ლევან II დადიანი

ლევან II დადიანი, ოდიშიშ თარი 1611-1657, მანუჩარ I დადიანიშ სქი. 14 წანერი რდჷ ოთარეშ ხვისტას გეზოჯჷნ დო ხეშულობა კუნტახანით მუში ჯიმადიქ, გიორგი ლიპარტიანქ ეჭოფჷ მუშ დუდშა.

ლევან II დადიანიშ პორტრეტი

ლევანი ირდუუდჷ კახეთის, მუში ბაბუ ალექსანდრე II-აშ ფანიას, სოდეთ შაჰ-აბასიშ გითმაჩამალური პოლიტიკაშ სისტემას თინა ჭიჭენობაშე გურაფულენდჷ. თეწკჷმა ართო, კახეთიშ მაფაშ კარს პოლიტიკური გოლინაშ მაპალაფარო ლჷმენდეს ოსმალეთიშ დო მოსკოვიშ მაფაშ დიპლომატეფი. გოპატჷნაფილი რდჷ თოთმაცობა, ქუთოლუა დო ირინერი უბადობა. თენერი პიჯალეფს ნარდი ლევან დადიანსჷთ მუ ახასიათენდჷ ჟირპიჯალა, ოღრაშალა, კონწარალა დო შხვ. მუთ თი ეპოქაშ პოლიტიკური ლჷმაშ ართ-ართი მეშქაშალათ რდჷ მერჩქინელი. ათეშენი ვახუშტი ბატონიშვილი ლევანს ათაშ ეთმოჭარჷნს: „რამეთუ ესე ლევან იყო ბოროტი, ხვანჯიანი, ამაყი, მზაკვარი და ძვირის-მომხსენე და იმარჯვებდა ჟამთა..საქარ. ცხოვრება, გვ. 299“.

მარა თეწკჷმა ართო ლევან დადიანი რდჷ გაღიერი თარი, უშქურანჯი დო მეკენჯი ნებაჸოფაშ ადამიერი, ნამუთ ჯგირო გუთმოსხუნუნდჷ თიბორჯიშ პოლიტიკურ რინას დო მოხუჯურო ლჷმენდჷ მუში ოთარეშ აწაკინალო თი მერინეფით დო მეშქაშალეფით, მუთ თიწკჷმა რდჷ გჷმორინაფილინ.

ლევანს მუში ბორჯიშ იტალიარი მისიონერი არქანჯელო ლამბერტი ათაშ ახასიათენს: „თე თარი ჩქინი განათებულ ქიანას ერდელედჷკონ დო ჩქინი საუჯგუშო მაგურაფალეფშე ეუჭოფუდჷკო გურაფა დო განათებან, ნამუთინი თარი თის ვა დარჯგინანდჷ. უმონძღვარეთ დო უორსანტეთ, ხვალე ბუნებას მეუჩამ თიშა ირიათონო ოცქვაფური ზნე ჩოულობა. უსაქვარეთ თის მითინი ვა ძირუნს, ვარინ ირო უშულადუო ხანდენს დო ხაზირი რე ირფელიშ ქიმინუაშო. ლოშქუას გორქიული რე, შურუბუმუ დო ჭყანიერი. ათეშენი ირი ლჷმას თინა იმორძგუ. შვენა თინერი ნძალიერი უღჷ, ნამუდა დოჭყალადა მუ რენ, ვართ უჩქჷ. მიარე მორაგადაფა ხომ ქუღჷ შხვადოშხვა საქვარიშ გეშა, მარა ირო ირი მორაგადაფაშ აკაბუცხა დეტალი ხოლო გაშინე ამშვი დო და შქვითი წანაშ უკულით“-ია.

ლევან II დადიანიშ ჩილი ნესტან–დარეჯან ჭილაძე

თაშინეშეს ახასიათენს ლევან II-ს ფრანგი მეშარე ჟან შარდენი, ნამუთ რაგადანს: „ნამუდა ლევან დადიანი სამარგალოშ ართი გოსოფური თარი რდჷ, გურამი, დიდო გაღიერი, ბონი დო ტერწკჷმა ლჷმას გომორძგვილი. თე თარი იჸუაფუდჷ საუჯგუშო ადამიერი, თინა ქჷდაბადებედჷკო უჯგუშ ქიანასჷნ“-ია.

