ვიკიპედია

ჰეზბოლა (ლიბანი)

ზიტყვას „ჰეზბოლა“ უღჷ შხვა შანულობეფი ხოლო, ქოძირით ჰეზბოლა (მიარეშანულამი).

ჰეზბოლა (არაბ. حزب الله‎‎ ჰიზბუ`ლ-ლაჰ, ღორონთიშ პარტია ვარდა ღორონთიშ ბუჯგუა) თაშნეშე ჩინებული მუჭოთ ჰეზბოლაჰი, ჰესბოლა, ჰისბოლა, — ლიბანარი შიიტეფიშ ბუჯგუა, აკმაშქვანს პოლიტიკურ სუას დო აკოანჯარაფილ სუას. გჷმიქიმინჷ 1980–იანი წანეფიშ მაართა ნორთის, შიიტეფით დოხორინელი ბეკააშ მუჰაფაზას, ისრაელიშ ლიბანშა მიშაჭკირუაშ ოგამეთ. მერჩქინელი რე ტერორისტულ ორგანიზაციათ ისრაელიშით დო თიში მორსხუეშ, ააშ-იშით, თაშნეშე კანადაშით. ხვალე აკოანჯარაფილი სუა ტერორისტულ ბუჯგუათ მერჩქინელი რე გოართოიანაფილი ომაფეს, ავსტრალიას დო ეგვიპტეს. 1992 წანას, აბას ალ-მუსავიშ ღურაშ უკული ბუჯგუას დუდენს გენერალური მელამოსე ჰასან ნასრალა.

ჰეზბოლა
حزب الله

ჰეზბოლა
ქიანა ლიბანიშ შილა ლიბანი
გენერალური მელამოსე ჰასან ნასრულა
დირსხუ 1985; 39 წანაშ კინოხ (1985)
იდეოლოგია ისლამური ნაციონალიზმი[1]
შტაბ-ორენი ბეირუთი
აბანეფი პარლამენტის
12 / 128
აბანეფი თარობას
2 / 30
moqawama.org

1982 წანას, ისრაელიშით ლიბანიშ ეჭოფუაშ ბორჯის, თიქ ობჟათე ლიბანიშ ნორთიშ ოკუპაცია ქიმინჷ, ნამუსჷთ ისრაელიშ ხუჯაფით ობჟათე ლიბანიშ არმია (SLA) აკონტროლენდჷ. ჰეზბოლა მუსლიმი ოშურიელე პიჯეფიშ დინაფირქას წჷმარინუანს, ნამუსჷთ ირანი აფინანსენდჷ ისრაელიშ ოკუპაციაშ სააწმარენჯოთ.[2] თიში ლიდერეფი აიათოლა ხომეინიშ გემაჸვენჯეფი რდეს, ბუჯგუაშ აკოანჯარაფილი ნძალეფი — ირანიშ 1500-კოჩიანი რევოლუციური არმიაშ მეშქაშობათ იწვართჷდეს, ნამუთ ირანშე სირიაშ ხეშულობაშ ოჸიათ მიშეს. ეიოშინალი, ნამჷ-და თე ეკონია ლიბანიშ ომენოღალე ლჷმას ოკათუდჷ.[3] ჰეზბოლაქ პარტიზანული ლჷმა წჷმიჭყჷ ობჟათე ლიბანს, ნამუქჷთ ობჟათე ლიბანიშ არმიაშ აკოცჷმა დო 2000 წანაშ 24 მესის, ისრაელიშ ჯარეფიშით ლიბანიშ დოტება გჷმიჭანჷ.

