქარლამა. გვალამი აჭარაშ საგესქუოს ბჟაშ პროდუქტეფი ხვეიანო რე, თინა უმოსო ცჷმუამი დო მონკა რე. ჩინებული რე აჭარული ზუღაპიჯიშ: ურცხო სუნელი, ხომლა ქინძი დო ზაფანა. მორო არძაშე პოპულარული აჭარული ინჯეფი რე: ბორანო (ჭკირი ჸვალი, ებროთ მოხარკილი ტაფეს), ჩირბული (მარქვალით დო ნეძით ზადილი საკაკალო), ხავიწი (ლაიტიშ ხაშილი ღარღილი, ხვეიანი ებროშ ხოლაფათ), ყაიმაღი დო სინორი (ნაფუნეფით დო უფურნახე ზელიშ სქირე ფირფიტელეფით ზადილი ინჯა). აჭარული საგესქუოშო ოხვილური რე ებროშ ირფელს დიდი თიეფით ხვარება. აჭარული საგესქუო თაშნეშე გიშეგორუაფჷ ბჟაშ შხვა პროდუქტეფით, თიშ გეშა, ნამჷ-და აჭარაშ მახორობაშო თარ საქვარს მეჩხოლარობა წჷმარინუანდჷ.
დუდმაართშე ახალნაჭვალა ბჟას ჟირ დღათ ინმიტენა, ნამჷ-და ყაიმაღი (გაგაბი) ქჷმჷნიდვასჷნ. გინოღალირ ყაიმაღის ჩახუნა, სოიშახ კარაქის ვაუთხინუანან. კარაქ-გინოღალირჷ ყაიმაღის ოფუნუანა დო ონდეთ ებროს თეჸურეშეთ ეშმიღანა. ნამუთ დოსქიდჷნ, თის ჯიმუს ქჷმჷნაჸათანა დო გარგილუანა. გორგილაფირი მასალა იფსქელებუ დო თიშე, ხეშ გურიშ მაფართა კვერებიეფს აკეთენა, ყამბარს ქჷგედვანა დო ბჟას ოსქირუანა. მეღებული ინჯას ყურუთი ჯოხო. ყურუთის მინშა ჭკიდწკჷამ ჭკომჷნა ჸვალიშ მანგიორო. მინი მეფანიე წაქას ოფუნუანს, თეჸურეშეთ ჩოროთანს (ნაფუნეფუს) ღებულენს. თე ჩოროთანს პარკის ინმაბჷნა, დინოხი ებროშ ნაფუნეფუს ქინაბჷნა. მინი ყაიმაღის გჷთმუძინანს, ნამუშეთ გიშმურს საბოლა პროდუქტი ყურუთი. მინი ყაიმაღიშ მინოღალაშ უკული ბჟას აკმიჸონანს დო ჸვალი ეშმუღჷ. თაქიანი ჸვალი თუშურს მოგენს. კარაქის მარწვენშეთ აკეთენა. დოშა აირანი უჯოხონა დო თიშე მელაჭკომაფალს აკეთენა, მუჭთ ქართლ-კახეთის. მარწვენს აჭარას თარო შხურიშ ბჟაშე აკეთენა[1].
კახეთი გოთქვილი რე ბინეხეფით დო გოსოფური ღვინით, კახური საგესქუოშ ტრადიციული ინჯეფი რე: წკირიშ ხორცი, ხაშლამა, ჩაქაფული, ჩიხირთმა დო შხვ. კახური წკირიშ კორცი ბინეხიშ ლერწით იჭჷ, ნამუთ წკირიშ ხორცის გოსოფურ გემოს მეთმეჩანს. ჸურზენიშ წვენიშ - ბადაგიშე აკეთენა ტრადიციულ გემუანობას: ჯანჯუხას დო თათარას (ფელამუში). კახეთის იჭჷ მოგჷრძე ფორმაშ შოთიშ ქობალი.
სამცხე-ჯავახურ დელიკატესო იკოროცხჷ აპოხტი - წყათილი დო გიშასქირაფილი ხორცი. ტრადიციული ინჯა რე თათარბერაკი - ჭიფათ ჭკირილი ზელიშ ხაშილი ნოჭკერეფი, ნამუსჷთ ებროწკმა წვართილჷ ხვარხვწკჷმა ართო ჭკომჷნა. ჯაპიშ გუმნაღელშე აკეთენა თოფურს ჯოხოთ - ბაქმაზი. მესხური საგესქუოშ ოთიკალე რე ტენილი ჸვალი. თაშნეშე გოვიტარაფილი რე მესკალობა.
