ინდოეთი
ინდოეთი (ბენგ. ভারত, ინგლ. India), ედომუშამი ოფიციალური ჯოხოდვალა — ინდოეთიშ რესპუბლიკა - (ბენგ. ভারতীয় প্রজাতন্ত্র, ინგლ. Republic of India) — სახენწჷფო ობჟათე აზიას. ქიანაშ მახორობა — 1,22 მილიარდ ადამიერშე უმოსი (2010), ტერიტორია — 3 287 263 კმ², ჟირხოლო მუნაჩემეფით, ობჟათე აზიაშ უდიდაშ სახენწჷფოს წჷმმარინუანს. მოსოფელს მაჟირა აბანს იკენს მახორობაშ მუდანობათ დო მოსოფელს მაშკვითა რე ტერიტორიაშ მეჯინათ. ნანანოღა — ნიუ-დელი. სახენწჷფო ნინეფი — ჰინდი დო ინგლისური.
| ინდოეთიშ რესპუბლიკა भारत गणराज्य Bhārat Ganarājya Republic of India ინდოეთი |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| დევიზი: ჭეშიმარიტება იმორძგუანს (satyamēva jayatē) |
||||||
| ჰიმნი: |
||||||
.svg) |
||||||
| ნანანოღა | ნიუ-დელი / | |||||
| უკაბეტაში ნოღა | მუმბაი, დელი, ბანგალორი, ჩენაი, კოლკატა | |||||
| ოფიციალური ნინა(ეფი) | ჰინდი, ინგლისური დო ხოლო 21 ნინა |
|||||
| თარობა | ფედერაციული საპარლამენტო რესპუბლიკა | |||||
| - | პრეზიდენტი | რამ ნათ კოვინდი | ||||
| - | პრ.-მინისტრი | ნარენდრა მოდი | ||||
| ფართობი | ||||||
| - | გვალო | 3,287,590 კმ2 (7-ა) | ||||
| - | წყარი (%) | 9.56 | ||||
| მახორობა | ||||||
| - | 2011 ფასებათ |  1 220 800 359[1] (2-ა) |
||||
| - | census | 1,027,015,248 | ||||
| - | მეჭედალა | 329 ად/კმ2 (31-ა) | ||||
| ედპ (ჸუპ) | 2011 ფასებათ | |||||
| - | გვალო | $4.469 ტრილიონი (3-ა) | ||||
| - | ართ მახორუშე | $3,703 (129-ა) | ||||
| აგი (2011) | 0.547 (ოშქაშე) (134-ა) | |||||
| ვალუტა | ინდური რუპია (INR) |
|||||
| ბორჯიშ ორტყაფუ | UTC +5:30სთ. | |||||
| - | ზარხულიშ (DST) | +5:30სთ. (UTC) | ||||
| ქიანაშ კოდი | IND | |||||
| Internet TLD | .in | |||||
| ოტელეფონე კოდი | +91 | |||||
ფედერაციული, საპარლამენტო რესპუბლიკა. პრემიერ-მინისტრი — ნარენდრა მოდი, პრეზიდენტი — პრანაბ მუხერჯი. ქიანა ირთუ 29 შტატო დო 7 მორსხუე ტერიტორიათ.
ინდოეთის ბჟადალშე უხურგანს პაკისტანი, ოორუე-ბჟაეიოლშე - ჩინეთიშ ოკათე რესპუბლიკა, ნეპალი დო ბჰუტანი, ბჟაეიოლშე - ბანგლადეში დო მიანმარი. თეშ მოხ, ინდოეთის ოზუღე ხურგეფი უღუ ობჟათე-ბჟადალშე მალდივეფწკჷმა, ობჟათეშე - შრი-ლანკაწკჷმა დო ობჟათე-ბჟაეიოლშე - ინდონეზიაწკჷმა[2]. შტატი ჯამუ დო ქაშმირს, ოდებელ ტერიტორიას, ხურგა უღჷ ავღანეთწკჷმა[3].
ჯოხოდვალა
რედაქტირაფაისტორია
რედაქტირაფაქუაშ ხანა
რედაქტირაფა
ნარმადაშ ლეხერს, ჰატნორს გოთინილო გილმალი ადამიერიშ ჰომო ერექტუსიშ ნოსქილედიშ მეგორაფა ოძირანს, ინდოეთიშ ტერიტორიას დოხორაფაქ მოხვადჷ, უკიდაშ შვანს, შქა პლეისტოცენიშ ეპოქას, დოხოლაფირო 500 000 - 200 000 წანაშ კინოხ. დოხოლაფირო 30 000 წანაშ კინოხ ინდოეთიშ სუბკონტინენტის მეზოლითიშ ხანაქ დიჭყჷ, ნამუთ დოხოლაფირო იგინძორუ 25 000 წანაშ გოძვენას. საზოგადოთ, მეღებული რე, ნამჷ-და თეხანურ ადამიერეფქ სუბკონტინენტის დიხორეს ეკონია გოჸინჩაფაშ პერიოდიშ ბოლოს ვარდა დოხოლაფირო 12 000 წანაშ კინოხ. მაართა რჩქინელი იროიანი დოხორუეფი 9 000 წანაშ კინოხ მადჰია-პრადეშიშ შტატის, ბჰიმბეტკაშ ტერიტორიას გიჭყჷ. ნეოლითური კულტურაშ არძაშე ორდოშიანი ნოქური, რადიოკარბონული ანალიზიშ მეჯინათ, მერსხილიე VIII ვითოშწანურაშ ოშქაშე ხანეფწკჷმა ჩქ. ეკ.-შახ დო ნაძირეფუ რე გუჯარათიშ შტატის კამბეიშ ჸუჯიწკჷმა. ნეოლითური კულტურაშ მინუშეფი, ნამუთ ითარიღებუაფუ ჩქ. ეკ.-შახ VII ვითოშწანურათ მეგორელი რდჷ, თაშნეშე, ალმახანური პაკისტანიშ ბელუჯისტანიშ პროვინციას მერგარჰიშ გჷთაბიჯალს. გვიანი ნეოლითური ხანიშ კულტურეფი გოპეულერი რდჷ წყარმალუ ინდიშ ლეხერს ჯვ. წ. 6 - 2 ვითოშწანურას ჩქ. ეკ.-შახ დო ობჟათე ინდოეთის ჯვ. წ. 2800-1200 წანეფიშ შქა პერიოდის. ისტორიულ რეგიონს იდვალუაფუ ობჟათე აზიაშ მუსხირენ უჯვეშაში ნოხორუ დო ნძალიერი ცივილიზაცია.
ადრეპალეოლითურ პერიოდწკჷმა მერსხილი უჯვეშაში აკანეფიშ არქეოლოგიური გონთხორუეფიშ შედეგო მეგორაფილიე პაკისტანს წყარმალუ სოანიშ ლეხერს. მაართა ოფუტე ტიპიშ დოხორუეფქ გორჩქინდჷ მერგარჰის ნეოლითიშ ეპოქას, დო მაართა ონოღე ტიპიშ დოხორუეფქ - წყარმალუ ინდიშ ლეხერს, ნამუშეთ არძაშე უმოსი შანულამი რე მოჰენჯო-დარო დო ჰარაპა.