ჰეზბოლაქ ოურდუმე თოლწონუათ თეშ გემანგარჷ, ნამჷ-და თიში პარამილიტარისტული სუა უმოსი ჭყანიერი რე, ვინდარო ლიბანიშ ჯარი.[4][5] ჰეზბოლას ახასიათენა, მუჭოთ "სახენწჷფოს სახენწჷფოშ დინოხოლე",[6] ნამუსჷთ ლიბანიშ თარობას უღუ აბანეფი, რადიო, სატელიტური ტელევიზია, სოციალური ნინალა დო რქინა დიდი მუდანობაშ ჯარეფი მიდაჯღონას ლიბანიშ ხურგეფს გალე.[7][8][9] ჰეზბოლა 8 მელახიშ ალიანსიშ მაკათურით რე, ნამუთ 14 ალიანსიშ მაკათურეფს მენძელენდჷ. ჰეზბოლას ჸონიერო ალურე ლიბანარი შიიტეფი,[10] სუნიტეფშო თე ბუჯგუა ვა რე მეღებული.[11][12] ჰეზბოლა ოურდუმე წვართუას, აკოანჯარაფას დო ფინანსეფს ირანშე, პოლიტიკურ მოხუჯას — სირიაშე ღებულენს.[13] ჰეზბოლაქ დო ისრაელქ ართიანს 2006 წანას, ლიბანიშ მაჟირა ლჷმას აწუდირთეს.

ჰეზბოლაქ მუში 1985 წანაშ მანიფესტის გჷმაქიმინჷ ღანკეფი, ნამუეფით რე "ამერიკალეფიშ, ფრანგეფიშ დო თინეფიშ მორსხუეეფიშ გიშარაჸუა ლიბანშე დო ჩქინ დიხას კოლონიური ართულეფიშ ეშაჸოთამა", ქიარსიანი ფალანგისტეფიშ "კანონიერი ნძალაგოქუნელობაშით" დოჸუნალა დო მართალსაჯებაშ მანჯება თინეფშა "თი დჷნოშურეფშო, ნამუეფით თინეფქ მუსლიმეფიშ დო ქირსიანეფიშ სააწმარენჯოთ ქიმინესჷნ". თაშნეშე "ჩქინი კათაშ ირი სქუაშო" ნებაშ მეჩამა, გეგშაგორან ხეშულობაშ თი ფორმა, ნამუთ თინეფს ოკოდესჷნ. ჰეზბოლა ლიბანარეფს მოუჭანუანდჷ, ნამჷ-და "ისლამური ხეშულობა" გეგშუგორდესკონ.[14] 2006-2008 წანეფს, ლიბანარეფიშ ოპროტესტე გიშულეფიშ [15] დო მენტებეფიშ უკული,[16] ართოიანი ერუანული ხეშულობაქ 2008 წანას გჷმიქიმინჷ, ნამუსჷთ ჰეზბოლაქ დო თიში ოპოზიციურ მორსხუეეფქ თარობაშ 30 აბანშე 11 მიპალეს, ნამუთ თინეფს ვეტოშ ნებას არზენს.[17] 2008 წანაშ მარაშინათუთას, ლიბანიშ ახალ მინისტრეფიშ კაბინეტიქ ღილეთ დადასურჷ პოლიტიკური გჷნაცხადეფიშ მინუში, ნამუქჷთ ჰეზბოლა ოურდუმე ორგანიზაციათ აღიარჷ დო ნება მეჩჷ "გადუდიშულას ვარდა დირთინუას დოჸუნელი ტერიტორიეფი" (სამანგ, შაბააშ ველეფი).[18] 2012 წანაშე, ჰეზბოლა სირიაშ ხეშულობას ომენოღალე ლჷმას ოპოზიციური აკნაკათეფიშ სააწმარენჯოთ ოხვარჷ, ნამუსჷთ თინა სიონისტურ დო "ვაჰაბიტურ-სიონისტურ" პიჯაკოდვალასჷთ მირჩქინანს, დო ნამუსჷთ ასადიშ დო თიში ალიანსიშ მოჯალაგუა ოკონ.[19][20] თინა სირიას დო ერაყის აბანური ნძალეფიშ ოწვართალო ვარდა ხუჯმოხუჯეთ ობურჯაფეთ უტენს თ.ჯ. "ისლამური სახენწჷფოშ" სააწმარენჯოთ.[21][22] წჷმორინაფა არაბული ოქიანუშ დიდ ნორთის,[23] ნამჷ-და ჰეზბოლა აწორინალაშ ყარაფი რენ, დოთირუ სირიაშ ომენოღალე ლჷმაშ სექტარიანული ორთაშე გიშნაველქ.[7][24][25]

