იმერეთიშ ომაფე
იმერეთიშ ომაფე — ქორთული ფეოდალური სახენწჷფო XV−XIX ოშწანურეფს. წჷმიქიმინჷ საქორთუოშ ფეოდალური მონარქიაშ პოლიტიკური აკოცჷმაშ შედეგო. თეს პროცესიქ საქორთუოს მონღოლეფიშ პატჷნალაშ დოჭყაფაშე, XIII ოშწანურაშ 30-იანი წანეფშე დიჭყჷ დო XV ოშწანურაშ II გვერდის ითუ, მუჟამსჷთ 1490 წანას, საქორთუოშ აკოცჷმაქ იურიდიულო გეფორმუნ. დიო ცოლო დავით ნარინი XIII ოშწანურაშ II გვერდის ჸოფურო იმერეთიშ მაფა რდჷ. იმერეთიშ ომაფეშა მიშმალი ოდიშიშ დო გურიაშ სათაროეფი XVI ოშწანურაშ შქა წანეფს ზოხო პოლიტიკურ ართულეფო გჷმიქიმინჷ. XVI ოშწანურაშ უკული, იმერეთიშ ომაფეს აფხაზეთიშ სათაროქ დეთხუ, უმოსი გვიანს — შონეშ სათაროქ. თეშ უკული იმერეთიშ ომაფეშ ტერიტორია დორხველი იმერეთით დო რაჭათ გიხურგუაფუდჷ. ლეჩხუმი მინ იმერეთიშ მაფას უკებუდჷ, მინ — ოდიშიშ თარეფს.
| |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
 ქორთული ომაფე-სათაროეფიშ რუკა, 1490 წ. | |||||||
| ნანანოღა | ქუთეში | ||||||
| უდიდაში ნოღეფი | დიდი ნოღეფი: ბიჭვინთა, ანაკოფია, ზუფუ, სოხუმი, ანარკია, ფუთი, ბათუმი, ქობულეთი. ოშქაშე ნოღეფი: ზუგდიდი, რუხი, საჩხერე, შორაპანი, ონი, ბაღდათი, ლაილაში, ოზურგეთი. მორჩილი ნოღეფი: ხონი, ჩხარი, ჩიხორი[1]. | ||||||
| ნინა | ქართული | ||||||
| რელიგია | მართლმადიდებლობა | ||||||
| მახორობა | 120 000 (XVIII-XIX ოო. ორსხუე) | ||||||
| დუდალაშ ფორმა | მონარქია | ||||||
| დინასტია | ბაგრატიონეფი | ||||||
| მაფა | |||||||
| - 1463–1478 | ბაგრატ II | ||||||
| - 1789–1810 | სოლომონ II | ||||||
| ისტორია | |||||||
| - ჩიხორიშ ბურჯაფი | 1463 | ||||||
| - არადეთიშ ბურჯაფი | 1483 | ||||||
| - მურჯახეთიშ ბურჯაფი | 1535 | ||||||
| - ქარაღაქიშ ბურჯაფი | 1543 | ||||||
| - გოფანთოშ ბურჯაფი | 1588 | ||||||
| - ხრესილიშ ბურჯაფი | 1757 | ||||||
| ათე სტატია რე ნორთი სერიაშე საქორთუოშ ისტორია | |
|---|---|
.jpg) | |
| უჯვეშაში ისტორია | |
| დიაოხიშ ომაფე | |
| კოლხეთიშ ომაფე | |
| იბერიაშ ომაფე | |
| ლაზიკა-ეგრისიშ ომაფე | |
| ჯვეში დო ახალი ისტორიეფი | |
| ტაო-კლარჯეთიშ ომაფე | |
| აფხაზეთიშ ომაფე | |
| ჰერეთიშ ომაფე | |
| ქართლიშ ომაფე | |
| კახეთიშ ომაფე | |
| იმერეთიშ ომაფე | |
| ქართლ-კახეთიშ ომაფე | |
| სამცხე-საათაბაგო | |
| ართოიანი ქორთული სახენწჷფო | |
| რუსეთიშ იმპერიაშ აკოდგინალუას | |
| უახალაში ისტორია | |
| საქორთუოშ დრ | |
| საქორთუოშ სსრ | |
| საქორთუოშ რესპუბლიკა | |
| საქორთუო | |
საქორთუოშ პორტალი |
იმერეთიშ ომაფეშ ბჟაეიოლშე ქართლიშ ომაფეშე ლიხიშ ქჷნდჷრი გიშმართუნდჷ, ბჟადალშე — ოდიშიშ სათაროშე — წყარმალუ ცხენწყარი, ობჟათეშე — გურიაშ სათაროშე დო ახალციხეშ საფაშეშე — ფერსათიშ ანუ მესხეთიშ გვალეფი, ოორუეშე — კავკაციონიშ ქჷნდჷრი უხურგანდჷ. იმერეთიშ ომაფეშ ბჟადალი დო ობჟათე ხურგეფი შხირას ითირუდჷ: ბჟადალშე იმერეთიშ მაფას საჭილაო-სამიქელაოს ოდიშიშ თარი ონირზჷდჷ, ობჟათეშე — საჯავახოს გურიალი კებულენდეს. იმერეთიშ ომაფეშ ოხვისტე ნოღა ქუთეში რდჷ. თაქ რდჷ მაფაშ რეზიდენცია. XVII ოშწანურას იმერეთიშ ომაფეს 40 ვითოშ მალიმორიშ გიშაჸონაფა შეულებუდჷ.