დონ კრისტოფორო დე კასტელი ჭარუნს:

„ჸილო, მით ბაღანეფწკჷმა ლაჸაფენს დო ნჯილოეფწკჷმა ლჷმენსჷნ. ჭკორიშ მოჭყოლოფე - დუდპეკი დო გემარჯგინე. ლევან დადიანშენ რე ნათქუელი. იეროგლიფურო გეგაფილი რდჷ კოლხეთიშ მაფაშ ორთაწკჷმა თინა, მუთ შხირას მუთმოხვადუდჷ მუში კარეს. თინა ართუაფუდჷ ბაღანეფკწჷმა დო ლაკვეფწკჷმა, ოდო უკული კონწარი ხეცო დო დიდ მალჷმორო გჷნირთუუდჷ მუში მეძობელი თარეფი დო მაფეფწკჷმა ჩხუპიშ ბორჯის.“

ლევანიშ მაართა ალმასქუ რდჷ აფხაზი თარიშ სეტემან შერვაშიძეშ ცირა-სქუა თანური, უზურენა ნამუდა თე ოსური 1621 წანაშ ხოლო ხანეფს მიჸონჷ ჩილონ. თის არქანჯელო ლამბერტი ჯგირო ახასიათენს: „თე ოსური რდჷ ბუნებათ სქვამი დო ეფშა ირინერი ჯგირობუათ, მუთ დასქვანდჷ მუში გვარიშ ოსურსჷნ: ქარგუას, ჭარუა-კითხირს, გურხვეობას და რდილობას თის მანგი ვა ჸუნდჷ. მუში სიწკონდირეთ დეხოლუ არძო მუში დოლმახორეშ გური“. მალას ათე ოსურშე აშუ თარს ჟირი ქომოლ-სქუაქ. დიაფალს იშინუანა რუსი ელჩეფი. თიში ჯოხო ართი ჩინებათ დარუნდი რე, მაჟირათ თანური. ათაქ რჩქჷ, ნამუდა ართი დო იგივე ჯოხოშ ჩილათირო შინუაწკჷმა მიღუნა საქვარინ.

პოლიტიკური კურსი

თენერი ნიჭით დო გაღიერალათ ეფშა ლევან დადიანი აგჷნძორენდჷ მუში მუმაშ პოლიტიკას, ოდადიანეშ ზოხორინალა გუმეკენჯებუდჷკონ. ლევანი ღანკო ეთმოჭოფუნდჷ ურგებაფუაფუდჷკო იმერეთიშ ომაფეშ დინოხოლენი რიათ დო ხეშა ქეშუჸოთამუდჷკო მეძობელი ოთარეეფი, გურაჸუდჷკო იმერეთიშ მაფა დო მუ გომაფელედჷკო ბჟადალ საქორთუოსჷნ. თე ღანკიშ მიოჭირინაფალო ლევანი ირნერი პოლიტიკურ მოხუჯას ირინუანდჷ: ოთარეეფს გინმართუუდჷ მოჯგირეთ, ოსმალეფწკჷმა დო რუსეფწკჷმა მეჸუნდჷ დიპლომატიურ მორაგადაფას, ონწყუნდჷ დინოხოლენი არყებეფს გოლინუან ჟინოჯეფიშ მუში განშა გინოჸუნაფათ, აკმოკათუნდჷ ობაღინაფალო ნძალიერ ჯარს დო ონწყუნდჷ იროიანი ლოშქუეფს იმერეთიშ მეხჷ.