ჰეზბოლაშ სტატუსი, მუჭოთ ლეგიტიმური პოლიტიკური პარტიაში, ტერორისტული ბურგუაში, აწორინალაშ ყარაფიშ ვარდა თიში კომბინაცია ასეშა ოდებელო სქიდჷ ოერეფოშქაშე ჯარალუას.[26] არაბული ლიგა,[27] ააშ,[28] საფრანგეთი,[29] ავსტრალია,[30] კანადა,[31] ისრაელი,[32] ნიდერლანდეფი[33] დო სპარსეთიშ ჸუჯიშ წორომალობაშ სხუნუ[34][35] ჰეზბოლას ტერორისტული ორგანიზაციაშ კვალიფიკაციას მეთმეჩანა. ევრორსხუ, ახალი ზელანდია დო გოართოიანაფილი ომაფე[36] ჰეზბოლაშ ხვალე ოურდუმე სუას მირჩქინანს ტერორისტულ ორგანიზაციათ დო გიშმართჷნს თიში პოლიტიკური სუაშე.[37][38] რუსეთი — ჰეზბოლას ლეგიტიმურ სოციალურ-პოლიტიკურ ორგანიზაციათ მირჩქინანს.[39] მუთ ოხჷ ჩინეთისჷნ, თინა ნეიტრალური რე დო ჰეზბოლაწკჷმა ურთიართობეფს ისქილიდუანს.[40]

ჯოხოდვალა

რედაქტირაფა

ჯოხოდვალა ჰეზბოლა, ანუ ჰიზბუ`ლ-ლაჰ, წჷმარინაუნს წიმინდე ყურანიშ სურა ალ-მა'იდაშ 61-ა აიასაშე (ومن يتول الله و رسوله والذين آمنوا فإن حزب الله هم الغالبون) - თინეფი, ნამუეფით ღორონთქ გიშაგორჷნ, თიშ მოჩიქული დო მორწუმეეფი, ემეთ ღორონთიშ ბუჯგუა რე, დო თინეფი იჸუაფჷნ აგომორძგვილეფი. თე ბოლო ფრაზა (ემეთ ღორონთიშ ბუჯგუა რე, დო თინეფი იჸუაფჷნ აგომორძგვილეფი. فان حزب الله هم الغالبوم ) ბეშტილი რე თაშნეშე ჰეზბოლაშ შილას. თშნეშე ეიოშინალი რე, ნამჷ-და არაბული გჷმოთქუალათ, ჰეზბოლა წჷმირაგადუ მუჭოთ ჰიზბულლაჰ, ჰეზბოლა — ირანული წჷმორაგადუა რე.

ჰეზბოლაშ რკუალა

რედაქტირაფა

აკადემიურ სფეროს მიარე, ჰეზბოლას ისლამისტურ-ტერორისტულ ორგანიზაციათ მირჩქინანს:

  • ვალიდ ფარესი, წჷმოულობათ ლიბანარი ტერორიზმიშ მარკუალი [41]
  • მარკ ლევინი, ამერიკალი ისტორიკოსი[42]
  • ავრაამ სელა, ურია ისტორიკოსი [43]
  • რობერტ ვისტრიქი, ურია ისტორიკოსი [44]
  • ეიალ ზისერი, ურია ისტორიკოსი[45]
  • სიამაქ ხათამი, ირანალი მარკვიალი [46]
  • როჰან გუნარატნა
  • ნეერუ გაბა, ავსტრალიარი მარკვიალი [47]
  • ტორე ბიორგო, ნორვეგიალი მარკვიალი [48]
  • მაგნუს ნორელი, "European Foundation for Democracy"-შ შვედი მარკვიალი[49]
  • ანტონი კორდესმანი, ამერიკალი მარკვიალი, "Center for Strategic and International Studies" [50]
  • დანიელ ბაიმანი, ამერიკალი მარკვიალი, Brookings Institution[51]
  • Center for American Progress[52]
  • United States Institute of Peace[53]

