სოხუმიშ სახენწჷფო უნივერსიტეტი

აფხაზეთიშ სახენწჷფო უნივერსიტეტი (ხოლო სოხუმიშ უნივერსიტეტი; აფხ. Аҧснытәи Аҳәынҭқарратә Университет) — აფხაზეთიშ ართადართი უნივერსიტეტი. სოხუმიშ უნივერსიტეტიშ ისტორია ოდუდეს ეჭოფუნს 1932 წანაშ 7 ფურთუთაშე, თიშენ ნამდა საქორთუოშ თარობაშ გინოჭყვადუათ ნოღა სოხუმს პედაგოგიურ ინსტიტუტიქ დირსხუ. დუდშე, სოხუმიშ პედაგოგიურ ინსტიტუტის ჟირი კათედრა არსებენდჷ, ნამუეფით, ჯინჯიერო, პედაგოგიურ კადრეფს აზადენდჷ. უკული ინსტიტუტის შხვა სპეციალობეფქ ხოლო გიაძინჷ დო 1960-იან წანეფიშ დაჭყაფურშო პედაგოგიურ ინსტიტუტიქ გინირთჷ მაჸონაფალი ოგანათე დო ომენცარე ცენტრო, სოდეთ ოგურაფალი პროცესი ქორთულ, აფხაზურ დო რუსულ ნინეფშა მიშჷ. 1973 წანას სოხუმიშ პედაგოგიური ინსტიტუტიქ დირსხუ მუჭოთ აფხაზეთიშ (სოხუმიშ) უნივერსიტეტიქ.

1989 წანაშ ჩინებული პოლიტიკური მოლინეფიშ უკული, აფხაზეთიშ (სოხუმიშ) უნივერსიტეტის გიშერთჷ ქორთული ნორთიქ, ნამუთ აფხაზეთიშ უნივერსიტეტიშ პროფესორ-მაგურაფალეფიშ დო სტუდენტეფიშ უმენტაშობას აკმაართიანენდჷ. 1989 წანაშ 14 მესის უნივერსიტეტიშ ქორთული ნორთიშ ბაზაშა დირსხუ ივანე ჯავახიშვილიშ ჯოხონობაშ ქართიშ სახენწჷფო უნივერსიტეტიშ სოხუმიშ ფილიალი, ნამუქჷთ 1993 წანაშე ნოღა ქართის გაგინძორჷ ფუნქციონირაფა. 2007 წანაშ 31 კვირკვეს საქორთუოშ თარობაშ დოდგინალათ ქსუ სოხუმიშ ფილიალიშ ბაზაშა დირსხუ ოჯარე სამართალიშ იურიდიული პიჯი - სოხუმიშ უნივერსიტეტიქ. 2008 წანაშ 4 ღურთუთას უნივერსიტეტიქ მიღჷ ოგანათეშ საქვარუაშ წარმებაშ სახენწჷფო ლიცენზია, დო 2008 წანაშ 8 ღურთუთას - სახენწჷფო აკრედიტაცია (5 წანაშ ვადათ).

ისტორია

სოხუმიშ სახენწჷფო უნივერსიტეტიქ დირსხუ 1932 წანაშ 7 ფურთუთას აფხაზეთიშ გონათაფაშ ოკათე კომისარატიშ („გონკათკომი“) დოდგინალაფაშ ჰოიათ მუჭოთ აგროპედაგოგიური ინსტიტუტი. [[1933]] წანას არსებული ინსტიტუტიშ ბაზაშა რეორგანიზაფილქ იჸუ სოხუმიშ მაქსიმ გორსკიშ ჯოხონობაშ სახენწჷფო პედაგოგიური ინსტიტუტო. 1979 წანას, საქორთუოშ სრრ გონათაფაშ სამინისტროშ გინოჭყვადინით გინიქიმინჷ აფხაზეთიშ სახენწჷფო უნივერსიტეტო (დჷმარსხუაფალი რექტორი რდჷ ზურაბ ანჩაბაძე).