ბრინჯაოშ ხანა
რედაქტირაფა
ბრინჯაოშ ხანა ინდოეთიშ სუბკონტინენტის ჩქ. ეკ.-შახ 3300 წანაშ კინოხ წყარმალუ ინდიშ ლეხერს ცივილიზაციეფიშ აკოქიმინაფათ დიჭყჷ. თე პერიოდიშ თარ დუმახასიათაფალ თვისებას წჷმარინუანს მეტალურგიაშ მაღალი გოვითარაფა - ლინჯიშ, ბრინჯაოშ, ტყვიაშ დო კალაშ ნდღულაფა. ინდური ცივილიზაციეფიშ გოპეულუა ჩქ. ეკ.-შახ 2600-1900 წანეფიშ შქა პერიოდის უხვადუ. თე პერიოდის ინდოეთიშ სუბკონტინენტის დითმირსხუაფუ ნოღეფი დო იჭყაფუ გრანდიოზული აკოგაფუეფი. თე უჯვეშაში ცივილიზაციაქ გჷმიქიმინუ წყარმალუ ინდიშ ლეხერს დო გიფაჩუ წყარმალუ გჰაგჰრა-ჰაკრაშ ლეხერს (თე წყარმალუ, მიარე მენცარიშენი გომანგაფილიე ვედურ წყარმალუ სარასვატწკჷმა), განგიშ დო ჯამუნაშ შქაწყარმალონას, გუჯარათის დო ოორუე ავღანეთის. ინდური ცივილიზაციაშ გონშხვავაფილი მუშობურობეფს წჷმარინუანს ანგურათ აკნაგეფუ ნოღეფი მაღალგოვითარაფილი საკანალიზაციო სისტემათ დო მიარესართულებამი ჸუდეეფით. უმანგარაში ონოღე ცენტრეფი რდჷ ჰარაპა დო მოჰენჯო-დარო, დჰოლავირა, ლოტჰალი, კალიბანგა დო შხვ. წყარმალუ სარასვატიშ ესქირაფაშ და წყარმალუ ინდიშ კალაპოტიშ თირუას შედეგო დიდი გეოლოგიური დო კლიმატური თირაფეფქ მაჸუნჷ, ნამუქჷთ რეგიონს ტყალეფიშ ნქირაფა და გოტიოზაფა გიმიწუ. თე ფაქტორქ ინდური ცივილიზაციეფიშ დაღამაკებაშ დო ნქარუაშ მიზეზო გჷნირთჷ.
რკინაშ ხანა
რედაქტირაფა- ვედური ცივილიზაცია
ვედური კულტურა ინდურ-არიული კულტურაშ ნორთი რე, ნამუთ იასოცირებუაფუ ვედეფწკჷმა - ვედურ სანსკრიტშა აკოხანდილი ინდუიზმიშ წიმინდე ჭარილებწკჷმა. მენცარობას მეღებული თოლოზირუეთ ვედური ცივილიზაცია არსებენდჷ ჯვ, წ. II ვითოშწანურაშ შქა ხანეფშე I ვითოშწანურაშ შქა ხანეფშახ. თე თარიღი ოდებელი რე კანკალე ინდოარი დო ბჟადალარი ისტორიკოსიშ დო მენცარშოთ, ნამუთ ვედური პერიოდიშ დაჭყაფუთ მითმირჩქინანა ჯვ. წ. IV ვითოშწანურას დო ინდურ ცივილიზაციას უმანგუანა ვედურს. სწორას ვედურ პერიოდის გჷმიქიმინუ ინდური კულტურაქ, ნინაქ დო რელიგიაქ. ვედური პერიოდიშ მაართა 500 წანა (ჯვ.წ.1500-1000 წანეფი) უხვადუ ინდოეთიშ ბრინჯაოშ ხანას, დო ეკონია 500 წანა (ჯვ. წ. 1000-500 წანეფს) რკინაშ ხანას. XIX ოშწანურას, ევროპალი კოლონიზატორეფქ წჷმარინუეს ინდოეთიშ არიული დოკაფაშ თეორია, ნამუშ მეჯინათ, ჩქ. ეკ.-შახ II ვითოშწანურაშ დაჭყაფუს ინდოეთიშ სუბკონტინენტიქ ქემშაჸუნ გეგია არიული ტომეფიშ ართბორჯული მასიური დოკაფას, ნამუეფქჷთ მუწკჷმა ართო ქჷმიღეს ვედური კულტურა. მარა, ეკონია არქეოლოგიურ მუნაჩემეფქ დო ლინგვისტურ რკუალაქ თე ჰიპოთეზა იუარუ. თიშ მანგიორო მენცარეფქ წჷმარინუეს "ინდოარიული მიგრაციაშ" შხვადოშხვა თეორია. თე თორიაშ მათხილარეფიშ მეჯინათ, ინდო-არიული ტომეფი იხორუდეს ინდოეთიშ სუბკონტინენტიშ ოორუე-ბჟადალი რეგიონეფს ჯვ. წ. II ვითოშწანურაშ დაჭყაფუს დო ასიმილაცია გჷნიცადეს აბანობური მახორობაწკჷმა, თინეფს გჷნოჩეს მუნეფიშ ნინა დო ვედური კულტურა. შხვა მოსაზრაფათ, ინდოეთიშე ულაშ თეორიაშ ალმაჸვენჯეფი ამტკიცენა, ნამჷ-და არიალეფი დუდმაართაშე რდეს ინდოეთიშ სუბკონტინენტიშ ძვეშიშე ძვეში მახორობა დო რანწკი მიგრაციეფიშ შედეგო მოგვიანაფათ ქჷდიხორეს თიშ ფარგალეფს გალე. თიშ უკული, მუთ ჩქ. ეკ.-შახ II ვითოშწანურას ჰარაპაშ ურბანული ცივილიზაციაქ მიდართ დაღამაკებაშან, ჭიეჭიეთ უმოსი შანულამი როლიშ ლაჸაფი ქიდიჭყჷ დიხაშხანდუაქ, დო ორგანიზაციულ-ჯარალობური სტრუქტურას - კასტეფო დორთუალაქ. ჩქ. ეკ.-შახ X ოშწანურას ინდოეთიშ ოორუე-ბჟადალი ნორთის ქიდიჭყჷ რკინაშ ხანაქ. თე პერიოდის მენცარეფი მეურსხუანა „ატჰარვა ვედიშ“ აკოქიმინუას. თენა რე მაართა ჯვეშინდური ტექსტი, ნამუსჷთ შინელი რე რკინა. იკოროცხუ, ნამჷ-და თე გვიან ვედურ პერიოდიშოთ მოხვადჷ მიარემუდანობაშ მორჩილი სათაროეფიშ თ. გ. მაჰაჯანაპადეფიშ გჷმოქიმინუაქ. კინე თე პერიოდით ათარიღენა მენცარეფი ჯვეში ინდური ეპიკური პოეზიაშ ქილინჯეფს „მაჰაბჰარატას“ დო „რამაიანას“.