თე ბორჯის იმერეთის მაფენდჷ გიორგი IV (1604–1739) ნამუსჷთ დადიანი სვანჯის ვარზენდჷ. დადიანქ რსხუ აკოკირჷ გურია-აფხაზეთწკჷმა დო თინეფს სინტკიცაშ ღანკით დემოჯგირჷ. უკული ლევანქ ქჷმიხუჯუ იმერეთიშ გოლინუან ფეოდალეფიშ დოჸუნაფა დო 1623 წანას თიქ ილოშქჷ გიორგი IV-შ მეხჷ ქუთეშშა. თაქ მოხვადჷ კონწარი ჩხუპიქ გოჭოურაწკჷმა. გიმორძგჷ დადიანქ, ნამუქჷთ დოღინჩჷ მიარე ჭკორი დო მითხუ გიშარსხებელი. „მოვიდა ლევან დადიანი სპითა ადიშარ-აფხაზ-ჯიქითა და იქმნა ბრძოლა ძლიერი და მოწყდნენ მრავალნი. იძლია მეფე გიორგი და ილტვოდა: მაშინ დადიანმა შეიპყრა მრავალნი და წარჩინებულნი და მდაბიური, აღიღო ალაფი და იავარი და წარვიდა ოდიშს.“

თენა მაართა შვანი რდჷ ბჟადალ საქორთუოს დინოხოლენი ლჷმას ნაჸონეფი ჭკორეფიშ გჷშარსხებელო ფარაშ მოთხუალაშ. თეშ უკული თე წესიქ გიფაჩჷ დო ფეოდალეფქ თინა გჷნირთინეს მუშნალიშ ართნერი წყუთ დო ასე თე ღანკით ხოლო ქჷდიჭყეს ართიანშა გენთხაფა.

ლევანს ვა უჩქუდჷ შებრალება დო თინა კონწარას მეურედჷ აწმარენჯის. თეწკჷმა ართო რდჷ ორჩანი დო უდუნდებუ. თიქ მუში ალმასქუს შერვაშიძეშ ოსურ-სქუას ეკაწამჷ ჯუალობა, დოსარჯჷ თინა ჩხვინდიშ წჷმოკვათუათ დო უკოხოლე დართინუ აფხაზეთშა. თიშე ჸვენელი თი ჟირი სქუა ხოლო დაჸვილაფუ. უკული ჩილი მიდუუღჷ მუში ჯიმადის გიორგი ლიპარტიანს, ჭილაძეშ ოსურ-სქუა ნესტან-დარეჯანი დო დიაფალო ქალეხუნუ. თენერი რჯებაქ გჷშეჭანუ აფხაზეთიშ ოთარეშ ოდადიანეშ განშე ულა დო დინოხოლენი რია ლევანიშ მეხჷ. აკოდირთჷ ლამოსუაქ, მუსჷთ ხეს უნწყუნდეს აფხაზეთიშ თარი დო იმერეთიშ მაფა გიორგი IV.

აკორაგადიშ ღანკი რდჷ ლევანიშ ჸვილუა დო მუში ჯიმაშ იოსებიშ გოდადიანაფა. მარა მორაგადაფილეფს ვაჸვილეს ლევანქ, თინა ხვალე ქექას ნჭყოლეს, მუდგაშეთ თიქ მალას დოსქიდჷ. ლევანქ გეშეღჷ თინეფიშ ზისხირი, ბრელი დოჸვილჷ, მუში ჯიმას იოსების თოლეფი გელუნთხორჷ დო ასე ქჷდიჭყჷ აფხაზეთიშ მეხჷ მალოშქარო ხაზირუა. ლევანქ ჟირშა ილოშქჷ აფხაზეთშა, კონწარას დამარცხჷ აფხაზეფი დო ნარჩვით დო ჭკორეფით დიირთჷ. თე გომორძგუაშ უკული ილორიშ წიმინდე გერგიშ ხატის თხილერი რდჷ გეჸვენჯი მუკნაჭარა:

„მას ჟამსა, ოდეს მიუხვედით შარვაშიძეს ზუფუს, მიწუს წყალსა აქათ მოვაოხრეთ. კიდევ მეორეთ მიუხდით ზუფუს, კაპოეტის წყალს აქათ სრულობით დავსწვით და ავაოხრეთ, და სადაც სიმაგრე იყო ავიღეთ და გავაცუდეთ“-ია, შარვაშიძექ აძვილებურ რდჷ დადიანს ქჷდოჸუნაფუდჷკონ დო დადიანქ თის გინაგაფური ქჷგიოდჷ ირ წანას წიარ-მაგორალეფიშ მეჩამა. ასე დადიანქ ქჷგიოდირთჷ გურიაშ ოთარეშ დოჸუნაფაშ ხაზირებას, თეში სამანჯელქჷთ მალას ქჷმიაჩჷ. გურიაშ თარიშ სქუაქ სვიმონქ დაჸვილაფუ მუში მუმა გურიელი მამია დო მუქ ქჷგეზოჯჷ თარო 1625 წანას. თექ გჷშეჭანუ გურიას რია. ლევანქ ქირგებუ თე შვანით, მიდელოშქჷ გურიაშა დო დამარცხჷ სვიმონი, ნამუსჷთ თოლეფი გელუნთხორჷ. ლევანქ გურიელო ქჷდარინუ მამიაშ ჯიმა აფხაზეთიშ კათალიკოსი მალაქია, მით დუდენდჷ სუმ ოეკლესიე კათედრას:ცაიშელიშის, ჯუმათელიშის დო ხონელიშის. მალაქია მუში ოეკელსიე დიხეფიშ მიარობათ დო ჭკორეფით ვა კჷნასქიდუუდჷ ჟინო-სქუალეფსჷთ. თის ჸუნდჷ ლოშქი დო დიდი გოლინა ხოლო უღუდჷ. ლევანქ თის ქუჭყოლოფუ გურიელობა ხოლო დო თენერო გურიაშ ოთარექ მირთინუ ლევანიშ გოლინაშა.

თეშ უკული ლევანქ ქჷდიჭყჷ ხაზირუა იმერეთშა მალოშქარო. თე ღანკით ლევანი ეხოლებუ ირანს, მიდგაშ აწმარენჯი ბუნას ორხველუდჷ იმერეთიშ მაფა გიორგი IV-ნ. ირანიშ შაჰი ლევანს ჯამაგერს ხოლო არზენდჷ, წარწმოწანას ვითოში თუმანს, მუჟამცჷთ ქართლის როსტომქ გემაფუნ (1633 წ.) ლევანი ასე თის ორსხუუდჷ დო არზენს ჩილო თის მუში დას მარიამს.

თენერი რსხუშ აკოკირუაშ უკული ლევანქ ქჷგიანთხჷ იმერეთიშ მაფას. რაგვაფიქ მოხვადჷ 1635 წანას. იმერეთიშ ჯარქ დემარცხჷ დო თვითან მაფა გიორგი IV-ქ დადიანს ჭკორო ქეშუოლჷ ხეშა. მაფაშ გადუდიშალაფარო ლევანქ მითხუ 50 კომლი ჩხარიშ სომეხი დო ურია ვაჭარეფი, ნამუნეფით თიქ ქჷდახორუ რუხის დო თექ გაშენჷ ჭიჭე ნოღა. თეშ უკული ვახუშტი მითხობელანა: „მოერევნენ გიორგი მეფესა, შეიპყრეს და მოგვარეს ლევან დადაინსა. წარიყვანა გიორგი მეფე და წარვიდა ოდიშს და პატიმარ-ჰყო მუნ მეფე. ხოლო მან მოითხოვა ვაჭარნი ჩიხორისა და ჩხარის სომეხნი და ურიანი სახსრად მეფისა გიორგისა. მაშინ ალექსანდრე (გიორგის-ძე) უღონოქმნილმან მისცა იგინი სრულიად და დაიხსნა მამა თვისი“-ია.

თე გომორძგუაშ ეიოშანალო ლევან დადიანს 1636 წანას გოუნწყუ ხონიშ წიმინდე გერგიშ ხატი თენერი მუკნაჭარათ: „ჩვენ ხელმწიფემან:დადიანმან: პატრონმა:ლევან:მას ჟამსა: ოდეს: შევებით: ბაღდადს: მეფეს: გიორგის: და: კახს: ბატონსა: თეიმურაზს: და: გაგვემარჯუა: ძლიერებითა: შენითა: თავად: მეფე: ხელთ: დაგურჩა: და სრულობით: იმერელნი: და: კახნი: დარბაისელნი: ზოგნი: ხელთ დაგურჩა: და ზოგნი: გარდაიხვეწეს: კახი: მეფე: თეიმურაზ: და: მეფის: შვილები: ალექსანდრე: და მამუკა: ამავე: ჟამსა: ავჰყარეთ ქალაქი ჩხარისა: და ჩავასხით: ზუგდიდსა: აღვაშენეთ: და: გადაწყეთ: ქალაქი: რუხისა:“