ლიტერატურა

რედაქტირაფა
  • Joseph Alagha (2006). The Shifts in Hizbullah's Ideology: Religious Ideology, Political Ideology. Amsterdam University Press. ISBN 90-5356-910-3.
  • Tom Diaz, Barbara Newman (2005). Lightning Out of Lebanon: Hezbollah Terrorists on American Soil. Presidio Press. ISBN 0-345-47568-2.[dead link]
  • Ahmad Nizar Hamzeh (2004). In The Path Of Hizbullah. Syracuse University Press. ISBN 0-8156-3053-0.
  • Judith Palmer Harik (2006). Hezbollah: The Changing Face of Terrorism. I.B. Tauris. ISBN 1-84511-024-2.
  • Hala Jaber (1997). Hezbollah. Columbia University Press. ISBN 0-231-10834-6.
  • Avi Jorisch (2004). Beacon of Hatred: Inside Hizballahs Al-Manar Television. Washington Institute for Near East Policy. ISBN 0-944029-88-4.
  • Augustus Richard Norton (2000). Hizballah of Lebanon: Extremist Ideals vs. Mundane Politics. Council on Foreign Relations.
  • Augustus Richard Norton (2007). Hezbollah: A Short History. Princeton University Press. ISBN 978-0-691-13124-5.[dead link]
  • Qassem, Naim (2005). Hizbullah: The Story from Within. Saqi Books. ISBN 978-0-86356-517-5.
  • Magnus Ranstorp (1996). Hizb'Allah in Lebanon: The Politics of the Western Hostage Crisis. St. Martin's Press. ISBN 0-312-16491-2.
  • Amal Saad-Ghorayeb (2001). Hizbullah: Politics and Religion. Pluto Press. ISBN 0-7453-1793-6.
  • Jamal Sankari (2005). Fadlallah: The Making of a Radical Shi'ite Leader. Saqi Books. ISBN 0-86356-596-4.
  • Natalia Antelava (June 2, 2006). "Inside Lebanese Hezbollah militia". British Broadcasting Corporation. Retrieved July 24, 2009.

