ილორიშ ოხვამე

ილორიშ წიმინდე გერგიშ ოხვამე — XI ოშწანურაშ ქორთული ხურეფიშმონძღვარუაშ ძეგლი რე, ნამუთ აკოგაფილი რე ოფუტე ილორიშ (ოჩამჩირეშ მუნიციპალიტეტი) შქაგურს, შქაოშწანურეფიშ საქორთუოშ უშანულამაში ოხვამერს წჷმარინუანდჷ. პროპორციეფიშ მოკვანწილობათ დო რსულებაშ ტექნიკური დონეთ ოხვამე მუთმოხვადუ ნოდგჷმეფიშ თი წირეს, ნამუსჷთ ჩქუ შქაოშწანურეფიშ საქორთუოშ მაჸვენჯი რეგიონეფიშ ხანტურული მენჭაფეფი.

ილორიშ ოხვამე
{{{მასქერული ჯოხო}}}
ილორიშ ოხვამე/ოხიდა
თარი ინფორმაცია
გეოგრაფიული კოორდინატეფი	42.696111,41.49972242°41′46″ ოორ. გ. 41°29′59″ ელ. გ.
რელიგიური ორხველობა	საქორთუოშ მართლმადიდებელი ოხვამე
ქიანა	საქორთუო
ავტონომიური რესპუბლიკა	აფხაზეთი
მუნიციპალიტეტი	ოჩამჩირე
ოშურიელე სტატუსი	მოქიმინჯე
ფუნქციური სტატუსი	ოხიდა
ხურეთმონძღვარუაშ ეჭარუა
ხურეთმონძღვარული ტიპი	ქორთული
ხურეთმონძღვარული სტილი	ართნიშამი, დარბაზული
ითარიღებუ	ორდოშიანი XI ოშწანურა
ხურეთმონძღვარუაშ ეჭარუა
გოლათი	ართი

ილორიშ ოხვამე აბსიდათ ნათებუ ართნიშამი ნოდგჷმი რე, ნამუსჷთ ოორუეშე, ობჟათეშე დო ბჟადალშე შხვადოშხვა ხანიშ მენადგჷმეფი უღუ. ბჟაეიოლიშ ფასადის ასქილადირი რე ჯვეში ქორთული მუკნაჭარეფამი 5 ქუა, ნამუთ თაშნეშე XI ოშწანურაშ I ნაანთხალით ითარიღებუ. XVII ოშწანურას ილორიშ ოხვამე ლევან II დადიანქ აკაკეთჷ. 1736 წანას თურქეფქ დოჭვეს. აკადგინეს ოდიშიშ თარეფქ. ძეგლი ოსხირშე აკაკეთეს XIX ოშწანურაშ 40-იან წანეფს.

თეხანური დგომარობა

ილორიშ წიმინდე გერგიშ ოხიდას წირუა-ხვამაქ 90-იანი წანეფშე აფხაზეთიშ ტერიტორიაშ ოკუპაციაშ უკული მეჭყორდჷ, მუჟამსჷთ თექ ქორთული პაპეფიშნინალაშ მეჭყვადუაქ კომუნისტეფსჷთ ვამახუჯინესჷნ.

2010 წანაშ 18 გერგობათუთას, ტელეკომპანია რუსთავი 2 იგინაფუდჷ, ნამჷ-და სეპარატისტეფქ დო ოკუპანტეფქ მა-11 ოშქანურაშ ქორთულ ოხვამეს რუსული გოლათი ქეგედგეს, ქორთული ნოქურიშ ოლასარო გალენი ფასადი ედომუშამო დო დინოხოლენი — ნორთობურო ჩეთ გეგნოღაფეს, ბჟაეიოლჸურე — სოდე ქორთული მუკნაჭარეფი რდჷ ეშაკვათილჷნ, ედომუშამო ჩერეხელი რე. ოხვამეს თაშნეშე დამონტაჟაფილი რე კონდიციონერეფი. ტელეკომპანიაშ ჩინებათ, ოშქურანჯობა უნიკალურ ფრესკეფსჷთ ომურქუ. თეშ მოხ, ოტელევიზიე კადრეფშე ჩქუდჷ, ნამჷ-და აფხაზეთიშ დო სამარგალოშ თარეფიშ თარ ოხვამერს რუსული მონკა ტექნიკა გედგჷ.

ილორიშ წიმიდე გერგიშ ოხვამეშ ღამაკუაშენი, საქორთუოშ თარობაქ მოსოფელიშ სიჯვეშეეფიშ თხილუაშ ორგანიზაციეფშა სპეციალური მოჭანუაშ ჯღონა გჷნოჭყვიდჷ. ქორთულ კუნთხუქ თაშნეშე გჷნოჭყვიდჷ, ნამჷ-და იუნესკოშე, ხუროეფიშმონძღვარული ძეგლიშ დოღამაკაფაშ გეშა, ოკუპანტეფიშ ნაქიმინეფშე ბიწორა რეაგირება მითხუას.