განძალიერებული ლევანი მუში დუც ხენწჷფეს დო მაფას უძახუდჷ. თიში ნარტი რდჷ იმერეთიშ ომაფეშ დაკჷნება, ბჟადალ საქორთუოშ მუში მინჯალაშ თუდო აკოშქუმალა დო მაფობაშ ეჭოფუა. ათეშენი ლევანი დიდ თოჸუჯის არზენდჷ ოურდუმე ნძალიერობაშ აკოქიმინუას. თიქ გირჩქინჷ არტილერია, გეგმაბუნაფუ ართი ფრანგის 30 ჯუაზერი. ქიჸიდჷ თოფეგი, წვართუნდჷ ნჯარს დო შხვა.

თეწკჷმა ართო ოთარეს თიქ მოჯილიკუ ორჩანი ჟინოჯეფი, მოსპჷ ხირუა, განტკიცჷ თინ-სარჯულუა დო თენერო ქჷდარსხუ მეკენჯი დუდალა. ზუგდიდის ლევანქ გონწყჷ ზარაფხანა დო თაქ მუთმიჭკირუდჷ სპარსული ფარა. თინა ხეს უნწყუნდჷ ოთარეშ ეკონომიკურ აწოკინალას დო ვაჭარუაშ დო ხეშ აკონწყუალაშ ღანკით რუხის ქჷდახორუ სომეხი დო ურია ვაჭარეფი.

ოგალენე საქვარს ლევანი მეჸუნდჷ თინერი მოხუჯურ პოლიტიკას, ნამუდა თინას ოსმალეთ-ირანიშე მუთუნ ოშქურანჯობა ვა მელუდჷ.

ლევან დადიანიშ ოსმალეფწკჷმა თენერი მაჸალობაშ გეშა არქანჯელო ლამბერტი მითხობელანა: „დადიანს ძალამი პოლიტიკურო უკებჷ დუდი ოსმალეთწკჷმა. თინა იჩინენს ოსმალეთიშ მაწამებელეფს დო თაშნეშე უჩქჷ, მუსხი მოხურგე ქიანა აფუ ენაჭოფან. ოსმალეთიქ მუში ომაფე ხოლო ვა მოჯილიკუასჷნ თიშენი, დადიანი ოცადჷ მაჸალუა ქიმკიშუას ოსმალითიწკჷმან, მარა თეში ნამუდა თეთ თარიშ ღრისებას მუთუნქ ვა მაკორდასჷნ. თენერი მაჸალუაშ ოთხილარო დადიანი ირწანას სულთანიშ ვეზირეფს ფეშქაშეფს უჯღონანს დო ირი ჟირ წარმოწანაშე ართიშა სულთანს ხარჯის არზენს. თენერი ღრისებას თინერი უმუკუწიკუო თხილანს, ნამუდა დღას მუთუნინერი ზოჯუას ოსმალეთიშე მოულირს ვა არსულენს“-ია. თესჷნე ადასურენს მაფაშ ელჩეფიშ ჩინება, ნამუდა დადიანი ლევანი სულთანს ხარკის არზენსია. თეწკჷმაშენო, ირანწკჷმა ლევანი მაჸალუას რდჷ მუში სინჯაშ როსტომ მაფაშ მოხვარათ დო შაჰიშე ირწანიერ ჯამაგერსჷთ ეთმოჭოფუნდჷ.