რესურსეფი ინტერნეტის

რედაქტირაფა

სქოლიო

რედაქტირაფა
  1. ↑ Ekaterina Stepanova, Terrorism in Asymmetrical Conflict: Ideological and Structural Aspects, Stockholm International Peace Research Institute, Oxford University Press 2008, p. 113
  2. ↑ "Who are Hezbollah". BBC News. May 21, 2008. Retrieved August 15, 2008.
  3. ↑ Adam Shatz (April 29, 2004). "In Search of Hezbollah". The New York Review of Books. Archived from the original on August 22, 2006. Retrieved August 14, 2006.
  4. ↑ "UN: Hezbollah has increased military strength since 2006 war". Haaretz. October 25, 2007. Retrieved September 5, 2013.
  5. ↑ Frykberg, Mel (August 29, 2008). "Mideast Powers, Proxies and Paymasters Bluster and Rearm". Middle East Times. Retrieved May 31, 2011. And if there is one thing that ideologically and diametrically opposed Hezbollah and Israel agree on, it is Hezbollah's growing military strength.
  6. ↑ "Iran-Syria vs. Israel, Round 1: Assessments & Lessons Learned". Defense Industry Daily. September 13, 2013. Retrieved February 19, 2013.
  7. ↑ 7.0 7.1 Hubbard, Ben (March 20, 2014). "Syrian Fighting Gives Hezbollah New but Diffuse Purpose". New York Times. Retrieved May 30, 2014. ... the fighting has also diluted the resources that used to go exclusively to facing Israel, exacerbated sectarian divisions in the region, and alienated large segments of the majority Sunni population who once embraced Hezbollah as a liberation force... Never before have Hezbollah guerrillas fought alongside a formal army, waged war outside Lebanon or initiated broad offensives aimed at seizing territory.
  8. ↑ Deeb, Lara (July 31, 2006). "Hizballah: A Primer". Middle East Report. Retrieved May 31, 2011.
  9. ↑ Goldman, Adam (May 28, 2014). "Hezbollah operative wanted by FBI dies in fighting in Syria". Washington Post. Retrieved May 30, 2014. ... Hasan Nasrallah has called the deployment of his fighters to Syria a 'new phase' for the movement, and it marks the first time the group has sent significant numbers of men outside Lebanon's borders.
  10. ↑ "Huge Beirut protest backs Syria". BBC News. March 8, 2005. Retrieved February 7, 2007.
  11. ↑ "Hariri: Sunnis 'refuse' to join Hezbollah-Al Qaida war". AFP, January 25, 2014.
  12. ↑ The Christian Science Monitor. "Why Hezbollah has openly joined the Syrian fight". The Christian Science Monitor.
  13. ↑ Filkins, Dexter (September 30, 2013). "The Shadow Commander". The New Yorker. Retrieved 4 October 2013. From 2000 to 2006, Iran contributed a hundred million dollars a year to Hezbollah. Its fighters are attractive proxies: unlike the Iranians, they speak Arabic, making them better equipped to operate in Syria and elsewhere in the Arab world.
  14. ↑ Itamar Rabinovich. Israel in the Middle East. UPNE. Retrieved November 18, 2010.
  15. ↑ Ghattas, Kim (December 1, 2006). "Political ferment in Lebanon". BBC News. Retrieved August 15, 2008.
  16. ↑ Stern, Yoav; Issacharoff, Avi (May 10, 2008). "Hezbollah fighters retreat from Beirut after 37 die in clashes". Haaretz. Archived from the original on May 12, 2008. Retrieved October 20, 2012.
  17. ↑ "Hezbollah (a.k.a. Hizbollah, Hizbu'llah)". Council on Foreign Relations. September 13, 2008. Retrieved September 15, 2008.
  18. ↑ Nafez Qawas (August 6, 2008). "Berri summons Parliament to vote on policy statement". The Daily Star. Retrieved August 6, 2008.
  19. ↑ Barnard, Anne (January 3, 2014). "Mystery in Hezbollah Operatives Life and Death". The New York Times.
  20. ↑ Barnard, Anne (July 9, 2013). "Car Bombing Injures Dozens in Hezbollah Section of Beirut". The New York Times. Retrieved August 30, 2013. Hezbollah has portrayed the Syrian uprising as an Israeli-backed plot to destroy its alliance with Mr. Assad against Israel.
  21. ↑ Liz Sly and Suzan Haidamous 'Lebanon’s Hezbollah acknowledges battling the Islamic State in Iraq,' Washington Post 16 February 16, 2015.
  22. ↑ Ali Hashem, arrives in Iraq. Al Monitor 25 November 2014
  23. ↑ Jamail, Dahr (July 20, 2006). "Hezbollah's transformation". Asia Times. Retrieved October 23, 2007.
  24. ↑ "Hezbollah's Syrian Quagmires" (PDF). The Washington Institute for Near East Policy. Retrieved 17 September 2014. By siding with the Assad regime, the regime's Alawite supporters, and Iran, and taking up arms against Sunni rebels, Hezbollah has placed itself at the epicenter of a sectarian conflict that has nothing to do with the group's purported raison d’être: 'resistance' to Israeli occupation.