ოხვამე რუსეთიშით ოკუპირაფილ საქორთუოშ ტერიტორიას იდვალუაფუ, თეშენ ოხიდაშ დოგურაფა დო ომანგე სამუშეფიშ მანჯება უშულებუ რე.

რე ინფორმაცია, ნამჷ-და 2010 წანას, აფხაზ სეპარატისტეფქ დო რუსი ოკუპანტეფქ XI ოშწანურაშ ოხვამეს რუსული გოლათი ქეგედგეს დო ქორთული ნოქურიშ ოლასარო გალენი ფასადი ედომუშამო, დინოხოლენი კიდალეფი ნორთობურო ჩეთ გეგნოღაფეს, ბჟაეიოლჸურე, სოდე ქორთული მუკნაჭარეფი რდჷ ეშაკვათილინ, ედომუშამო ჩერეხელი რე. ოხვამეშ გალენი ფასადის კონდიციონერეფიშ თეხანური სისტემა დამონტაჟეს.

ილორიშ ოხვამეშა მეცამილი რე საქორთუოშ ერუანული შანულობაშ ძეგლიშ სტატუსი.

საიუბილეო მონეტა

ილორიშ ოხიდა, დონ კრისტოფორო დე კასტელი

ვარჩხილიშ 10 ლარიანი, 2009 წანა. ავერსი

ვარჩხილიშ 10 ლარიანი, 2009 წანა. რევერსი

2009 წანაშ 23 გერგობათუთას, გერგობაშ დღახუშ ეიოშანალო [[საქორთუოშ ერუანული ბანკი|საქორთუოშ ერუანულ ბანკიქ] გეგშაშქჷ ილორიშ წიმინდე გერგიშ ეოხვამეშო მენძღვიებული 10 ლარიშ ნომინალიშ ვარჩხილიშ ოშუენე, ოკოლექციე მონეტა.

ნომინალი: 10 ლარი

წონა: 28.28 გრ, დიამეტრი: 38.61მმ,

აკოდგინალუა: Ag.925 ,

ხარისხი: უმაღალაში –„ფრუფი“,

მუდანობა: 1500 ცალი.

მონეტეფქ მიჭკირჷ 2009 წანას ფინეთიშ ზარაფხანას.

გიშაშქუმალაშ ლიმიტი: 3000 ცალი

მონეტაშ დიზაინიშ ავტორეფი რენა მამუკა გონგაძე (რევერსი) დო თემურ აფხაძე (ავერსი).

ავერსი: დიზაინიშ კომპოზიციას წჷმარინუანს იტალიარი ბერიშ, კრისტოფორო დე კასტელიშით XVII ოშწანურას კეთებული ინნახანტეფი – ილორიშ წიმინდე გერგეშ ჯოხოდვალაშ ოხვამე, ოდუტე ილორი, ცხენენჯეფი. კომპოზიციას ფონო გინოჸუნს კავკაციონიშ ქჷნდჷრი. მონეტაშ დიზაინიშ დაბალ მარძგვან ნორთის იდვალუაფუ მუკნაჭარა „საქართველო“ დო გიშაშქუმალაშ წანა „2009“.

რევერსი: მონეტაშ შქაგურს ეხანტილი რე წიმინდე გერგიშ ჯოხოდვალაშ ოხვამე თეხანურ სახეთ, თიშ გიმენი ცენტრალურ ნორთის — ოხვამეშ აკოგაფაშ თარიღი რომაული ციფრით „XI–ს“. მონეტაშ წჷმი კვარჩხანი ნორთის იდვალუაფუ ნომინალიშ ემაშანალი ციფრი “10” დო მუკნაჭარა „ლარი“, წირეშ ჟილენი ნორთის ეხანტილი რე საქორთუოშ გერბი დპ მუკნაჭარა „ილორი“.

ნაძგალა: ოსიოტაია მუკნაჭარეფით (საქორთუოშ ერუანული ბანკი National Bank of Georgia).