1826 წანას ლევან დადიანქ ქჷდიჭყჷ მოსკოვიშ მაფა მიხეილ თეოდორეშ სქიწკჷმა დიპლომატიური მორაგადაფა რუსეთიშ თხილუაშ თუდო დორინაშ გეშა. ლევანს ოკოდჷ რუსეთიშ ჸურეშეთ ნოღვედჷკო ოჭიში გომანგარაფილი დო მოსკოვიშ მაფაწკჷმა მათხილარიშ გორუას, თინა ვა კჷნოსქილადედჷკო საქორთუოშ მაფა-თარეფსჷნ. ლევანქ თე ღანკით 1626 წანას მოსკოვშა ელჩო გოუტუ გაბრიელი, მიქჷთ მიხეილ თეოდორეშ სქის ქჷმააშინჷ, ნამუდა ლევანს ზალამი უღუ თქვანი ნინალუას ორდას თეში, მუჭოთ შხვეფი, თქვანი დიდებუანობაშ ჭკორეფი რენანიან. ელჩი მაფას არწუმენდჷ, ნამუდა ლევანი საქორთუოს არძოშე ნძალიერი რე, თინა ხარკის მითინს ვარზენს დო მუში ოთარეს ხუთი ქუაკირიშ ნოღა რენია.

დადიანიშ ელჩი მაფას თაშინეშეს თხულენდჷ, ნამუდა კაზაკეფი (ყაზაყეფი) ვა გენთხაფუდესკონ სამარგალოშ ზუღაპიჯეფს, თიშენი, ნამუდა თენა ხეს უნჩალუნს ვაჭარუაშ მეთხოზინს თათარეფწკჷმავა, ნამუეფსჷთ თეშ გეშა სამარგალოშა ვა მუშაღინენა ჯიმუ დო შხვა ოხვილური პროდუქტეფია.

იმერეთიშ მაფა ალექსანდრე III-ს (1639–1661) თენერინე დიპლომატიური მორაგადაფა უღუდჷ მოსკოვიშ მაფაწკჷმა ალექსი მიხეილიშ სქიწკჷმა, მისჷთ თინა თხულენდჷ დადიანიშ მოჯილიკუას. რუსეთიშ მიშახოლინქ ხოლო უმოსო გაუფრაშჷ დადიანიშ დო ალექსანდრე III-შ შქას ურთიართალა. მოსკოვიშ მაფაშ მოხვარათ დამენდებულ დო ფსუაჩანაფილ ალექსანდრეშ ჯიმაქ მამუკაქ ქჷდოუჭყჷ გენთხაფა ლევან დადიანს. თინა შხირას გითმიანთხუდჷ ოდიშიშ თანჯეფს: „ძმამან ალექსანდრე მეფისა მამუკამ უწყო ბრძოლა ლევან დადიანსა მცირედ მცირეს და მოსწყვიტა სიკუდილსა და ანუ შეპყრობასა მისსა ფრიად“-ია. ართ-ართი რაგვინიშ ბორჯის ლევანქ ხეშა ქაშიჸოთჷ მამუკა დო ჭკორო მიდეჸონჷ.

ჯიმაშ ჭკორო ინოლაფაქ ალექსანდრე III დაფირქჷ კონწარას. თინა მითმიოშქვანდჷ კათას დადიანშა დო თხულენდჷ მამუკაშ გოტებას, მარა დადიანი ვარიას გერდჷ დო მამუკას ვა უტალენდჷ. თიწკჷმა ალექსანდრექ აძვილებურ რდჷ შქაშიმალობა რუსეთიშა უთხუდჷკონ: „ხოლო ალექსანდრე მეფემან, ვერსადა შეწევნითა მპოველ-მან და მომლოდემან, იხილა გაძლიერება რუსეთის მეფის ალექსისა, განიზრახა რათა მოეცეს მუნიდან ძალა“-ვა . ალექსანდრე მოსკოვიშ მაფას თხულენდჷ მუში ჯიმაშ მამუკაშ გოდუდიშალაფას დო თაშნეშე დადიანიშ ოსარჯალო დონიშ ყაზახეფიშ მოშქუმალას უჩა ზუღაპიჯეფიშ მაჯილიკუშა.