თაქ რე ქობალკაკალიშ დიდი ასორტიმენტი დო მიარეფერამი ცომეული ოჭკომალი: კაკალა, სომინი, ინოწეკილი ქობალი, ბაზლავა ცხურა დო შხვა.
სამცხე–ჯავახეთიშ მუსხირენი ოფუტეს ბადებათ ფრანგი კათოლიკეეფი ოხორანა. თინეფი ფერწოეფსჷთ ჭკომჷნა, ნამუსფჷთ ქირსეთუთაშე მოშაყარანა. თაქ აკეთენა გოზნას დო თოფურიშ მანგიორო თიშო ჯაპიშ თოფურს - ბაქმაზის ხვარენა.
.JPG)
ქართლის, გოვითარაფილი რე მეხილობა, ნამუშათ ქვერსემი თია მიშუძჷ უშქურს დო ატამას. გოვითარაფილი რე მებინეხობა. მორო ქართლიშ საგესქუო იშენით გოთქვილი რე წვენამეფით. თაქიანი ტრადიციულ მელაჭკომაფუს ორხველჷ ბძგირიშ, დოშ დო ოღვალოშ მელაჭკუმაფუ, ქობალიშ ხარჩო. თაქ, თაშნეშე მუჭოთ კახეთის, გჷმირინუაფჷ შხვადოშხვანერი სუნელობა დო ორტვინობა. გჷშაკერძაფილო პოპულარული რე: ლებია, კარტოფილი, ხვარხვი, ლუყუ, კინტირი, პამინდორი, ბულეკი, ნიორი, წიწმარტე, ქინძი, მაკინდოლი დო სონა. ქართლი თაშნეშე გოთქვილი რე გოსოფური დაძმარებულეფით, გჷშაკერძაფილო გიშართალი რე კამპარიშ დაძმარებული.
საქორთუოშ ბჟაეიოლ გვალონას, კერზოთ თუშეთის პოპულარული დო ტრადიციული ინჯეფი რე: ხინკალი, გორდილა(წყარს ხაშილი ზელი), ყაღი (გუმნაჸონეფი წყითე ხორცი), ყაურმა, კოროტი (ხაჭოშ ხაჭაპური). თუშური საგესქუოშ ოთიკალე რე ავცხურა. ფშავ-ხევსურეთის ხინკალქ მორო შილებე იკეთინას მუჭოთ ხორცით, თაშნეშე ხაჭოთ დო კარტოფილით. გვალონაშ ხოლო ართი ტრადიციული ინჯა რე ხაჭოებრო, ნამუსჷთ ძოგანს გიშასქირაფილი, დოხუნელი ხაჭოშ ჭკუჭკურელეფშე აკეთენა. ხოლო ართი ინჯა - ხავიწი, ნამუთ იკეთებჷ ჸვალიშ თხითხუ ნოჭკერეფიშ ტაფეს გეჭუაფათ. გოთქვილი რე აბანური ლუდი დო ონტკა - ჟიპიტაური.
იმერული საგესქუოშ სისქვამე რე ჭყჷნტი ჸვალი დო ხაჭაპური. ჭკიდის დო ხაჭაპურს თაქ მუჭოთ წესი ჩაჩამუტას გეთმიოჭუანა. თაშნეშე ჭკომუნა წვანერობას დო მაფურინჯეეფიშ ხორცის. წვანერობას იმერეთის ნეძით დო ჯუმორით რკვანჷნა, ჭვილი ხორცულობას — ნიორწყარს ვარ-და საწბელს ინმანწკჷნა. თაქიანეფიშ ოთიკალე რე ჩხოლარეფიშ შიგანშე ზადილი ინჯა - კუჭმაში. იმერეთის ტრადიციულო ზადჷნა სოკოშ ინჯეფს, გიშაგორილი რე ქამა დო ნიყვიშ სოკოშე ზადილი ოჭკომალი დო მანჭკორაშ კონსერვი, ნამუთ ნაწყათათ იჩუალუაფჷ მუსხირენი ზოთონჯის. თაქიანეფიშ უგემუანაში ოჭკომალი რე ლასირ ლებია, ნამუსთ შხირას ნეძით ვარ-და კვარწახით ზადჷნა.