  25. ↑ Kershner, Isabel (March 10, 2014). "Israel Watches Warily as Hezbollah Gains Battle Skills in Syria". New York Times. Retrieved May 30, 2014. ... the Lebanese group's image at home and in the broader Arab world has been severely damaged because it is fighting Sunni rebels in Syria while its legitimacy rested on its role in fighting Israel.
  26. ↑ ""Hezbollah's Military and Political: Any Difference?" By Richard Horowitz, World Policy Institute, September 25, 2013".
  27. ↑ "Arab League labels Hezbollah a terrorist organization". Reuters. March 11, 2016.
  28. ↑ Designation of Foreign Terrorist Organizations, Department of State, Federal Register, Vol. 62, No. 195, October 8, 1997
  29. ↑ "Jewish Leaders Applaud Hezbollah Terror Designation by France". Algemeiner Journal. April 4, 2013. Retrieved September 4, 2013.
  30. ↑ "Listed terrorist organisations – Hizballah's External Security Organisation (ESO)". Australian National Security. Retrieved 11 July 2014.
  31. ↑ "Listed Terrorist Entities – Currently Listed Entities". Government of Canada. Public Safety Canada. March 24, 2014. Retrieved 11 July 2014.
  32. ↑ "Hezbollah – International terrorist organization". Israel Ministry of Foreign Affairs. July 22, 2013.
  33. ↑ Norman, Lawrence; Fairclough, Gordon (September 7, 2012). "Pressure Mounts for EU to Put Hezbollah on Terror List". Wall Street Journal. Retrieved June 7, 2015.
  34. ↑ "GCC: Hezbollah terror group". Arab News. June 3, 2013. Retrieved June 3, 2013.
  35. ↑ "Hezbollah labelled a terrorist organization by Gulf Arab states". CBC. Retrieved 2 March 2016.
  36. ↑ Proscribed terrorist organisations (Report). Home Office. March 27, 2015. p. 10. Retrieved July 6, 2015. Hizballah’s External Security Organisation was proscribed March 2001 and in 2008 the proscription was extended to Hizballah’s Military apparatus including the Jihad Council.
  37. ↑ Kanter, James; Rudoren, Jodi (July 22, 2013). "European Union Adds Military Wing of Hezbollah to List of Terrorist Organizations". New York Times. Retrieved September 4, 2013.
  38. ↑ "Lists associated with Resolution 1373". New Zealand Police. July 20, 2014. Retrieved 16 August 2014.
  39. ↑ Russia says Hezbollah, Hamas not terror groups,' The Times of Israel 16 November 2015.
  40. ↑ Omar Nashabe, 'China’s Ambassador in Lebanon: Hezbollah Arms a Trade Matter,' 4 May Al-Akhbar, 2012
  41. ↑ Phares, Walid. Future Jihad: Terrorist Strategies against America. New York: Palgrave MacMillan, 2005. p. 148.
  42. ↑ LeVine, Mark. "Israel, Lebanon, Hezbollah, Hamas, fighting, terrorism, peace, by Mark LeVine". Beliefnet.com. Retrieved January 18, 2011.
  43. ↑ "Hizballah employed anti-Israel terrorism to pursue its goal of turning Lebanon into a state and society ruled solely by the Shari'a." Sela, Avraham. "Terrorism." The Continuum Political Encyclopedia of the Middle East. Ed. Avraham Sela. New York: Continuum, 2002. pp. 822–836
  44. ↑ "The Shiite Hezbollah has indeed become a trusted mentor and role model to the Sunni fundamentalist Hamas. Both organizations have inscribed on their banner the rejection of any treaties or peace agreements with Israel, energetically work for its demise and encourage suicide terrorism to that end." Wistrich, 731.
  45. ↑ Zisser, Eyal. "The Threat Posed by Hezbollah." Middle East Forum. November 26, 2002. January 18, 2011.
  46. ↑ Khatami, Siamak. Iran: A View from Within. Janus Publishing Company Lim. January 21, 2011.
  47. ↑ Gaba, Neeru. Hezbollah: in transition. La Trobe University. 2007. January 21, 2011.
  48. ↑ Bjørgo, Tore. Root Causes of Terrorism. Psychology Press. January 21, 2011.
  49. ↑ "EU: Designate Hezbollah a Terrorist Organisation Now".
  50. ↑ "Terrorist and Extremist Movements in the Middle East" (PDF).
  51. ↑ Daniel Byman, Should Hezbollah Be Next?, Foreign Affairs (November/December 2003)
  52. ↑ Hezbollah’s Impact on Security and Political Dynamics in the Middle East, September 30, 2010
  53. ↑ Special Report 111: Global Terrorism after the Iraq War, October 2003
გორილი რე "https://xmf.wikipedia.org/w/index.php?title=ჰეზბოლა_(ლიბანი)&oldid=213140"-შე