ლევანს იშენით ვა მიაჭირინუ ღანკიშა, ვა შიალებუ იმერეთიშ ხეშა ეშაჸოთამა. იმერეთიშ მაფაქ, მისჷთ ლევანიშე სვანჯი ვა უღუდჷნ, ასე მოხვარა ოსმალეთის ქოთხუ. ლევანიშ განძალიერება – გადიდებას ოსმალეთი ეჭვიშ თოლით უჯინედჷ, გჷშაკერზაფილო თიშ უკული, მუთ ლევანი ჯვეშობურო უკვე ვა დოჸუნდჷ ოსმალეთისჷნ. თეშ გურშენი ოსმალეთიქ მალაჯღნჷ ჯარი, ნამუქჷთ მოჯალაგუ ოდიში დო ლევანქ ასე აძვილებურქ იჸუ ოსმალეთის ქჷდოჸუნაფუდჷკო დო ხე გეუჭოფუდჷკო იმერეთიშა გენთხაფაშე.

ოდიშიშ ოთარეშ სოცილურ-ეკონომიკური დო კულტურული სიტუაცია ლევან დადიანიშ ბორჯის

ლევან II დადიანიშ ფრესკა

ლევან დადიანი ირნერო მოღალენდჷ. თიქ ნოქური ქჷგიოხუნუ ხვალე ბჟადალ საქორთუოშ პოლიტიკურ რინას ვარინ, შქა ოშწანურეფიშ საქორთუოშ კულტურასჷთ. თიქ ქჷდარსხუ ორქოშ ოჭკადირე, სოჸურეშეთ ქორთული ჭკადუობაშ მიარე საინტერესო მინუშიქ გჷშართჷნ. თიქ თაშინეშეს გეკანწყუ დო გასქვამჷ ოდიშიშ დახე არძო ეკლესია-მონასტერი.

ლევან II დადიანს ჯგირო არჩქილედჷ ქიანაშ ევროპული გჷნოქიმინუაშ უციობა; თინა ოდიშიშ ოთარეშა ჭანაფულენდჷ ევროპალ ვაჭარეფს დო მოხელეეფს. რუხი ნოღათ გჷნაშქჷ დო თექ ზარაფხანა გონწყჷ. ოცადუდჷ ირანული არეშუმს საქორთუოშ შარათ მუკოურთუმუდჷკო ევროპაშან. თიშ ბორჯის ოდიშიშ ოთარეს რდჷ ორქოშ ოჭკადირე, სოდეთ ქორთუ ორსანტეფი მუშენდესჷნ.

ლევანქ ვალეფშე გჷშერსხჷ იერუსალიმიშ ჯვარიშ მონასტერი დო თიშ რესტავრირაფაშო ოხვილური თანხეფი ხოლო ქჷდოდჷ, თაშნეშე რუსთაველიშ უღურალე „ჸილოშტყებამი“, ნამუთ თეჟამო პოემაშ უჯვეშაშ თარიღიშ ხეშნაჭარას წჷმარინუანსჷნ, მამუკა თავაქალაშვილსჷნე გჷნაჭარაფუ თიქ „უთრუთიან-საამიანი“. ლევანიშ მეცენატობათ მიარე შხვა კულტურული ნობიჯგუეფქჷთ იჸუ გჷნოდგჷმილქ. ლევანიშ მოღალობაშ წანეფს აკმიქიმინუდჷ დიდი მუდანობათ ეპიგრაფიკული ძეგლეფი.

სურათეფი

• 
  ლევან II დადიანი
• 
  ლევან II დადიანი
• 
  ლევან დადიანიშ დო იმერეთიშ მაფაშ გარიგა
• 
  ლევან დადიანიშ უკულაში სქუა
• 
  ლევან II-შ ცირა-სქუა- ზილიხანა დადიანი
• 
  თანური შერვაშიძე, ლევან II დადიანიშ მაართა ჩილი

ლიტერატურა

• ლამბერტი ა., სამეგრელოს აღწერა. თარგმ. იტალიურიდან ა. ჭყონიასი, თბ., 1938;
• მაკალათია ს., სამეგრელოს ისტორია და ეთნოგრაფია, თბ., 1941;
• საქართველოს ისტორიის ნარკვევები, ტ. 4, თბ., 1973;
• ხუსკივაძე ლ., ლევან დადიანის საოქრომჭედლო სახელოსნო, თბ., 1974;
• ბერაძე თ., ქსე, ტ. 6, გვ. 157, თბ., 1983
• ანთელავა ი. ლევან დადიანი,1920.