თაშნეშე ქოძირით

• ილორი
• ილორიშ წიმინდე გერგიშ ხატი

ლიტერატურა

• ქსე, ტ. 5, გვ. 108, თბ., 1980
• ისტორიული სამურზაყანოს წარწერები: ილორის წარწერები //ახალაძე ლ. აფხაზეთის ეპიგრაფიკა, როგორც საისტორიო წყარო: ლაპიდარული და ფრესკული წარწერები. I.-თბ.,2005.-გვ.96-108 (ილორის ტაძრის ხუროთმოძღვრული დახასიათება, შემორჩენილი ლაპიდარული წარწერების ენობრივ-პალეოგრაფიული ანალიზი);
• ილორის ეკლესია //მიბჩუანი თ. აფხაზეთი ნაწ.I.-გვ.215-217 (მოკლე ხუროთმოძღვრული დახასიათება);
• მაკალათია ს. სამეგრელოს ისტორია და ეთნოგრაფია.-თბ.,1941.-გვ.348-349 (ილორის წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია-მხატვრულ-არქიტექტურული დახასიათება. ტექსტს ერთვის ფოტო);
• კასტელი დონ კრისტოფორო დე. ცნობები და ალბომი საქართველოს შესახებ.-თბ.,1976.-გვ.450 (მოცემულია ილორის ტაძრის ერთი ნახატი და წარწერების თარგმანი, გვ.173-174);
• ქართველთა უძველესი ეკლესია ილორში //სახალხო გაზეთი.-1912(25 ივლ.).-გვ.3 (მოკლე ცნობები);
• ილორი //ქართული ლაპიდარული წარწერების კორპუსი.II.: დასავლეთ საქართველოს წარწერები. ნაკვ.I (IX-XIII სს.).-თბ.,1980.-გვ.159-161 (ილორის ეკლესიის XI-XII საუკუნეების წარწერების პალეოგრაფიული ანალიზი);
• ილორის ეკლესია //საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობა. აფხაზეთი .ტ.I.-თბ.,2007.-გვ.16-17 (წმინდა გიორგის სახელობის ილორის ეკლესიის მდებარეობა, მოკლე არქიტექტურული დახასიათება. მოხსენიებულნი არიან: ოდიშის მთავარი ლევან II დადიანი (XVII ს.), ვახუშტი ბატონიშვილი, ფეოდალი გიორგი გურგენიძე, მთავარეპისკოპოსი გიორგი, მღვდელი გიორგი ქოჩოლავა, მშენებლები: გიორგი გ[კ]ალატოზი და მიქაელი. ტექსტს ერთვის ეკლესიის სამი ფოტო. მოცემულია ილორის წმინდა გიორგის სახელობის ხატის მოკლე აღწერილობა და ფოტო - გვ.52-53. ტექსტი ქართულ, რუსულ და ინგლისურ ენებზე);
• წმიდა დიდმოწამე გიორგის მახვილი. ილორი //საქართველოს სულიერი საგანძური.წ.ი.-თბ.,2005.-გვ.182-184 (გადმოცემები XI საუკუნის წმინდა გიორგის სახელობის შესახებ. მოკლე ხუროთმოძღვრული დახასითება. ტექსტი ართ. და ინგლ. ენებზე. დართულია ტაძრის საერთო ხატისა და კარედის ხატის ფოტოები);
• ილორი //როგავა გ. რელიგია და ეკლესია აფხაზებში.-თბ.,2007.-გვ.157-158 //როგავა გ. აფხაზეთის ისტორიის საკითხები.-თბ.,2009.-გვ.158 (მოკლე ცნობა ეკლესიის ხატების წარწერების შესახებ);
• ილორის ეკლესია //მიბჩუანი თ. აფხაზეთი.ნაწ.I.-თბ.,2003.-გვ.215-216 (XI საუკუნით დათარიღებული, წმ. გიორგის სახ. ეკლესიის მოკლე აღწერილობა და ისტორია);
• მივხედოთ ილორის წმ. გიორგის ეკლესიას //"კოლხური დიადემა".-1991(ოქტ.).-N8-9.-გვ.10 (XI საუკუნის ძეგლის მდგომარეობის გამო);
• ქობალია ნ. "ყურესა მცირესა დაშთომილ ვართ..." //გაზ. "კომუნისტი".-1990(8 აგვ.).-გვ.4 (წმ. გიორგის სახ. ეკლესიაზე - მოკლე ცნობა).
• კულტურული მემკვიდრეობა აფხაზეთში, თბ., 2015

რესურსეფი ინტერნეტის

• ^{[ღურელი რსხილი} ოკუპანტებმა ქართული ტაძარი შეურაცხყვეს // რუსთავი 2 – ვიდეო]
• საქართველო აფხაზეთში ილორის ეკლესიის მიმართ განხორციელებული ვანდალიზმის გამო საერთაშორისო ორგანიზაციებს ოფიციალურად მიმართავს // Information Agency 'PirWeli'^{[ღურელი რსხილი]}
• ნიკოლოზ რურუა იუნესკოს და სხვა საერთაშორისო ორგანიზაციებს მიმართვას უგზავნის – ვიდეო // საქართველოს საზოგადოებრივი მაუწყებელი
• ოკუპანტები ეგზარხოსების გზას აგრძელებენ // Presa.ge
• Грузия просит спасти Илорский храм в Абхазии // «Кавказский узел»^{[ღურელი რსხილი]}
• რუსეთის საპატრიარქო ილორის წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესიის საკითხის შესასწავლად სპეციალურ ჯგუფს შექმნის // Information Agency 'PirWeli'^{[ღურელი რსხილი]}
• აფხაზური მხარე ჟენევის მოლაპარაკებებზე ილორის ტაძრის ფოტოებს წარადგენს // InterPressNews 03-03-2011
• ილორის წმინდა გიორგის სახელობის ტაძრის შემდეგ რუსული რესტავრაცია ბედიის მონასტერსაც ემუქრება // Information Agency 'PirWeli'^{[ღურელი რსხილი]}