ცაიში

ცაიში (ცეში) — ოფუტე, ბალნეოლოგიური კურორტი საქორთუოს, სამარგალო-ჟიმოლენი შონეშ აკანიშ ზუგდიდიშ მუნიციპალიტეტის, ოდიშიშ რზენს, წყარმალუ ჯუმიშ ოძგაშე, ზუღაშ დონეშე 50 მეტრა. 2014 წანაშ ეჭარუაშ მუნაჩემეფით ოფუტეს ოხორანს 1526 ადამიერი. ოფუტეს რე რკინაშარაშ სანაკი-ზუგდიდიშ ღოზის. მუწმარინუანს რესპუბლიკური შანულობაშ ბალნეოლოგიური კურორტის. ოფუტეს რე ძერქვაშ კორომი.

IX ოშწანურაშე მუწმარინუანს ჭყოინდარიშ კათედრას (ზუგდიდიშ დო ცაიშიშ ეპარქია). ოფუტეს გედგჷ XIII-XIV ოშწანურეფიშ ოხვამე, თაშნეშე XVII ოშწანურაშ ოხვამე ”ჯეგეთა”.

რელიეფი

ცაიშიშ რელიეფი ანდაფერიე. თაქ ფხვადჷნა ზუკეფი, რზენეფი, გაბარეფი, დჷკჷეფი დო გვალეფი. ცეში უჩადიხანიადაგამი რაიონეფს ორხველუ̂, მუდგაშ აიაზონობუათ გჷშმეგორუ. რე მენწყერული აბანეფით. რე თაშნეშე კირქუამი ნიადაგი.

ფლორა დო ფაუნა

ცაიშიშ ფლორა დო ფაუნა ანდაფერიე. თაქ ფხვადჷნა 400–600 წანერი ჩანარეფი. თაშნერიე ჯაჩანარი ჯარკინა (ქორთ. ძერქვა), ნამუთ ხვალე იაპონიას დო საქორთუოს რე წჷმოსქილადირი.

თაშნეშე ცეშის ნანაღორონთიშ ოხვამეშ ოზეს ფხვადჷნა ქვერსემი ცხაცხუშ ჯა, ვანეთ რე 600 წანერი. იონა მეუნარგიაშ ჸუდე-მუზეუმიშ ოზეს გეჩანს 100 წანერი მაგნოლია. ხარენს ვანაფერი ჯიშიშ ჸურზენი-იზაბელა. (თე ჩანარი ვახუშტი ბატონიშვილს მეუღჷდ აფხაზეთშა, მარა მუჟამც ქიგიოხვილუ, ნამდა ჩანარი შარას ღურუდუნ, ცეშის ქჷდიტუ. წორეთ თე მონახვამილას შილებე ვორხველათ იზაბელაშ გოფაჩუა სამარგალოს). თაშნეშე ფალუნს კოლხური ზაკალი, ლუფა, ტუნგო, ეკალიტი, დაფი, უნთხელა. ცაიშიშ ტყას რე: გერი, ტურა, მუნჩქვი, ნუტრია. მაფურინჯეფშე — ბაღჷრე, ყვარია, ზესკვი.

ჰავა

ცაშიშ ელჷ-მოლს ჰავა ლამე სუბტროპიკულიე, ლიბუ̂, უთირე ზოთონჯით დო ტჷბუ, ლამე ზარხულით. ზარხულიშ ოშქარი ტემპერატურა 20 °C-იე. არძაშე უტიბაშ თუთაშ (კვირკვეშ) ტემპერატურა 30 °C-იე. ნოლექეფიშ ირწანური მუდანობა 1400-3000 მმ ფარგალეფს იძანძჷ.