- მაჰაჯანაპადეფი
ვედური პერიოდიშ ბოლოს ინდოეთიშ სუბკონტინენტის რანწკი მორჩილი ომაფეეფქ დო ნოღა-სახენწჷფოეფქ გორჩქინდჷ, ნამუშეთ ბრელი მოშინაფილი რე ჯვ. წ. მა-10 ოშწანურაშ უკულიანი პერიოდით დოთარიღაფილ ვედურ დო ადრეინდურ ლიტერატურას. კინე თე ბორჯის, ადეიანი ნოღა-სახენწჷფოეფი მითმიშინუაფუდჷ ჯანაპადეფო. ჯანაპადეფიშ მახორობაშ დიდ ნორთის აკმადგინანდჷ დაღარას გოვითარაფილი პოლიტიკური დო სოციალური სტრუქტურაშ მაღვენჯი ტომეფი. ბრაჰმანული თეორიაშ მეჯინათ, მუჭოთ ჩქუ, ბუდაშ პერიოდიშ ჯარალუას ვაუღუდჷ კასტური სისტემა. თინა წჷმარინუანდჷ დაღარას სტრუქტურირაფილ ჯარალუას, სოდეთ ვაარსებენდჷ სრულფასუამი მონარქია. ხოლო უმოსი, თინა გჷდჷ ოლიგარქიას ვარდა კანკალე ფორმათ, რესპუბლიკას.
.jpeg)
ჩქ. ეკ.-შახ მა-5 ოშწანურას გჷმიქიმინჷ 16 ომაფექ ვარდა „რესპუბლიკაქ“ რჩქინელი მაჰაჯანაპადეფო - ქაში, ქოსალა, ანგა, მაგადჰა, ვრიჯი, მალა, ჩედი, ვამშა, კურუ, პანჩალა, მატსია, შურასენა, ასსაკა, ავანტი, განდჰარა და კამბოჯა. თენეფი იდვალუაფუდეს ინდ-განგიშ რზენს, ალმახანური ავღანეთიშე მაჰარაშტრაშახ დო ბჟადალი ბენგალიშახ. თე პერიოდის იჭყაფუ ინდური ცივილიზაციაშ უკული მაჟირა ნძალიერი ურბანიზაციაშ პერიოდი. სუბკონტინენტიშ დოსქილადირ ნორთის, მუჭოთ ჩქუ, არსებენდჷ მიარე შხვა მორჩილი სახენწჷფობური გჷმნაქიმინეფი, ნამუთშენი ჩინებეფი მუთმოფხვადუნა ლიტერატურას. კანკალე თინეფშე ომაფე ხეშუულება გჷნმიშჷ სანცხვარებელობათ, კანკალეს - კინე მუნეფი გჷშმაგორუნდეს მუნეფიშ მამართვალეფს...მახორობაშ ჟინფენეფიშ თარი ორაგადე ნინა რდჷ სანსკრიტი, დაბალი სოციალური ფენეფი, ოორუე ინდოეთის ართიანწკჷმა გონშხვავაფილ ბანობურ დიალექტეფშა თ.გ. პრაკრიტშა რაგადანდჷ. ჩქ. ეკ.-შახ მა-5 ოშწანურას ე.ი. ბუდაშ დაბადებაშ მომენტიშო 16 ომაფეშე მიარექ აკიართიანეს დდო გჷმოქიმინეს ოთხი ელაზჷმაფათ შხუ გოართოიანაფა - ვატსა, ავანტი, ქოშალა დო მაგადჰა.
თიმ პერიოდიშ რელიგიურ პრაქტიკას თარი რდჷ ბრაჰმანეფიშენი შესრულაფირი რთული ვედური რიტუალეფი. იკოროცხუ, ნამჷ-და ზუსტას თე პერიოდის, ჯვ. წ. მა-VII - მა-V ოშწანურეფს იჭარჷ უპანიშადეფქ - გვიანი ვედური პერიოდიშ რელიგიურ-ფილოსოფიური ტექსტეფი. უპანიშადეფქ უდიდაში გოლინა იღვენუ ინდური ფილოსოფიაშ ფორმირაფას დო დახე ართობურო გჷმოქიმინელი ბუდიზმიქ დო ჯაინიზმიქ, მუნეფიშ დუდით გონსახიერეს თე პერიოდიშ აზრობუაშ ორქოშ ხანა. ჩქ.წ. ეკ-შახ 537წ. სიდჰართა გაუტამაქ „ გონსხივოსნებას“ მიოჭირინუ დო ბუდათგჷნირთჷ - „ზიარაფილი“ . ბუდიზმიშ დო ჯაინიზმიშ დოქტრინეფს აქცენტირაფილი რდჷ ასკეტიზმი დო იფაჩუდჷ პრაკრიტიშ ნინეფშა, მუთ ფართო მასეფშა გოლინაშ ღვენჯობას ონინალუდჷ.თინეფქუდიდაში გოლინა იღვენუეს ინდურ ტრადიციულ რელიგიურ პრაქტიკას. კერზოთ, ვეგეტარიანელობას, ჩხოლარეფიშ ჸვილუაშ გოხურგუას დო თ. უ. კინე თე ბორჯის, ჯაინიზმიშ გეოგრაფიული გოლინა იკენდჷ ხვალე ინდოეთის, ბუდისტ ბერეფქ ბუდაშ გურაფა გოფაჩეს ტიბეტის, შრი-ლანკას, ცენტრალურ, ბჟაეიოლი დ ობჟათე-ბჟაეიოლ აზიას.
სპარსული დო ბერძენული გოლინეფი
რედაქტირაფა
ჩქ. ეკ.-შახ 520წ. სპარსეთიშ მაფა დარიოს Iაშ მართუალაშ ბორჯის ინდოეთიშ სუბკონტინენტიშ ოორუე-ბჟადალი ნორთი (ასეიანი ბჟაეიოლი ავღანეთი დო პაკისტანი) ეჭოფილქ იჸუ სპარსეთიშ აქემენიდური იმპერიაშენი. სპარსელეფიშ პატჷნალა ბატონობა თაქ გეჸვენჯი ჟირი ოშწანურაშ გოძვენას იგინძორებუდჷ. ჩქ. ეკ.-შახ 334წ. ალექსანდრე მაკედონარქ, გეჭოფუ მორჩილი აზია დო აქემენიდეფიშ იმპერია, ქიმიოჭირინუ ინდოეთიშ სუბკონტინენტიშ ოორუე-ბჟადალი ხურგეფს. თიქ გიმორძგუ აბანობური რაჯაწკჷმა, მაფა პორწკჷმა დო გეჭოფუ პენჯაბიშ დიდი ნორთი, მარა ალექსანდრეშ მალჷმორეფქ უცბას ვარია გაცხადეს წიმი ულაშე დო წყარმალუ ბიასიშ გჷნოჭკირწკჷმა, თექ სოდეთ ალმახანას ნოღა ჯალანდჰარი იდვალუაფუ.