დუდშე სახენწჷფო უნივერსიტეტი აკმოდირთუდჷ სუმი (აფხაზურნინამი, რუსულნინამი, ქორთულნინამი) სექტორეფშე. უნივერსიტეტის ქორთულნინამი სტუდენტეფიშ მეზინდუაქ აფხაზეფიშ უბაღინელობა გიმიჭანუ, მუქჷთ 1989 წანას ნოღა სოხუმს ბუძოლით ითუ. რუსულ დო ქორთულ ხასჷლეფს შქას წარმებული კონფლიქტიშ შედეგო ნოღა ქართის აფხაზეთიშ უნივერსიტეტიშ უნივერსიტეტიშ ნტინელი ქორთული სექტორიშ ბაზაშე დირსხუ აფხაზეთიშ დანძალებათ აკანთიერელი უნივერსიტეტიქ, ნამუთ ამდღარშა წჷმოძინათ ფუნქციონირენს.

2006 წანას აფხაზეთიშ სახენწჷფო უნივერსიტეტიქ აფხაზეთიშ პრეზიდენტიშ დეკრეტიშ ჰოიათ მიღჷ მუშითმართულ (ავტონომიური) უმაღალაშ ოგურაფიშ სტატუსი. 2011 წანას ხემოჭარილქ იჸუ ოქმი აფხაზეთიშ სახენწჷფო უნივერსიტეტს დო ნოღა ურბინოშ (იტალია) უნივერსიტეტ შქას.

სტუდენტური მაჯღვერალა

სოხუმიშ სახენწჷფო უნივერსიტეტიშ სტუდენტური მაჯღვერალა, საქორთუოშ უმაღალაში გონათაფაშენ კანონდვალაშ მეჯინათ იღოლუ 2008 წანას. 2008-2010 წანეფს სოხუმიშ სახენწჷფო უნივერსიტეტიშ სტუდენტური მაჯღვერალაშ პრეზიდენტი რდჷ გიორგი ბლიაძე; 2010-2012 წანეფს - თეონა მოდებაძე, 2012-2014 წანეფს მასუმა ჭანაფაშ სტუდენტური მაჯღვერალაშ პრეზიდენტი რდჷ გიორგი ომარაშვილი. 2014-2015 წანეფს ლაშა გაზდელიანი. 2016 წანაშ 12 გჷმათუთაშე სოხუმიშ სანენწჷფო უნივერსიტეტიშ სტუდენტური მაჯღვერალაშ პრეზიდენტი რე ნინო თავაძე. ვიცე-პრეზიდენტეფი: თინათინ ბუცხრიკიძე, ზაქრო ჩხეტიანი, გიორგი ჩოფლიანი.

ფაკულტეტეფი

აფხაზეთიშ სახენწჷფო უნივერსიტეტის უღჷ 7 ფაკულტეტი 41 კათედრა. თინა რე ევრაზიაშ უნივერსიტეტეფიშ ასოციაციაშ მაკათური, მორო ოუნივერსიტეტშქაშური თირუაშ ჸურე აფხაზეთიშ უნივერსიტეტიშ სოხუმიშ ნორთი რუსეფიშ დო აფხაზეფიშე ჸონაფილი ეთნოწიმინდუაშ დო თხოზინიშ გეშა რე გალენ პოლიტიკურ იზოლაციას, დო მანგო, იხურგუ ხვალე პოსტრცხუ ოფირჩათ. რუსეთი კინ ლაჸაფენს მახურგალ როლს აფხაზეთიშ პოლიტიკურ, კულტურულ დო თ.უ. რინაშ არძა სფეროს.

ფიზიკა-მათემატიკაშ ფაკულტეტი

მათემატიკური ანალიზიშ კათედრა.
გჷმორინაფონი მათემატიკაშ კათედრა.
ზოგადი ფიზიკაშ კათედრა.
სოხუმიშ ფიზიკაშ დო ტექნიკაშ ინსტიტუტწკჷმა არსებული ექსპერიმენტული ფიზიკაშ კათედრა.

ბიოლოგია-გეოგრაფიაშ ფაკულტეტი

ეკოლოგიაშ დო ჩხოლარეფიშ მორფოლოგიაშ კათედრა.
ადამიერიშ დო ჩხოლარეფიშ ფიზიოლოგიაშ კათედრა.
ქიმიაშ კათედრა.
გეოგრაფიაშ კათედრა.
აფხაზეთიშ მენცარობეფიშ აკადემიაწკჷმა არსებული ოტყალე მეურნეობაშ დო ბოტანიკაშ კათედრა.
აფხაზეთიშ მენცარობეფიშ აკადემიაშ ექსპერიმენტული პათოლოგიაშ დო თერაპიაშ ინსტიტუტწკჷმა არსებული ექსპერიმენტული ბიოლოგიაშ დო მედიცინაშ კათედრა.
აფხაზეთიშ მენცარობეფიშ აკადემიაშ ჰიდროფიზიკაშ ინსტიტუტწკჷმა არსებული გჷმორინაფონი ეკოლოგიაშ კათედრა.