XVIII–XIX ოშწანურეეფიშ გოძვენას თე ომაფეს დოხოლაფირო 120 ვითოშშახ მახორუ რდჷ. იმერეთიშ ომაფეს, თეშ მუჭოთ საართოთ საქორთუოს, ფეოდალურ-პატონ-ჭკორული ურთიართობა რდჷ. არსებენდჷ მიარე სათავადე, ნამუეფსჷთ ოგინაგაფუე, ადმინისტრაციული დო ნორთობურო სასამართალო იმუნიტეტი უღუდეს მოპალირი დო ტერიტორიულო დო პოლიტიკურო ზოხოიან ფეოდალურ ართულეფს წჷმარინუანდეს. XVIII ოშწანურაშ შქა წანეფს, იმერეთიშ ომაფეს 100-შახ თავადი რდჷ. თინეფი მაფაშ ვარდა მაფასქირიშ ვასალეფი რდეს.
1651–1661 წანეფს, იმერეთიშ ომაფე ოთხ ოურდუმე-ტერიტორიულ ართულო — ოშილეთ ანუ სასარდალოთ გირთჷ: რაჭაშ, არგვეთიშ, ვაკეშ დო ოკრიბა-ლეჩხუმიშ.
იმერეთიშ ომაფეშ უმაღალაში ოხვამური მადუდე ბჟადალ საქორთუოს კათოლიკოს-პატრიარქი რდჷ, ნამუთ შხირას „ოორუეში დო აფხაზეთიშ“ ვარდა „აფხაზ-იმერეფიშ“ ვარდა ხოლო „პონტო ოორუე აფხაზ-იმერეფიშ დო ირი თუდოლენიში ივერიაშ კათალიკოსო“ ჯოხოიდვალუაფუდჷ. თიში რეზიდენცია XVI ოშწანურაშ II ნორთის ბიჭვინთას რდჷ, უკული — გელათის.
1555 წანას, სპარსეთიშ დო ოსმალეთიშ შქას დოდვალირი ამასიაშ ზებათ იმერეთიშ ომაფექ ოსმალეთის გინაჩჷ. თეს ქეგიაძუნჷ გოკონწარაფილი გალეიანი დო დინოხიანი ლჷმეფქ დო ომაფექ დოდაღარაფაშ რზას ქეგიოდირთჷ. იმერეთიშ ომაფეშ დინოხოლენი დო გალენი დგომარობაქ ელაზჷმაფათ გეუჯგუშჷ სოლომონ I-აშ მაფობაშ ბორჯის (1752- 1784 წწ.). სოლომონ I ენერგიულო ობურჯუდჷ ოსმალეთიშ აგრესიას, ქიანაშ დინოხოლე — ფეოდალურ რეაქციას.
სოლომონ I-აშ ღურაშ უკული, ცენტრალური ხეშუულებაშ ჭყანაქ კინ დედაღარჷ. ქჷდიჭყჷ იმერეთიშ ომაფე ხვისტაშ პრეტენდენტეფს შქას ბურჯაფიქ. ფეოდალური დინოხიან ლჷმეფქ კინ გეახალჷ. 1784 წანას გომაფაფილი დავით II (გიორგიშ სქი) მალას ხვისტაშე გეგნაჸათჷ დავით არჩილიშ სქიქ დო 1789 წანას, კინე მუქ გემაფჷ სოლომონ II-აშ ჯოხოთ. 1801 წანას, ქართლ-კახეთიშ ომაფეშ გოუქვაფაშ უკული, რუსეთიშ ოურდუმე მოხელეეფქ იმერეთიშ ომაფეშ გაუქვებელო მჷწიჭყეს ქიმინუეფი. თეჯგურა ვითარაფას ხეშუულება ქასქილადუდკონ, სოლომონ II-ქ 1804 წანაშ 25 პირელს რუსეთიშ მორსხუაფა აღიარჷ. ელაზნაურიშ აპიჯალათ, იმერეთიშ მაფას ირფელი რუსეთშა ოკო დუჸუნალუდუკო. სოლომონი — დინოხლენი მართუალა ქასქილადუკო ოკო დო რუსეთიშ იმპერატორიშ ვასალობას თხულენდჷ. ურთიართობა იმერეთიშ მაფაშ დო ცარიზმიშ აბანურ მოხელეეფს შქას ჭიეჭიეთ იუფრაშებუდჷ. სოლომონი ზოხორინალაშ დინაფას ვერიგებუდჷ დო თიშ გარძინაფალობურჯაფის აგჷნძორენდჷ, მარა 1810 წანას, რუსეთიქ გაუქვუ იმერეთიშ ომაფე დო თექ მუში მართუალა გემშეღჷ.
რესურსეფი ინტერნეტის
რედაქტირაფა- იმერეთიშ მაფეფი — georoyal.ge
- იმერეთიშ მაფეფი[ღურელი რსხილი] — bu.org.ge
- ბაგრატიონეფიშ დინასტიაშ იმერეთიშ ჸაშ გენეალოგიური ერკებული
- მიხეილ რეხვიაშვილი „იმერეთიშ მაფეფი XVI ოშწანურას (პოლიტიკური ისტორია)“
- ბაგრატ VI ქართლ-იმერეთიშ მაფა
- ალექსანდრე II იმერეფიშ მაფა
- ალექსანდრე III იმერეფიშ მაფა (1639-1660)
- ბაგრატ III, იმერეფიშ მაფა
- სოლომონ I
- სოლომონ II
- Кавказский календарь на 1859 годъ
სქოლიო
რედაქტირაფა- ↑ შ. მესხია, საისტორიო ძიებანი, ტ. III, თბ., 1986, გვ.291-300
|
თე სტატია ისტორიაშ გეშა დიოდღარო მერკე რე. თქვა შეგილებუნა ქუმმეხვარათ დო აკაფშათ თინა. |