მაგადჰაშ იმპერია
რედაქტირაფავითაამშვი მაჰაჯანაპადიშ შქას არძაშე შანულამი რდჷ მაგადჰა, ნამუსჷთ ოსტორიაშ ედომუშამი გოძვენას მართუნდეს შხვადოშხვა საგვარეულო დინასტიეფი. მაგადჰაშ დუმარსხუაფალი რდჷ ჯვ. წ. 684 წ. ჰარიანტაშ დინასტია. თიში ნანანოღა რდჷ - რაჯაგრიჰა, ნამუსჷთ მოგვიანაფათ გიადჷ პატალიპუტრა (ასეიანი პატნა). მოგვიანაფათ მართუალაშა ქჷმორთ შიშუნაგიშ დინასტიაქ, ნამუთ ჯვ. წ. 424 წ. ნანდაშ დინასტიაქ დოთირუ. მაგადჰაშ ომაფექ არძაშე უმოსი შანულამი ტერიტორიულ დო ეკონომიკურ გოპეულუას მიოჭირინუ მაურიეფიშ დინასტიაშ პერიოდის. მაურიეფიშ ომაფე იდვალუაფუდ დახე ედომუშამი სუბკონტინენტის, კოკი შრი-ლანკაშ დო ინდოსტანიშ ჩქონიშ ობჟათეშე მადვალუ მორჩილი ნორთიშ მოხ. მარა თე ტერიტორიეფი მაურეფიშ მორსხუე ომაფეეფო იკოროცხუდეს.
მაურიეფიშ დინასტია
რედაქტირაფა
ჯვ. წ. 321 წ. ჩანდრაგუპტა მაურიაქ გიორჯგინჷ ნანდაშ დინასტიაშ ეკონია მაფა დჰანა ნანდას, ჩანაკიაწკჷმა აპიჯალათ ქჷდარსხუ მაურიეფიშ სახენწჷფო. ჩანდრაგუპტაშ მართუალაშე დოჭყაფილი მაურიეფქ ხვალე ეჭოფეს დო გოართოიანეს პრაქტიკულო ედომუშამი ინდოსტანიშ ჩქონი ვარინ, გაფართინეს თიში ხურგეფი ირანიშ დო შქა აზიაშ ხარჯშა ხოლო. ჩანდრაგუპტაქ შანულამი როლი მიშეღჷ ობჟათე ინდოეთის ჯაინიზმიშ გოფაჩუაშ საქმეს.
ჩანდრაგუპტა მაურია დოთირუ მუშ ქომულსქუა ბინდუსარაქ, ნამუშ ბორჯის გიგინძორ ხურგეფიშ გოფართინაფაქ კალინგაშ ომაფეშ დო შხვა ომაფეეფიშ ეჭოფუაშ ხარჯშა, ინდოსტანიშ ჩქონიშ ობჟათეს. ბინდუსარა ხვისტას, მუშ ქომულსქუაქ აშოკაქ დოთირუ, ნამუთ მართუალაშ მაართა წანეფს ცადენდჷ იმპერიაშ ხურგეფიშ უკულიანი გოფართინაფას.
გემაჸვენჯი დინასტიეფი
რედაქტირაფაჯვ.წ. 185წ. დორსხუაფილქ იჸუ შუნგაშ დინასტიაქ. თექ თიშ უკული მოხვადჷ, მუთ მაურიეფიშ ეკონია მაფა ბრიჰადრათჰა ჸვილირქ იჸუ მაურიეფიშ არმიაშ თარსარდალიშ პუშიამიტრა შუნგაშენი. შუნგეფიშ დინასტია დოთირუ კანვაშ დინასტიაქ, ნამუთ მართუნდჷ ბჟაეიოლ ინდოეთის ჯვ.წ.71 -26 წანეფს, უკული დოთირუ სატავაჰანაშ დინასტიაქ დო მაგადჰაშ იმპერიაშ აკანს გჷმიქიმინჷ ანდჰრაშ ომაფექ.
ევროპალი კოლონისტეფი ინდოეთის
რედაქტირაფამა-16 ოშწანურაშე იჭყაფუ ინდოეთიშ ეჭოფუა ევროპალ კოლონისტეფშე. დახე 200 წანა რდჷ ბრიტანეთიშ კოლონია. 1947 წანას მოხვადჷ სუბკონტინენტიშ კოლონიაშუკუნერი გორთუალა რელიგიაშ შინით ინდოეთო დო პაკისტანო, მუთიქ იჸუ თენეფს შქას ლჷმაშ დო ტერიტორიაშ გორთუალაშ ბაძაძიქ. ინდოეთიქ დიო დომინიონიშ სტატუს მიღჷ, მარა 1950 წანას ზოხორინალა გჷმაცხადჷ. შხვადოშხვა რელიგიური, კასტური დო ეთნოკულტურაქ ლჷმაშ ბაძაძიქ იჸუ.1948 წანას ჸვილირქ იჸუ „ბაპუ“ - „ქიანაშ მუმა“, მახათმა განდი, ნამდგაქჷთ დუდი გედგჷ ინდოეთიშ ზოხორინალაშ ყარაფის.
გეოგრაფია
რედაქტირაფა
თარი სტატია: ინდოეთიშ გეოგრაფია.ინდოეთი იდვალუაფუ ობჟათე აზიას. ქიანა ფართობით მოსოფელს მაშკვითა აბანს იკენს (3 287 590 კმ², თინეფს შქას, სქირონა: 90,44 %, წყარიშ ჟინპიჯი: 9,56 %) დო მახორობათ მოსოფელს მაჟირა აბანს იკენს (1 192 910 000 ადამ.).
ადმინისტრაციული დორთუალა
რედაქტირაფა თარი სტატია: ინდოეთიშ ადმინისტრაციული დორთუალა.ინდოეთი რე ფედერაციული რესპუბლიკა, ნამუთ აკმოდირთუ ეჩდოჩხორო შტატიშე, ამშვი მორსხუე ტერიტორიაშე დო დელიშ ნაციონალური ნანანოღაშ ოლქიშე. არძა შტატის დო ჟირ მორსხუე ტერიტორიას - (პუდუჩერის დო დელიშ ნაციონალური ნანანოღაშ ოლქის) მუში გჷშაგორაფონი თარობა უღჷ. დოსქილადირ ხუთი მორსხუე ტერიტორია იმართუაფუ ადმინისტრატორით, ნამუსჷთ დუთმანიშნენს ცენტრალური ხეშუულება, დო შესაბამისო ინდოეთიშ პრეზიდენტიშ ბონი მართუალაშ თუდო რე. 1956 წანას, ინდოეთიშ შტატეფი რეორგანიზაფილი რდჷ, ნინაშობური შანიშ მეჯინათ[4]. თეურეშეხ, ადმინისტრაციული სისტემა პრაქტიკულო ვათირელე.