ისტორიაშ ფაკულტეტი

ისტორიაშ კათედრა.
აფხაზეთიშ არქეოლოგიაშ დო ეთნოლოგიაშ კათედრა.
რუსეთიშ ისტორიაშ დო ხურგაგალენიშ ისტორიაშ კათედრა.
ოერეფოშქაშე ურთიართობეფიფიშ ისტორია კათედრა.

ფილოლოგიაშ ფაკულტეტი

აფხაზური ნინაშ კათედრა.
აფხაზური ლიტერატურაშ კათედრა.
რუსული ნინაშ კათედრა.
რუსული დო ხურგაგალენი ლიტერატურაშ კათედრა.
გერმანული ნინაშ კათედრა.
ინგლისური ნინაშ კათედრა.
ჟურნალისტიკაშ კათედრა.
ოარტისტე-ორეჟისორე ხელუანუაშ გჷნორთი.
აფხაზეთიშ მენცარობეფიშ აკადემიაწკჷმა არსებული აფხაზეთიშ ჰუმანიტარული რკვიებეფიშ ინსტიტუტიშ აფხაზოლოგიაშ კათედრა.

სამართალრჩქინაშ ფაკულტეტი

სახენწჷფოშ დო სამართალიშ კათედრა.
ომენოღალე სამართალიშ დო პროცესიშ კათედრა.
ზისხირიშ სამართლიშ დო პროცესიშ კათედრა.

ეკონომიკაშ ფაკულტეტი

ეკონომიკური თეორიეფიშ კათედრა.
ბუღალტრული კოროცხუაშ დო აუდიტიშ კათედრა.
მენეჯმენტიშ კათედრა.
ერუანული ეკონომიკაშ კათედრა.
ფინანსეფიშ დო კრედიტიშ კათედრა.
უმაღალაში მათემატიკაშ კათედრა.

პედაგოგიური ფაკულტეტი

პედაგოგიკაშ დო ფსიქოლოგიაშ კათედრა.
დაჭყაფური გოსინთოლებაშ პედაგოგიკაშ დო მეთოდიკაშ კათედრა.
სახვითი ხელუანუაშ კათედრა.
ფიზიკური კულტურიაშ დო სპორტიშ კათედრა.

აგრარული დო ოინჟინრე ფაკულტეტი

აგრონომიაშ კათედრა.
აგრიკულტურაშ წარმოებაშ მექანიზაციაშ კათედრა.
აფხაზეთიშ მენცარობეფიშ აკადემიაშ ომენცარე რკვიებეფიშ ინსტიტუტწკჷმა არსებული ოფუტეშ სუბტროპიკული მეურნობაშ დო გჷმორკვიებაშ პროდუქტეფიშ ტექნოლოგიაეფიშ კათედრა.

ზოგადოუნივერსიტეტე კათედრეფი

ფილოსოფიაშ დო კულტუროლოგიაშ კათედრა.
პოლიტოლოგიაშ დო სოციოლოგიაშ კათედრა.
ოურდუმე კათედრა.

