რაინი
რაინი (გერმ. Rhein /ʀaən/, ფრანგ. Rhin /ʀɛ̃/, ნიდ Rijn}} /rɛin/) — შხუ წყარმალუ ბჟადალ ევროპას. გინმურს შვეიცარიაშ, ლიხტენშტაინიშ, ავსტრიას, გერმანიაშ, საფრანგეთიშ დო ნიდერლანდეფიშ ტერიტორიას. სიგინძა — 1230 კმ, ღანჩოშ ფართობი — 185 ვითოში კმ².
| რაინი | |
|---|---|
 | |
| დოხასიათაფა | |
| სიგინძა | 1233 კმ |
| ღანჩოშ ფართობი | 185 000 კმ² |
| ოდუდე | ალპეფი |
| აკათუ | ოორუეშ ზუღა |
| ქიანეფი |  შვეიცარია,  ლიხტენშტაინი, |
წყარმალუ ოდუდეს ეჭოფუნს ალპეფს, გინმურს ბოდენიშ ტობათ, გუშურს იურაშ დო შვარცვალდიშ ქჷნდჷრეფს, თეშ უკული ჟინი რაინიშ რზენს მეურს. თუდოლენი მალობა ოშქაშე ევროპულ რზენს რე, სოდეთ კალაპოტეფი კანკალე აბანეფს დამბეფით რე მუკოხურგილი. ოორუეშ ზუღას მოხვალამაშახ დელტას აკმოქიმინჷნს.
დუდი ნადუეფი რე: ნეკარი, მაინი, რური (კვარჩხანი); აარე, მოზელი (მარძგვანი).
ჟინ წელს აფუნ-ზარხულს წყარმარჩხი რე, ოშქაშე დო თუდოლენ მალობას ძალამი წყარხვეიანი რე თელი წანაშ მალობას.
წყარმალუ ონიშე რე 953 კმ-ს, ნოღა ბაზელშახ ბოდენიშ ტობაშ მეკოროცხუათ. ოწყარმალე შარეფიშ ედომუშამი სიგინძა წყარმალუ რაინიშ ღანჩოს 3000 კილომეტრი რე.
რაინი არხეფით არსხუაფუ რონას, მარნას, ვეზერს, ელბას.
რაინს იდვალუაფუ ნოღეფი: არნემი (ნიდერლანდეფი), დიუსელდორფი, კელნი, ბონი, მაინცი, მანჰაიმი, ბორმსი, სტრასბურგი (საფრანგეთი), ბაზელი (შვეიცარია).
წყარმალუს მილარე კოკი ალტენა.
წყარმალუშ ჯოხოდვალა ითანგუ, მუჭოთ „მალობა“ (კელტურიშე).
1986 წანაშ 1 გერგობათუთას რაონს ევროპას ართ-ართი არძაშე უშხუაშ ეკოლოგიურ კატასტროფაქ ქჷმოხვადჷ. შვეიცარიაშ ნოღა ბაზელს ფირმა "სანდოსიშ" ქიმიურ ქარხანას გორჩქინელ დაჩხირქ წყარმალუშა 30 ტონა პესტიციდიშ, ვარჩხილიშწყარიშ დო შხვა ოფუტეშ მეურნობაშ ქიმიკატეფიშ ინოწიმა გჷმიჭანუ. თეშ გეშა, წყარს ჭითა ფერქ ქიგიადუ, წყარმალუშ რაიონეფს კათას ჸუდეეფშე გუმულაქ ეკრძალჷ, გფრ-ს წყარსადენეფქ დიკილჷ, ნამუეფიშ მანგიორო ცისტერნეფით მეღალირი წყარი გჷმირინუაფუდუ. 10 დღაშ დინოხოლე ოორუე ზუღაქ ხოლო ენძვარჷ. ექსპერტეფიშ შეფასებათ. გვერდ მილიონ ჩხომქ დოღურჷ, კანკალე გვარობაქ გვალო გოქჷრჷ.
ჯარალუაშ წვავე რექციაშ გეშა 1987 წანას ქიმიღეს „ომოქმედე პროგრამა — რაინი“, ნამუთ 2000 წანაშახ რდჷ გოკოროცხილი. შხვანერო თე პროგრამას „ორაგული 2000“ ჯოხოდჷ, თიშენ ნამდა, თე აბანს თე ჩხომიშ დორთინაფაშა რდჷ ორიენტირაფილი. ხეშუულობაშ აქტიური ქმენდალეფიშ უკული, წყარმალუშა ნიტრატეფიშ დო ფოსფატიშ ინოწიმაქ 50%-თ მირკჷ, შხვა სახეშ ანძვარებაშ მორკებაქ 80-შე 100%-შახ მოხვადჷ. 1997 წანას, 3 წანათ წოხლე, ორაგულქ ხოლო დირთჷ წყარშა. თეჟამო პროგრამა „რაინი 2020“ იტარებუ, ნამუშ ღანკი თინა რე, ნამდა წყარმალუშ წყარქ 2020 წანაშო ობონალო ქირგას.
რესურსეფი ინტერნეტის
რედაქტირაფა- რაინი, ენციკლოპედია ბრიტანიკა
- Britain's drowned landscapes
- New dating of the European Ice Age Archived 2007-07-07 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
- Regional Tectonics: from the Rhine Graben
- Rhine–Meuse delta studies Archived 2018-04-03 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
- Universität Basel - Upper Rhine Graben Evolution and Neotectonics Archived 2000-09-26 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine. (გერმანული)