არძა შტატი დო მორსხუე ტერიტორია გორთილიე ადმინისტრაციულ დო სათარობო ართულეფო, ნამუსჷთ ოლქი ჯოხონჷ. ინდოეთის 600 ოლქიშე უმოსი რე[5]. მუშჸურე, ოლქეფი ირთუნა უმოსი მორჩილი ადმინისტრაციული ართულო - ტალუკო.
| შტატეფი | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| № | შტატეფი (მარგალური ჯოხოდვალა) |
შტატეფი (აბანობური ჯოხოდვალა) |
ადმინისტრაციული ცენტრი | ფართობი, კმ² |
მახორობა, ადამ. (2011) |
მეჭდალა, ადამ./კმ² |
ორენი რუკას |
| 1 | ანდჰრა-პრადეში | ინგლ. Andhra Pradesh ჰინ. आन्ध्र प्रदेश ტელუგუ ఆంధ్ర ప్రదేశ్ ურდუ آندھرا پردیش |
ვიჯაიავადა | 160 205 | 49 665 533 | 310 |  |
| 2 | არუნაჩალ-პრადეში | ინგლ. Arunachal Pradesh ჰინ. अरुणाचल प्रदेश |
იტანაგარი | 83 743 | 1 382 611 | 16,51 |  |
| 3 | ასამი | ინგლ. Assam ჰინ. असम ასამური অসম |
დისპური | 78 438 | 31 169 272 | 397,37 |  |
| 4 | ბიჰარი | ინგლ. Bihar ჰინ. बिहार |
პატნა | 94 163 | 103 804 637 | 1102,43 |  |
| 5 | გოა | ინგლ. Goa ჰინ. गोवा კონკანი गोंय მარათჰი गोवा |
პანაჯი | 3702 | 1 457 723 | 393,77 |  |
| 6 | გუჯარათი | ინგლ. Gujarat ჰინ. गुजरात გუჯარათი ગુજરાત |
განდინაგარი | 196 024 | 60 383 628 | 308,04 |  |
| 7 | ჯამუ დო ქაშმირი | ინგლ. Jammu and Kashmir ჰინ. जम्मू और कश्मीर ურდუ جموں و کشمیر ქაშმირული جۄم تٕ کٔشېر |
სრინაგარი ((ზარხულს) ჯამუ (ზოთონც) |
222 236 | 12 548 926 | 56,47 |  |
| 8 | ჯარხანდი | ინგლ. Jharkhand ჰინ. झारखंड |
რანჩი | 79 714 | 32 966 238 | 413,56 |  |
| 9 | ბჟადალი ბენგალი | ინგლ. West Bengal ჰინ. पश्चिम बंगाल ბენგალური পশ্চিমবঙ্গ |
კოლკატა | 88 752 | 91 347 736 | 1029,25 |  |
| 10 | კარნატაკა | ინგლ. Karnataka ჰინ. कर्नाटक კანადა ಕರ್ನಾಟಕ |
ბანგალორი | 191 791 | 61 130 704 | 318,74 |  |
| 11 | კერალა | ინგლ. Kerala ჰინ. केरल მალაიალამი കേരളം |
ტირუვანანტაპურამი | 38 863 | 33 387 677 | 859,11 |  |
| 12 | მადჰია-პრადეში | ინგლ. Madhya Pradesh ჰინ. मध्य प्रदेश |
ბჰოპალი | 308 000 | 72 597 565 | 235,71 |  |
| 13 | მანიპური | ინგლ. Manipur ჰინ. मणिपुर მანიპური মনিপুর |
იმპჰალი | 22 327 | 2 721 756 | 121,90 |  |
| 14 | მაჰარაშტრა | ინგლ. Maharashtra ჰინ. महाराष्ट्र მარათჰი महाराष्ट्र |
მუმბაი | 307 713 | 112 372 972 | 365,19 |  |
| 15 | მეგჰალაია | ინგლ. Meghalaya ჰინ. मेघालय |
შილონგი | 22 429 | 2 964 007 | 132,15 |  |
| 16 | მიზორამი | ინგლ. Mizoram ჰინ. मिज़ोरम |
აიჯალი | 21 081 | 1 091 014 | 51,75 |  |
| 17 | ნაგალენდი | ინგლ. Nagaland ჰინ. नागालैंड |
კოჰიმა | 16 579 | 1 980 602 | 119,46 |  |
| 18 | ოდიშა* | ინგლ. Odisha ჰინ. उड़ीसा ორია ଓଡ଼ିଶା |
ბჰუბანეშვარი | 155 707 | 41 947 358 | 269,40 |  |
| 19 | პენჯაბი | ინგლ. Punjab ჰინ. पंजाब პენჯაბური ਪੰਜਾਬ |
ჩანდიგარჰი | 50 362 | 27 704 236 | 550,10 |  |
| 20 | რაჯასტანი | ინგლ. Rajasthan ჰინ. राजस्थान |
ჯაიპური | 342 239 | 68 621 012 | 200,51 |  |
| 21 | სიკიმი | ინგლ. Sikkim ჰინ. सिक्किम ნეპალი सिक्किम |
განგტოკი | 7096 | 607 688 | 85,64 |  |
| 22 | ტამილნადუ | ინგლ. Tamil Nadu ჰინ. तमिलनाडु ტამილური தமிழ்நாடு |
ჩენაი | 130 058 | 72 138 958 | 554,67 |  |
| 23 | ტელანგანა | ინგლ. Telangana ჰინ. तेलंगाना ტელუგუ తెలంగాణ |
ჰაიდარაბადი | 114 840 | 30 696 520 | 310,00 |  |
| 24 | ტრიპურა | ინგლ. Tripura ჰინ. त्रिपुराु ბენგალური ত্রিপুরা |
აგარტალა | 10 492 | 3 671 032 | 349,89 |  |
| 25 | უტარაკჰანდი | ინგლ. Uttarakhand ჰინ. उत्तराखंड |
დეჰრადუნი | 53 484 | 10 116 752 | 189,15 |  |
| 26 | უტარ-პრადეში | ინგლ. Uttar Pradesh ჰინ. उत्तर प्रदेश ურდუ اتر پردیش |
ლაქნაუ | 240 928 | 199 581 477 | 828,14 |  |
| 27 | ჰარიანა | ინგლ. Haryana ჰინ. हरियाणा პენჯაბური ਹਰਿਆਣਾ |
ჩანდიგარჰი | 44 212 | 25 353 081 | 573,44 |  |
| 28 | ჰიმაჩალ-პრადეში | ინგლ. Himachal Pradesh ჰინ. हिमाचल प्रदेश |
შიმლა | 55 673 | 6 856 509 | 123,16 |  |
| 29 | ჩატისგარჰი | ინგლ. Chhattisgarh ჰინ. छत्तीसगढ |
რაიპური | 136 034 | 25 540 196 | 187,75 |  |