შონურ საგესქუოს მარგალურიშორო ტრადიციული რე სელეგინი. ტრადიციული რე თაშნეშე ჭვიშტარი, ნამუთ ლაიტიშ ქვირშე დო სელეგინიშ აკნაკათაშე ზადილი კვარი რე დო კუბდარი - ქობალიშ ზელს ინოშუშელი, ჭიფას ნარკამულერი ხორცი. თაქ ზადჷნა თაშმიჯაბის, ნამუთ ჸვალით გინოზელი კარტოფილიშ პიურე რე (კარტოფილიშ ელარჯი). ზოხოთ ეიოშანალი რე შონეთიშ ოკთიკალე შონური ჯიმუ - სუფრაშ ჯიმუთ, ზაფანათ დო შხვადოშხვა სუნელით რკვანილი სუნელობა, ნამუთ ოჭკომალეფს გოსოფურ გემოს არზენს.
რაჭული საგესქუოშ ჩინებული ინჯეფი რე - შქმერული, ლებიაშ მელაჭკომაფუ დო ლობიანი, ნამუთ ლორით რკვანილი ლებიაშით იზადჷ. რაჭვალეფი ლობიანეფს ქობალიშორო ფურნეს ჭჷნა. რაჭვალები გჷშაკერძაფილო ზადჷნა ღეჯიშ ლორს, ნამუშ ზადუა მარეფს ოხვილჷ.
თარი სტატია: მარგალური საგესქუო.
მარგალური საგესქუოშ სისქვამე რე - სელეგინი, ნამუთ შვხადოშხვა ინჯაშ ოზადალო გჷმირინუაფჷ. სამარგალო გიშაგორილი რე თიჯგურა გოსოფური ინჯეფით, მუჭომით რე: ღუმუ (ლაიტიშ ღარღილიშ ფსქელი ალაყურტი), ელარჯი (ღუმუს ინოზელი სელეგინი), გებჟალია (ჸვალმინთათ რკვანილი ჸვალიშ რულეტი), თაშნეშე კვალამკვარი (ხაშილი ხაჭაპური), ჯურჯანი (სუნელეფით რკვანილი შიგანი). მარგალეფი ჩინებული რენა (ბჟადალი საქორთუოშ შხვა კუნთხუეფიშორო) წარე ოჭკომალეფიშ ზადუათ, გიშეგორუაფჷ მარგალური აჯიკა დო საწბელი (კვარწახი). ართ-ართი არძაშე პოპულარული ხაჭაპურიშ ტიპი რე აჭარულ დო იმერულ ხაჭაპურწკჷმა ართო მარგალურჷთ, ნამუთ ქორთულ რესტორანეფს დიდი პოპულარობათ რგებულენს.
გურულ საგესქუოს იმერულიშორო, აქტუალური რე მაფურინჯეეფიშ ხორციშ ინჯეფი დო შხვადოშხვა ჩანარეფშე ზადილი წვანერობა, ხოლო ლაიტიშ ქვირი დო ტრადიციული ჭკიდი. ჭკიდიშ დო ჩხომიშ ოჭვალო გურიალეფი ჩაჩამუტაშ ქვინჯის ბინეხიშ ვარ-და ნეძიშ ფურცელეფს ორჩანა, ნამუთ ოჭკომალეფს გჷშაკერძაფილი არომატის არზენს. გურიას ოჭკომალეფიშ ორკვანალო ფართოთ ხვარენა ნეძის დო უმოსო თხირს. არძოშოულო ჩინებული რე გურული კვარი - გვერდოთუთაშ ფორმაშ ხაჭაპური, ნამუსჷთ ოწმახ ხაშილი ვარ-და შქას გოჭკირილი მარქვალს მიშმადვანა. გურიალეფი ზადჷნა თაშნეშე ჯანჯუხას - თხირიშგურამ ჯანჯუხას.
სქოლიო
რედაქტირაფა- ↑ თ. სახოკია, „მოგზაურობანი“, თბ., 1985, გვ. 147