ოვეე ფოლკლორისტიკიკაშ დო ნართოლოგიაშ ოგურაფალი-ომენცარე ცენტრი

ოვეე ფოლკლორისტიკიკაშ დო ნართოლოგიაშ ოგურაფალი-ომენცარე ცენტრიქ იქიმინჷ 2001 წანაშ პირელს აფხაზეთიშ სახენწჷფო უნივერსიტეტიშ ფოლკლორიშ ლაბორატორიაშ ბაზას. ცენტრიშ თარი ღანკი აფხაზური ნართეფიშ ეპოსიშ დო ოართე, აფხაზური ფოლკლორიშ შხვა ჟანრეფიშ (ძეგლეფიშ) გურაფა, სისტემატიზაცია-კლასიფიკაცია წჷმარინუანს. ცენტრი ღანკო ისახუნს ხოლო ფოლკლორული ნაწარმებეფიშ დო ათე ნაწარმებეფიშ გეშა არსებული რკვიებეფიშ შედეგეფიშ შხვადოშხვა ნინაშა თანგუას დო პუბლიცირაფას. ცენტრი ატარენს ფოლკლორულ-ეთნოგრაფიულ ექსპედიციეფს ხვალე აფხაზეთიშ ტერიტორიას ვარჷნ, თურქეთისჷთ, სოდეთ ოხორანს აფხაზური დიასპორაშ თარი ნორთი. რკვიებაშ სამუშეფს ოკათჷნა უნივერსიტეტიშ სტუდენტეფი, ასპირანტეფი. ცენტრი რეგულარულო გიშაშქვანს წინგეფიშ სერიეფს აფხაზურ დო რუსულ ნინეფშა. („ფოლკლორული კულტურაშ ოქიანუ“, „მათქუალარი დო თიში ტექსტი“, „ჩინებული აფხაზოლოგეფი“) 1012 წანას მოსკოვური გიშაშქუმალუა „ნაუკა“-წკჷმა ართო გოთოლწონაფილი რე აფხაზური ნართეფიშ ეპოსიშ ტექსტეფიშ ედომუშამი ომენცარე დო აკადემიური გიშაშქუმალა აფხაზურ ნინაშა 7 ტომო.

პარტნიორი უნივერსიტეტეფი

ბოლონიაშ უნივერსიტეტი (იტალია).
მინჰოშ უნივერსიტეტი (პორტუგალია).
პირეუსიშ უნივერსიტეტი (საბერძნეთი).
თრაკიაშ უნივერსიტეტი (საბერძნეთი).
ინფორმაციული სისტემეფიშ მენეჯმენტიშ ინსტიტუტი (ლატვია).
ლატვიაშ კულტურაშ კოლეჯი.
შიაულაიშ სახენწჷფო უნივერსიტეტი (ლიეტუვა)
ტარას შევჩენკოშ ჯოხონობაშ კიევიშ ნაციონალური უნივერსიტეტი (უკრაინა).
ტავრიაშ ნაციონალური უნივერსიტეტი (უკრაინა).
ვლადიმერ დალიშ ჯოხონობაშ ბჟაეიოლუ უკრაინაშ ნაციონალური უნივერსიტეტი (უკრაინა).
დიარაშ ტექნოლოგიაშ დო ვაჭრობაშ უნივერსიტეტი (უკრაინა).
ა. რუსოშ ჯოხონობაშ ბელციშ სახენწჷფო უნივერსიტეტი (მოლდოვა).
კაჰუშ სახენწჷფო უნივერსიტეტი (მოლდოვა).
ერევანიშ ხელუანობაშ სახენწჷფო აკადემია (სომხეთი).
ერევანიშ არქიტექტურაშ დო დგინუაშ სახენწჷფო უნივერსიტეტი (სომხეთი).
იტალიური ასოციაცია რონდინე მშვიდობაშ ციტადელი.
ადნან მენდერეშ უნივერსიტეტი (თურქეთი).
ფატიჰიშ უნივერსიტეტი (თურქეთი).
Moheg Turkish Teaching Center (ირანი).
კავკასიაშ უნივერსიტეტი (აზერბაიჯანი).
აზიაშ უნივერსიტეტი (აზერბაიჯანი).
ნახიჩევანიშ უნივერსიტეტი (აზერბაიჯანი).
არდაჰანიშ უნივერსიტეტი (თურქეთი).
კავკასიაშ უნივერსიტეტი (თურქეთი).
Iğdır University (თურქეთი).
Artvin-Çoruh University (თურქეთი).
Ağrı İbrahim Çeçen University (თურქეთი).
ერზრუმიშ უნივერსიტეტი (თურქეთი).
Bayburt University (თურქეთი).
Gümüşhane University (თურქეთი).
ერზრუმიშ ტექნიკური უნივერსიტეტი (თურქეთი).

ლიტერატურა

Haber, Erika (2003). The myth of the non-Russian: Iskander and Aitmatov's magical universe. Lexington, Mass: Lexington Books. pp. p. 69. ISBN 0-7391-0531-0.
Hewitt, George B. (1998). The Abkhazians. New York: St. Martin's Press. pp. p. 174. ISBN 0-312-21975-X.
Kaufman, Stuart J. (2001), Modern Hatreds: The Symbolic Politics of Ethnic War, p. 104-5. Cornell University Press, ISBN 0-8014-8736-6.