| მორსხუე ტერიტორიეფი | |||||||
| 1 | ანდამანიშ დო ნიკობარიშ კოკეფი | ინგლ. Andaman and Nicobar Islands ჰინ. अंडमान और निकोबार द्वीप समूह |
პორტ-ბლერი | 8249 | 379 944 | 46,06 |  |
| 2 | დადრა დო ნაგარ-ჰაველი | ინგლ. Dadra and Nagar Haveli ჰინ. दादरा और नगर हवेली გუჯარათი દાદરા અને નગર હવેલી |
სილვასა | 491 | 342 853 | 698,27 |  |
| 3 | დამანი დო დიუ | ინგლ. Daman and Diu ჰინ. दमन और दीव გუჯარათი દમણ અને દિય |
დამანი | 112 | 242 911 | 2168,85 |  |
| 4 | ლაქშადვიპი | ინგლ. Lakshadweep ჰინ. लक्षद्वीप მალაიალამი ലക്ഷദ്വീപ |
კავარატი | 32 | 64 429 | 2013,41 |  |
| 5 | პონდიშერი | ინგლ. Pondicherry ჰინ. पांडिचेरी ფრანგ. Pondichéry მალაიალამი പുതുച്ചേരി ტამილური புதுச்சேரி} ტელუგუ పుదుచ్చేర |
პუდუჩერი | 492 | 1 244 464 | 2529,40 |  |
| 6 | ჩანდიგარჰი | ინგლ. Chandigarh ჰინ. चंडीगढ़ პენჯაბური ੰਡੀਗੜ੍ਹ |
ჩანდიგარჰი | 114 | 1 054 686 | 9251,63 |  |
| ნაციონალური ნანანოღაშ ოლქი | |||||||
| 1 | დელი | ინგლ. Delhi ჰინ. दिल्ली ურდუ دلی პენჯაბური ਦਿੱਲੀ |
დელი | 1483 | 16 753 235 | 11296,85 |  |
| ედომუშამო | 3 287 882 | 1 210 193 422 | 368,07 | ||||
| * | 2011 წანას, ინდოეთიშ შტატი ორისას ჯოხოდვალა გჷნუთირეს დო ასე ოდიშა ჯოხო. | ||||||
მახორობა
რედაქტირაფამუდანობა
რედაქტირაფა| აბანი | ნოღა | შტატი | მახორობა | აბანი | ნოღა | შტატი | მახორობა | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | მუმბაი | მაჰარაშტრა | 13 662 885 | 11 | ჯაიპური | რაჯასტანი | 2 997 114 | |||
| 2 | დელი | დელი | 11 954 217 | 12 | ლაქნაუ | უტარ-პრადეში | 2 621 063 | |||
| 3 | ბანგალორი | კარნატაკა | 5 180 533 | 13 | დჰანბადი | ჯარხანდი | 2 394 434 | |||
| 4 | კოლკატა | ბჟადალი ბენგალი | 5 021 458 | 14 | ნაგპური | მაჰარაშტრა | 2 359 331 | |||
| 5 | ჩენაი | ტამილნადუ | 4 562 843 | 15 | ინდორი | მადჰია-პრადეში | 1 768 303 | |||
| 7 | აჰმადაბადი | გუჯარათი | 3 867 336 | 17 | ბჰოპალი | მადჰია-პრადეში | 1 742 375 | |||
| 8 | პუნა | მაჰარაშტრა | 3 230 322 | 18 | ტჰანე | მაჰარაშტრა | 1 673 465 | |||
| 9 | სურატი | გუჯარათი | 3 124 249 | 19 | ლუდჰიანა | პენჯაბი | 1 662 325 | |||
| 10 | კანპური | უტარ-პრადეში | 3 067 663 | 20 | აგრა | უტარ-პრადეში | 1 590 073 | |||
ინდოეთი მახორობაშ მეჯინათ, მოსოფელს მაჟირა აბანს იკენს (1,2 მილიარდშე უმოსი ადამიერი) ჩინეთიშ უკული[6]. ინდოარეფიშ დოხოლაფირო 70 % ოფუტე რეგიონეფს ოხორანს, მარა ბოლო ვითწანურეფიშ გოძვენას, დიდ ნოღეფშა მიგრაციაქ ონოღე მახორობაშ უცბაშიანი ძინა გჷმიწუ. ინდოეთიშ უდიდიაში ნოღეფი რე: მუმბაი (ჸოფირი ბომბეი), დელი, კოლკატა (ჸოფირი კალკუტა), ჩენაი (ჸოფირი მადრასი), ბანგალორი, ჰაიდარაბადი დო აჰმადაბადი[7]. კულტურული, ნინაშობური დო გენეტიკური მიარეფერუამობათ, ინდოეთი მოსოფელს მაჟირა აბანს იკენს, აფრიკაშ კონტინენტიშ უკული[7]. ინდოეთიშ მახორობას, ჭარუა-კითხირიშ რჩქინაშ ოშქაშე დონე აკმადგინანს 64,8 % (53,7 % ოსურკათეფს შქას დო 75,3 % ქომოლკათეფს შქას)[6]. ჭარუა-კითხირიშ არძაშე უმოსი მაღალი დონე კერალაშ შტატის რე (91 %)[8], დო არძაშე დაბალი — ბიჰარს (47 %)[9]. მახორობაშ გენდერული აკოდგინალუა იხასიათებუაფუ ქომოლკათაშ მუდანობაშ უმოსობათ ოსურკათაშ მუდანობაწკჷმა ელაზჷმაფათ. მახორობაშ ქომოლკოჩეფიშ ნორთი აკმადგინანს 51,5 %, ოსურკათეფიშ — 48,5 % (1000 ქომოლკოჩი = 944 ოსურკოჩი). ინდოეთიშ მახორობაშ ოშქაშე ხანი აკმადგინანს 24,9 წანას, მახორობაშ წანმოწანური ძინა — 1,38 %; 1000 ადამიერშო წანმოწანას იბადებუ 22,01 ბაღანა[6]. მახორობაშ 2001 წანაშ ეჭარუაშ მეჯინათ, 14 წანაშ ხანშა ბაღანეფი აკმადგინანდჷ მახორობაშ 40,2 %-ის, 15-59 წანაშ ხანი — 54,4 %-ის, 60 წანა დო უმოს მეტი — 5,4 %-ის.
ინდოეთიშ ხურგაშ გალე, დოხოლაფირო 38 მილიონი ინდოარი ოხორანს — ინდოარეფიშ უდიდაში ჯარალუეფი რე ააშ-ის, გოართოიანაფილი ომაფეს, ავსტრალიას, გერმანიას, იაპონიას დო კანადას. თაშნეშე, ინდოარეფიშ მორჩილი მუდანობაშ ჯარალუა რე რუსეთის, საფრანგეთის, ობჟათე კორეას, არგენტინას დო ჩინეთის.
ნინეფი
რედაქტირაფაინდოეთი ინდო-არიული ნინაშობური ბუნეფიშ (მახორობაშ 74 %) დო დრავიდული ნინაშობური ფანიაშ (მახორობაშ 24 %) ოდაბადე რე. შხვა ნინეფი, ნამუშათ ინდოეთის რაგადანან, ავსტროაზიული დო ტიბეტურ-ბირმულ ლინგვისტურ ფანიაშე მოურს. ჰინდი, ინდოეთის არძაშე გოფაჩილი ნინა[10], ინდოეთიშ თარობაშ ოფიციალური ნინა რე[11]. ინგლისური ნინა, ნამუთ ფართეთ გჷმირინუაფუ ბიზნესის დო ადმინისტრაციეფს, „დუმახვარაფალი ოფიციალური ნინაშ“ სტატუსი უღჷ[12]; ინგლისური თაშნეშე დიდ როლს ლაჸაფენს გონათუას, გჷშაკერძაფილო ოშქაშე დო უმაღალაში გონათუას. ინდოეთიშ კონსტიტუციას გოთანჯილიე 21 ოფიციალური ნინა, ნამუშათ ქიანაშ მახორობაშ უდიდაშ ნორთი რაგადანსინ ვარდა კლასიკური სტატუსი უღუნ. ინდოეთის იკოროცხუ 1652 დიალექტი[13].
| აბანი | ნინა | მახორობაშ ეჭარუა (2001)[14] (მახორობა 1,004.59 მლნ ადმ) | ||
|---|---|---|---|---|
| მორაგადეეფიშ მუდანობა | ედომუშამი მახორობაშ მუდანობა | გეოგრაფიული გოფაჩუა | ||
| 1 | ჰინდი დო თიში დიალექტეფი[15] | 422 048 642 | 41,03 % | ოორუე ინდოეთი |
| 2 | ბენგალური | 83 369 769 | 8,11 % | ბჟადალი ბენგალი, ასამი, ჯარხანდი, ტრიპურა |
| 3 | ტელუგუ | 74 002 856 | 7,37 % | ანდჰრა-პრადეში, კარნატაკა, ტამილნადუ, მაჰარაშტრა, ოდიშა |
| 4 | მარათჰი | 71 936 894 | 6,99 % | მაჰარაშტრა, კარნატაკა, მადჰია-პრადეში, გუჯარათი, ანდჰრა-პრადეში, გოა |
| 5 | ტამილური | 60 793 814 | 5,91 % | ტამილნადუ, კარნატაკა, პუდუჩერი, ანდჰრა-პრადეში, კერალა, მაჰარაშტრა |
| 6 | ურდუ ნინა | 51 536 111 | 5,01 % | ჯამუ დო ქაშმირი, ანდჰრა-პრადეში, დელი, ბიჰარი, უტარ-პრადეში |
| 7 | რაჯასტანული | 50 მლნ.-შე უმოსი. | 5 % | რაჯასტანი, გუჯარათი, პენჯაბი, ჰარიანა |
| 8 | გუჯარათული | 46 091 617 | 4,48 % | გუჯარათი, მაჰარაშტრა, ტამილნადუ |
| 9 | კანადა | 37 924 011 | 3,69 % | კარნატაკა |
| 10 | მალაიალამი | 33 066 392 | 3,21 % | კერალა, ლაქშადვიპი, მაჰე, პუდუჩერი |
| 11 | ორია | 33 017 446 | 3,21 % | ოდიშა |
| 12 | პენჯაბური | 29 102 477 | 2,83 % | პენჯაბი, ჩანდიგარჰი, დელი, ჰარიანა |
| 13 | ბჰოჯპური | 25 მლნ. | 2,3 % | ბიჰარი, ჯარხანდი, უტარ-პრადეში |
| 14 | ასამური | 13 168 484 | 1,28 % | ასამი |
| 15 | მაიტჰილი | 12 179 122 | 1,18 % | ბიჰარი |
| 16 | სანტალი | 6 469 600 | 0,63 % | სანტალეფიშ ტომი, ნამუთ ოხორანა ჩჰოტა-ნაგპურიშ ლაკადას, ბიჰარიშ, ჩატისგარჰიშ, ჯარხანდიშ დო ოდიშაშ შტატეფიშ ტერიტროიას. |
| 17 | ქაშმირული | 5 527 698 | 0,54 % | ჯამუ დო ქაშმირი |
| 18 | ნეპალური | 2 871 749 | 0,28 % | სიკიმი, ბჟადალი ბენგალი, ასამი |
| 19 | სინდჰი | 2 535 485 | 0,25 % | გუჯარათი, მაჰარაშტრა, რაჯასტანი, მადჰია-პრადეში |
| 20 | კონკანი | 2 489 015 | 0,24 % | კონკანი (გოა, კარნატაკა, მაჰარაშტრა, კერალა) |
| 21 | დოგრი | 2 282 589 | 0,22 % | ჯამუ დო ქაშმირი |
| 22 | მანიპური | 1 466 705 | 0,14 % | მანიპური |
| 23 | ბოდო | 1 350 478 | 0,13 % | ასამი |
| 24 | სანსკრიტი | 14 135 | N | მატური |
ვარდიშფერით შანილიე ინდოარიული ნინეფი, წვანეთ — დრავიდული, ლენო — ჩინურ-ტიბეტური, ყვინთელით — ავსტროაზიული.
რელიგია
რედაქტირაფაინდოარეფიშ 900 მილიონშე უმოსი (მახორობაშ 80,5 %) ინდუიზმიშ მორწუმე რე. შხვა რელიგიეფი, ნამუსჷთ შანულამი მუდანობაშ მორწუმეეფი ჸუნსინ რე ისლამი (13,4 %), ქირსიანობა (2,3 %), სიქიზმი (1,9 %), ბუდიზმი (0,8 %) დო ჯაინიზმი (0,4 %). ინდოეთის წჷმორინაფილი რე თიჯგურა რელიგიეფი, მუჭომითი რე იუდაიზმი, ზოროასტრიზმი, ბაჰაიზმი დო შხვა[16]. აბორიგენი მახორობაშ შქას, ნამუთ აკმადგინანს 8,1 %-ის, გოფაჩილი რე ანიმიზმი[17].
რელიგიური ბუნეფიშ მახასიათაფალეფი 2001 წანაშ მახორობაშ ეჭარუაშ მეჯინათ
| რელიგია | მახორობა % |
ძინა (1991—2001) |
სქესეფიშ ელაზჷმაფა | ჭარუა-კითხირიშ რჩქინა (%) |
მახანდე ნძალა (%) |
სქესეფიშ ელაზჷმაფა (ოფუტე) |
სქესეფიშ ელაზჷმაფა (ნოღა) |
სქესეფიშ ელაზჷმაფა (ბაღანეფი) |
| ინდუიზმი | 80,46 % | 20,3 % | 931 | 65,1 % | 40,4 % | 944 | 894 | 925 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ისლამი | 13,43 % | 36,0 % | 936 | 59,1 % | 31,3 % | 953 | 907 | 950 |
| ქირსიანობა | 2,34 % | 22,6 % | 1009 | 80,3 % | 39,7 % | 1001 | 1026 | 964 |
| სიქიზმი | 1,87 % | 18,2 % | 893 | 69,4 % | 37,7 % | 895 | 886 | 786 |
| ბუდიზმი | 0,77 % | 18,2 % | 953 | 72,7 % | 40,6 % | 958 | 944 | 942 |
| ჯაინიზმი | 0,41 % | 26,0 % | 940 | 94,1 % | 32,9 % | 937 | 941 | 870 |
| ანიმიზმი, შხვა | 0,65 % | 103,1 % | 992 | 47,0 % | 48,4 % | 995 | 966 | 976 |
სახენწჷფო სისტემა
რედაქტირაფასახენჷწიფოშ სისტემათ რე ფედერაციული რესპუბლიკა.
ქიანაშ მადუდე რე პრეზიდენტი.
თარობაშ (კანტორაშ) უნჩაში რე პრემიერ-მინისტრი.
კანონიშდუმადვალუ ორგანო რე ჟირპალატამი პარლამენტი. აკმოდირთუ შტატეფიშ სხუნუშე (რაჯია საბჰა, 250 მაკათური) დო ოკათაშური პოლიტიკაშე (ლოე საბჰა, 545 მაკათური).
პარტიეფი - ინდოეთიშ ერუანული კონგრესი, ბჰარატია ჯანატა პარტია დო შხვა.
ეკონომიკა
რედაქტირაფა1990-ამი წანეფშე ინდოეთიშ ეკონომიკა, თექ დოჭყაფილი რეფორმეფიშ გეშა, უმოსო ქიმკიჭიფუ ურცხოარი ინვესტორეფი. ქიანაქ სერიოზულო გინოსხაპ ინფორმაციული ტექნოლოგიეფიშ დარგეფშა. თინეფიშ კინოინდუსტრია გოვითარაფილი რე (ბოლივუდი).
ქიანაშ პროდუქტი: (გიმო) ტირინუა - 357მლრდ $ (მა-15 აბანს), ართ შურშა მოურს 370$ წანას.
ექსპორტი (გინაღალარი პროდუქტი): ორქო, ბარგი, ბამბე დო ჩაი.
ვალუტა
რედაქტირაფავალუტა რე ინდური რუპია.
სქოლიო
რედაქტირაფა- ↑ cite web|url=http://www.census.gov/population/international/data/countryrank/rank.php%7Ctitle=Country Rank. Countries and Areas Ranked by Population: 2013|author=Census.gov|date=2013|publisher=U.S. Department of Commerce|accessdate=2013-05-09|archiveurl=http://www.webcitation.org/6GUHbJYCI%7Carchivedate=2013-05-09
- ↑ Harvnb|Kumar|Pathak|Pednekar|Raju|2006|p=531
- ↑ Примечание: Индийское правительство считает, что Индия также граничит с ავღანეთიом, так как рассматривает весь штат ჯამუ დო ქაშმირიа индийской территорией, включая ту его часть, которая граничит с Афганистаном. Граница между Индией и პაკისტანიом была заморожена в 1948, после прекращения огня, ООН. Вследствие этого регион, граничащий с Афганистаном, оказался на территории, подконтрольной Пакистану.
- ↑ cite web|url=http://www.commonlii.org/in/legis/num_act/sra1956250/%7Ctitle=States[ღურელი რსხილი] Reorganisation Act, 1956|work=Constitution of India|publisher=Commonwealth Legal Information Institute|accessdate=2007-10-31|archiveurl=http://www.webcitation.org/6174PLc4H%7Carchivedate=2011-08-22[ღურელი რსხილი]
- ↑ cite web|url=http://districts.gov.in/%7Ctitle=Districts of India|accessdate=2007-11-25|publisher=National Informatics Centre (NIC)|work=Government of India
- ↑ 6.0 6.1 6.2 CIA Factbook: India. CIA Factbook. კითხირიშ თარიღი: 2007-03-10.
- ↑ 7.0 7.1 Country Profile: India (PDF). Library of Congress - Federal Research Division (December 2004). დოარქივაფილი რე ორიგინალშე 2011-08-22-ს. კითხირიშ თარიღი: 2007-06-24.
- ↑ Kerala's literacy rate. kerala.gov.in. Government of Kerala. დოარქივაფილი რე ორიგინალშე 2003-03-11-ს. კითხირიშ თარიღი: 2007-12-13.
- ↑ Census Statistics of Bihar: Literacy Rates Literacy rate of Bihar. Government of Bihar. კითხირიშ თარიღი: 2007-12-13.
- ↑ Languages by number of speakers according to 1991 census. Central Institute of Indian Languages. დოარქივაფილი რე ორიგინალშე 2006-10-09-ს. კითხირიშ თარიღი: August 2, 2007.
- ↑ Mallikarjun, B. (Nov., 2004), Fifty Years of Language Planning for Modern Hindi-The Official Language of India, Language in India, Volume 4, Number 11. ISSN 1930—2940.
- ↑ Notification No. 2/8/60-O.L. (Ministry of Home Affairs), dated 27 April, 1960. დოარქივაფილი რე ორიგინალშე 2006-12-23-ს. კითხირიშ თარიღი: July 4, 2007.
- ↑ Matthew, K.M. (2006). Manorama Yearbook 2003. Malayala Manorama, g 524 ხს.. ISBN 81-89004-07-7.
- ↑ SCHEDULED LANGUAGES IN DESCENDING ORDER OF SPEAKERS' STRENGTH — 2001
- ↑ ბჟადალი ჰინდი, ბჟაეიოლი ჰინდი, ბიჰარი, რაჯასტანული დო პაჰარი.
- ↑ Census of India 2001, Data on Religion. Census of India. კითხირიშ თარიღი: November 22, 2007.
- ↑ Tribes: Introduction. National Informatics Centre. Ministry of Tribal Affairs, ინდოეთიშ თარობა. დოარქივაფილი რე ორიგინალშე 2007-09-28-ს. კითხირიშ თარიღი: April 12, 2007.
რესურსეფი ინტერნეტის
რედაქტირაფა- ინდოეთიშ რესპუბლიკაშ თარობაშ საიტეფიშ ოფიციალური კატალოგი
- ინდოეთი მაიკლ ვუდწკჷმა ართო. Archived 2017-07-07 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine. — BBC-იშ დოკუმენტური ფილმი
|
ათე სტატია მერკე რე. თქვა შეგილებუნა ქიმეხვარათ ვიკიპედიას დო გაგშათინათ დო გახვეიანათინ. |